وقتی نقش اول، بدل ندارد
خبر چندان بلند نیست، جزئیاتی هم در کار نبود؛ مهدی فخیم‌زاده در چالوس دچار سانحه می‌شود و هشیاری او در وضعیت پایینی قرار دارد. خیلی زود شایعات در فضای مجازی شدت می‌گیرد اما تنها روایت معتبر مربوط به سخنگوی اورژانس کشور است که در این باره بیان می‌کند در محلی واقع در سواحل دریای خزر در چالوس 2 موتوسیکلت هنگام تصویربرداری فیلم جدید مهدی فخیم‌زاده با سرعت به هم برخورد می‌کنند. یکی از این موتورسواران مهدی فخیم‌زاده 76 ساله است که بشدت از ناحیه سر و گردن و لگن دچار حادثه می‌شود. او خیلی سریع به بیمارستان چالوس منتقل و بعد از ثبات علائم حیاتی به تهران منتقل می‌شود. اما وضعیت فخیم‌زاده چندان با هشیاری بالا همراه نیست و بعد از انتقال او به تهران، هشیاری وی کاهش پیدا می‌کند. رئیس کانون کارگردانان سینمای ایران، سیدحامد حسینی تهیه‌کننده فیلم «مشت آخر»، فریدون جیرانی، گوهر خیراندیش و حبیب اسماعیلی بر بستر او حاضر می‌شوند، این در حالی است که پزشکان او را ممنوع‌الملاقات کرده‌اند و اگرچه وی عصر روز گذشته به هوش آمده اما مشکلات تنفسی ناشی از ضربه به گردنش باعث شده کماکان در بخش مراقبت‌‌های ویژه بستری باقی بماند.
مشت آخر در نیمه راه
فخیم‌زاده در حالی فیلم «مشت آخر» را از ابتدای خرداد جلوی دوربین برده بود که آخرین اثر سینمایی‌اش به 14 سال گذشته یعنی فیلم «هم‌نفس» بازمی‌گردد. او که در این فیلم هم کارگردانی و هم ایفای نقش اصلی فیلم را برعهده دارد، تلاش داشته مضمونی پلیسی، اکشن و در عین حال طنز را به تصویر بکشد. تصادف فخیم‌زاده در جلوی دوربین و پشت موتوسیکلت به نظر می‌رسد حکایت از آن دارد که این کارگردان 76 ساله فیلم‌‌های پلیسی به جای بدل، خود در صحنه‌های خطرناک ایفای نقش کرده است و آنچه در نخستین پشت‌صحنه منتشر شده از این فیلم نیز به چشم می‌‌‌‌‌‌‌‌آید، موید همین مساله است. فخیم‌زاده در پشت صحنه «مشت آخر» شخصا اجرای حرکات اکشن را برعهده دارد و حتی در جایی شخصا بازیگر نقش مقابل خود یعنی رامین راستاد را به دوش می‌کشد و دور سرش می‌چرخاند. در فیلم جدید فخیم‌زاده که پیش از این «مشت در وقت اضافه» نام داشت، گوهر خیراندیش، احمد نجفی، رامین راستاد، گلناز خالصی، حمیدرضا قلی‌خانی، سیاوش معمارزاده و... نیز ایفای نقش می‌کنند که با توجه به محوریت فخیم‌زاده به عنوان کارگردان و بازیگر نقش اول، باید منتظر نشست تا دید وضعیت سلامت این سینماگر پرتجربه چه سرنوشتی برای این فیلم رقم خواهد زد.
در پیچ و خم زندگی فخیم‌زاده پیش از انقلاب
فخیم‌زاده 11 روز دیگر ظرف 76 سالگی‌‌‌‌اش پر می‌شود و کنار سن او باید 76 به‌علاوه یک گذاشت. به عبارت دیگر او متولد 20 تیر 1321 است. پدرش فردی منظم و ساکت اما کم‌بضاعت بوده است و مادرش که اثر بیشتری بر مهدی داشته است قرآن و زبان فرانسه را خوب می‌دانسته و شاید هم بی‌دلیل نبوده که بعد از انصراف از رشته پزشکی سراغ زبان و ادبیات فرانسه می‌رود از سال 1348 وارد دنیای تئاتر می‌شود، اما حضور او در تئاتر چندان هم دوام نمی‌آورد. او تئاتر را به تکه سنگی در دریاچه تعبیر می‌کند که با اتمام نمایش، عملا به تاریخ می‌پیوندد و چیزی از آن باقی نمی‌ماند. در عین حال هم تماشاگرهای تئاتر را آدم‌‌های خاص و مشخصی می‌داند که موجب می‌شود عملا این هنر بدون مخاطب باقی بماند. به همین دلیل هم او خیلی زود وارد دنیای سینما شده و در سال 51 نخستین اثر سینمایی خود را با عنوان، «تپلی» اثر رضا میرلوحی تجربه می‌کند. فخیم‌زاده تا سال 57 در حدود 20 فیلم ایفای نقش می‌کند که در اکثر آنها نویسندگی و کارگردانی را نیز تجربه کرده است.
از «تنهاترین سردار» تا «مختارنامه»
کارگردان نه چندان مطرح پیش از انقلاب، تجربه‌ای متفاوت بعد از سال 1357 به دست می‌آورد. او تا پایان دهه 60 حدود 15 اثر سینمایی به عنوان نویسنده، کارگردان یا بازیگر تولید می‌کند. دهه 70 اتفاق جدیدی در زندگی فخیم‌زاده رخ می‌دهد و تلویزیون برای او دریچه جدیدی به دنیای تصویر محسوب می‌شود. اگرچه شاید تاکنون فخیم‌زاده را به عنوان کارگردان فیلم‌‌های پلیسی بشناسیم اما همچنان درخشان‌‌‌‌‌ترین نقاط کارنامه هنری او مربوط به آثاری چون «تنهاترین سردار»، «ولایت عشق» و «مختارنامه» است. «تنهاترین سردار» به عنوان نخستین تجربه تلویزیونی او به ۶ ماه آخر زندگی زمانه و زندگانی حضرت امام حسن‌مجتبی(ع) می‌پردازد. «ولایت عشق» اما به نظر می‌رسد در کارنامه کارگردانی فخیم‌زاده به گونه‌ای دیگر درخشان مانده است. روایتی از زندگی امام رضا(ع) و دوران سخت نیابت‌شان در ایران که در سال 79 از شبکه یک روی آنتن رفت. نقش «عمرسعد» در سریال «مختارنامه» دیگر اثر فخیم‌زاده در کارنامه آیینی‌‌‌‌اش است که با وجود منفی بودن نقش او، باز هم مورد تمجید مخاطبان و منتقدان قرار گرفت.
«نمکی»، «اصغر کپک»، «مشت‌حسین‌آقا» و دیگران
سال‌ها «نمکی» نام دیگر فخیم‌زاده در میان مخاطبان عام او در تلویزیون بود. کاراکتری که به‌رغم معلولیت ذهنی و اندکی هراسناک بودن چهره‌‌‌‌اش خیلی زود میان مخاطبان جا باز کرد و با دیالوگ معروف «می‌خوای اذیت کنی؟!» هراس از وحشت مدرنیته و شهرنشینی را به دل مخاطبان دهه 70 خود کشاند. فیلمی که با بازی حسین گیل و مهدی فخیم‌زاده روایتی از بیکاری در روستاها و روی آوردن به شهر برای پیدا کردن شغل داشت و به عنوان اثری اجتماعی در کارنامه فخیم‌زاده ماندگار ماند. اما «مسافران مهتاب» تنها اثر ماندگار فخیم‌زاده نبود، چرا که او با «خواب‌وبیدار»،«حس سوم» و «ساختمان 85» رشدی چشمگیر در سینمای پلیسی داشت و می‌توان از او به عنوان پلیسی‌‌‌‌‌ترین کارگردان سینمای بعد از انقلاب یاد کرد. آثار او اگرچه از قالبی اکشن و هیجانی برخوردار بود اما هیچ‌گاه این اتفاق مانع اهمیت محتوایی او به آثارش نشد. فخیم‌زاده اما برخلاف پرکاری بی‌سابقه‌‌‌‌اش در دهه 80، سال‌‌های اخیر را با سریال «فوق‌سری» در نوروز 97 سر کرد و «مشت آخر»، دومین اثری بود که وی بنا داشت در دهه 90 جلوی دوربین ببرد. اتفاقی که با سانحه روز چهارشنبه به اما و اگرهای بسیاری وابسته شده است.
فرار از سینمای جشنوارهای، زنده‌باد معما!
مهدی فخیم‌زاده همواره خود را در تراز خاصی از سینما و تلویزیون ایران نگاه داشته است. همانطوری که او از تئاتر بابت مخاطب کم و خاصش رویگردان بود، سینما را نیز برای مخاطب خاص جشنوارهای در نظر نگرفته و همواره الگوهای تولید فیلمش مستقیما از دغدغه‌‌های شخصی و جذابیت‌‌های سینمایی مطلوب خود برگرفته شده‌‌‌اند. او را می‌توان احیاگر ژانری دانست که در این سال‌ها کمتر در سینمای ایران به آن اهمیت داده می‌شود. داستان‌‌های جذاب پلیسی- معمایی و روایتی اکشن از دغدغه‌‌های یک کارگردان برخلاف موج رئالیسم سینمای ایران قرار دارد و همین امر فخیم‌زاده را در نوع خود کم‌نظیر کرده است و در کنار آن نباید از حضور موثر او در حوزه ساخت سریال‌های تاریخی و دینی که زمانی جزو آثار پرمخاطب تلویزیون بود نیز غافل شد. اینکه او هنوز در سن 76 سالگی بدون بدل، در فیلم اکشن ایفای نقش می‌کند، حکایت از سرزندگی در ایام کهنسالی دارد و بعید به نظر می‌رسد پس از بهبودی، بخواهد دست از این ژانر بشوید. شخصیت فخیم‌زاده همواره برای همه مخاطبانش مورد احترام بوده است، واکنش‌‌های پراحساسی که این روزها در نگرانی از سلامتی او رسانه‌ای می‌شود، بیش از هرچیزی بیانگر محبوبیت سینماگر پلیسی ایران است.