گروه سیاسی: با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و طرح موضوع برجام اروپایی، نخستین سوال مطرح، چگونگی رفتار و اقدامات عملیاتی اروپا برای ارائه تضمینهای اقتصادی به ایران و متقاعد کردن تهران به عدم خروج از توافق هسته‌ای بود. اگرچه مسؤولان عالی نظام نسبت به حسن‌نیت اروپا و ارائه تضمینهای اقتصادی خوشبین نیستند اما مسیر برای مذاکره دولت با اروپا تا تکمیل آزمون اعتمادسنجی غرب بسته نشد. بر اساس آنچه محمدجواد ظریف مطرح کرد، بسته پیشنهادی اروپا چهارشنبه گذشته به تهران ارائه شد، موضوعی که با واکنش منفی حسن روحانی مواجه شد و رئیس‌جمهور آن را مایوس‌کننده عنوان کرد. اما در شرایطی که فضای حاکم بر ایران، اعلام ناامیدی از رفتارهای اروپاست، روز گذشته نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه طرف‌های برجام و مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در وین برگزار شد. محمدجواد ظریف روز گذشته تنها چند ساعت قبل از آغاز مذاکرات در حساب توئیتری خودش نوشت: «اروپا به جای وعده‌های مبهم و متکبرانه، تعهدات قابل راستی‌آزمایی و قابل اجرا بدهد». پیش‌‌‌‌‌‌تر نیز سیدعباس عراقچی در جریان حضورش در بروکسل با انتقاد از وقت تلف کردن اروپایی‌ها در چند سال گذشته، خطاب به آنها گفته بود: «اکنون دیگر بهانه آمریکا وجود ندارد و اروپا باید تکلیف خود را مشخص کند». اما آنچه در کنار همه این واکنش‌ها، صریح‌‌‌‌‌‌تر و بااهمیت‌تر نوع نگاه اروپا در دور مذاکرات منهای آمریکا را مشخص می‌کند، انتقاد تند حسن روحانی از بسته پیشنهادی اروپاست. بنا بر گفته اروپایی‌ها این بسته شامل کلیات است و در عین حال وزیر خارجه فرانسه تاکید کرده است بعید است تا پیش از نوامبر یعنی 2 هفته قبل از آغاز دور دوم تحریمهای آمریکا، بسته کامل پیشنهادی ارائه شود؛ اظهارنظری که بخوبی مشخص می‌کند نگاه اروپا برای زمان ارائه بسته پیشنهادی دقیقا به سوت آغاز تحریمهای آمریکا علیه ایران دوخته شده است. در همین رابطه، روحانی در 2 تماس جداگانه با صدراعظم آلمان و رئیس‌جمهور فرانسه، بسته پیشنهادی اروپا را ناامید‌کننده خواند؛ اظهاراتی که البته با واکنش مرکل مواجه شد. صدراعظم آلمان گفته است آنچه ارائه شده کلیات است و درباره جزئیات باید مذاکره کنیم. اما آنچه از واکنش صریح روحانی مشخص است اینکه دولت به تداوم برجام با اروپا امید چندانی ندارد.
حسن روحانی عصر پنجشنبه در تماس تلفنی با «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان، با اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و فرصت محدودی که در اختیار اروپا قرار گرفت تا مواضع خود را به طور روشن و صریح درباره چگونگی ادامه برجام اعلام کند، گفت: پس از خروج آمریکا از برجام مشکلاتی در زمینه اقتصادی، روابط بانکی و نفتی ایجاد شده و شرکت‌‌های سرمایه‌گذار در ایران برای ادامه فعالیت‌شان دچار تردید شدند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، روحانی با اشاره به ارائه بسته پیشنهادی 3 کشور اروپایی در ارتباط با چگونگی عمل به تعهدات و همکاری‌های‌شان در برجام، آن را مایوس‌کننده عنوان کرد و گفت: متاسفانه در بسته پیشنهادی ارائه‌شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یک‌سری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپایی عنوان شده بود. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز در این گفت‌وگوی تلفنی، با اشاره به اینکه در بسته پیشنهادی به ایران موضوعات کلی و اصولی مورد اشاره قرار گرفته و در زمینه جزئیات باید گفتوگوها ادامه پیدا کند، گفت: آنچه اهمیت دارد این‌است که می‌دانیم و یقین داریم می‌خواهیم در برجام بمانیم و معتقدیم باید با آرامش ادامه روند گفتوگوها به انجام برسد.
بسته اروپا دربرگیرنده خواستههای ما نیست
روحانی در تماس تلفنی رئیس‌جمهور فرانسه نیز از بسته پیشنهادی اروپا انتقاد کرد و گفت: بسته پیشنهادی اروپا درباره ادامه برجام دربرگیرنده همه خواستههای ما نیست. رئیس‌جمهور در تماس تلفنی «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه با وی، تلاش فرانسه در روند حفظ برجام در ماه‌های گذشته را مثبت دانست و اظهار داشت: بسته پیشنهادی اروپا درباره ادامه روند همکاری‌ها در برجام دربرگیرنده همه خواستههای ما نیست و امیدواریم روند مذاکرات وزرای 5 کشور در وین، بتواند خواستههای ایران را برای ادامه همکاری در برجام تامین کند. وی با اشاره به فعالیت‌‌های اقتصادی و روابط بانکی و مشکلات به‌وجود آمده برای برخی شرکت‌‌های اروپایی در پروژه‌‌های ایران به‌واسطه خروج یکجانبه آمریکا از برجام، گفت: انتظار ما از اروپا ارائه یک برنامه عملیاتی روشن و دارای زمانبندی است تا بتواند نقشی جبران‌کننده در قبال خروج آمریکا داشته باشد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز در این مکالمه تلفنی با اشاره به اراده فرانسه برای پایبندی به تعهدات خود در برجام، بر ضرورت تلاش برای ادامه همکاری‌ها و گفت‌وگو‌‌های فی‌مابین برای تداوم این توافق مهم تاکید کرد. رئیس‌جمهور فرانسه با بیان اینکه اروپا برای حفظ برجام به تلاش‌‌های خود ادامه می‌دهد، افزود: نشست وزرای 5 کشور در وین می‌تواند توازن خوبی میان موضوعات سیاسی و اقتصادی برای ادامه روند همکاری ایجاد کند.
فرانسه: بعید است بسته تا پیش از نوامبر آماده شود
انتقادات از محتوای پیشنهادات اروپا در حالی است که وزیر خارجه فرانسه گفته بعید است بسته پیشنهادی اقتصادی به ایران تا پیش از ماه نوامبر آماده شود. به گزارش تسنیم، وزیر خارجه فرانسه روز گذشته در آستانه نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای طرف برجام، گفت ایران باید به تهدید‌های خود برای «نقض تعهدات برجامی‌اش» پایان دهد. وزیر خارجه فرانسه این صحبت را در گفت‌وگو با رادیو آر.تی.ال بیان کرد. لودریان گفت ایرانی‌ها «باید این تهدیدها را متوقف کنند تا ما بتوانیم راه‌حل‌هایی را بیابیم که ایران بتواند امتیازات [جبرانی] اقتصادی لازم را داشته باشد.» وزیر خارجه فرانسه در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت احتمال کمی وجود دارد که کشورهای اروپایی بتوانند پیش از ماه نوامبر (آبان‌ماه) یک بسته اقتصادی به ایران ارائه دهند که بتواند برجام را حفظ کند. وی افزود کشورهای اروپایی و روسیه و چین در حال همکاری با هم برای رسیدن به یک سازوکار مالی برای کاهش اثر تحریمهای سخت آمریکا هستند: «ما تلاش داریم این کار را پیش از اعمال تحریم‌ها در ابتدای ماه آگوست و یک سری تحریمهای دیگر در ماه نوامبر انجام دهیم. برای آغاز کار در ماه آگوست به نظر می‌رسد فرصت کوتاه است، اما تلاش می‌کنیم کار را تا ماه نوامبر انجام دهیم.» بر اساس این گزارش، لودریان در حالی سعی کرده ارائه بسته پیشنهادی را بی‌ارتباط با زمان شروع اعمال تحریمهای آمریکا نشان دهد که در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرده بسته پیشنهادی اروپا در دوره اول اعمال تحریم‌ها ارائه نشده است و تلاش(!) می‌شود تا پیش از نوامبر یعنی دور دوم اعمال تحریمهای آمریکا ارائه شود. بر اساس تجربه تاریخی مذاکراتی کاملا مشهود است که اروپا به تحریمهای آمریکا که قرار است در 2 بازه 90 روزه (13 مرداد) و 180 روزه (13 آبان) بازگردند به عنوان یک ابزار برای فشار و کاهش قدرت چانه‌زنی ایران در قبال بسته پیشنهادی اروپا نگاه می‌کند. موضوعی که لازم است تیم مذاکره‌کننده بخوبی به آن توجه کند.
وزیر خارجه انگلیس نیامد
در شرایطی که نشست روز گذشته برای نخستین‌بار بود که در سطح وزرای خارجه برگزار می‌شد و همین موضوع اهمیت این نشست را نشان می‌داد اما وزیر خارجه انگلیس ترجیح داد در این نشست شرکت نکند. گفته می‌شود جانسون به‌خاطر نشست‌های مرتبط با برگزیت (خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی) ترجیح داده در نشست روز گذشته وزرای خارجه کشورهای طرف برجام در وین شرکت نکند. به اعتقاد ناظران، عدم حضور جانسون به نحوی حاکی از کم‌اهمیت بودن نشست یادشده برای انگلیس است؛ موضوعی که اگر حتی در حد یک گمانه‌زنی هم باشد اما از رفتار وزیر خارجه انگلیس همان مفهوم برداشت می‌شود. در این نشست، آلیستر برت، معاون وزیر خارجه انگلیس در امور خاورمیانه، نمایندگی این کشور را برعهده داشت.
ظریف: تا الان کسی نتوانسته مشکل خروج آمریکا را حل کند
اما بعد از پایان نشست روز گذشته کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای طرف برجام، فدریکا موگرینی در کنفرانسی خبری بیانیه‌ای را درباره نتایج این نشست قرائت کرد. در بیانیه موگرینی آمده است طرف‌های برجام بر ضرورت اجرای کامل و مؤثر تعهدات 2 طرف تأکید کردند. وی همچنین در بخش دیگری از بیانیه خود عنوان کرد قدرت‌های بزرگ و ایران برای ادامه گفتوگوها برای حفظ برجام موافقت کردند. محمدجواد ظریف نیز بعد از پایان نشست کمیسیون مشترک در نشست خبری با اشاره به بیانیه نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه طرف‌های برجام که از سوی موگرینی خوانده شد، گفت: این بیانیه در کنار اقدامات عملی است. ما 2 روز پیش بسته‌ای را در تهران دریافت کردیم که رئیس‌جمهور روحانی گفتند کافی نیست. در جلسه توضیحات بیشتری شنیدیم. برخی حوزه‌ها مثل نفتی و بانکی را بیشتر توضیح دادند. الان آنچه مهم است، آنچه است که به عنوان تعهد و اقدامات مطرح شده که الزاما همه آن علنی اعلام نشده است، باید عملی شود تا ببینیم آیا از منافعش بهره می‌بریم؟ زمانبندی هم وجود دارد که مطابق زمانبندی تحریم آمریکاست. یعنی قبل از تحریم آمریکا باید اعمال شده باشد. Blocking Statute باید تا قبل از اجرای تحریمهای آمریکا عملیاتی شود. همین‌طور فعال شدن بانک سرمایه‌گذاری اروپا که در تاریخ مشخص انجام می‌شود. بقیه اقدامات هم باید در قالب زمانبندی باشد. وزیر امور خارجه در ادامه تصریح کرد: ایران همواره به عهد خود پایبند بوده و هم‌اکنون هم هست اما در قالب برجام این امکان را داریم که اگر به مصلحت کشور نبود، به‌خاطر نقض آمریکا اقدامات خود را انجام دهیم. الان کسی نتوانسته مشکل خروج آمریکا از برجام را حل کند و این مسأله هنوز باقی مانده است، لذا ایران حق اجرای اقداماتی را دارد. تصمیم داریم این تعهدات را به تهران منتقل کنیم و مسؤولان راجع به ادامه موضوع تصمیم می‌گیرند. نحوه عملیاتی شدن تعهدات‌شان را توضیح دادند اما ما باید در اجرا آن را ببینیم. وی تأکید کرد: اگر اروپایی‌ها نتوانند درباره تعهدات‌شان درست اقدام کنند ما اقدام می‌کنیم. برداشتم این بود که تمام اعضای برجام در اینکه اراده سیاسی دارند تا برابر این اقدام آمریکا بایستند - شاید نخستین‌بار در چنین سطحی باشد- در جلسه این تعهد را نشان دادند. حالا باید دید چقدر می‌توانند. آنچه ما شنیدیم از روش‌های عملیاتی، عملی هست. اگر این اراده را در سطوح مختلف اعمال کنند کار بدون مشکل می‌تواند پیش برود. مهم این است که جزئیات اقدامات‌شان روشن شود که در برخی موارد بیان کردند. مهم این است که در عمل چطور عملیاتی شود. جلسه ما یک گام به پیش بود، برای اجرای اقدامات خوبی توافق کردیم.