عبدالباری عطوان*:  هنگامی که عربستان‌سعودی گروه اخوان‌المسلمین و القاعده را در کنار هم در فهرست سازمان‌های تروریستی درج می‌کند، این امر به معنای اعلام جنگ علیه این گروه و حامیان آن (ترکیه و قطر) و همه کسانی است که در داخل و خارج از عربستان از اخوان پیروی می‌کنند. این تصمیم بی‌سابقه عربستان، جمعه گذشته توسط وزارت کشور سعودی و چند هفته پس از سفر محمد بن نایف، وزیر کشور به واشنگتن اعلام شد. نایف در این سفر با سران دولت آمریکا بویژه با مسؤولان نهادهای امنیتی این کشور دیدار کرد. محمد بن نایف جانشین پسر عمویش، بندر بن سلطان شده و همه مسؤولیت‌های داخلی و خارجی پرونده امنیتی عربستان به وی واگذار شده است. نایف با این اقدام تلاش می‌کند تا مسائل داخلی عربستان را تحت کنترل خود درآورد و «اسلام سیاسی» را ریشه‌کن کند؛ زیرا معتقد است این امر بزرگ‌ترین تهدید پیش‌روی آل‌سعود است. این موضوع در جامعه عربستان از طریق شبکه‌های اجتماعی گسترش یافته و مسؤولان امنیتی نمی‌توانند آن را کاملا کنترل کنند. تروریست خواندن اخوان‌المسلمین به معنی مجرم دانستن بیشتر مبلغان بزرگ و کوچک سعودی و قانونی بودن بازداشت آنها طبق قوانین جدید و زندانی کردن آنان به مدت 3 تا 20 سال است.  وزارت کشور عربستان با این قانون، همه روزنه‌ها را برای هرگونه اظهارنظر در خارج از چارچوب رسانه‌های رسمی این کشور، بست! این مساله بدان معناست که حضور مبلغان سعودی در نشست‌ها و دیدارهای هیات علمای ارشد مسلمان که یوسف قرضاوی ریاست آن را بر عهده دارد، آنان را مشمول قانون مبارزه با تروریسم می‌کند و همچنین این بیانیه میهمان شبکه قطری الجزیره را شامل می‌شود و نیز هر کسی که نماد زرد میدان رابعه العدویه را با 4 انگشت نشان دهد. این در حالی است که ده‌ها هزار عربستانی از جمله مبلغان کوچک و بزرگ این نماد را در شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر و فیس‌بوک گذاشته‌اند. مسؤولان سعودی احساس می‌کنند که خطر از داخل آنها را تهدید می‌کند، با طولانی شدن بحران سوریه و پا در مرحله 4 سالگی گذاشتن این جنگ، شورش و خشونت‌ها در داخل عربستان در حال تشدید است. اکنون در سوریه مبارزه با تروریسم و نه سرنگونی نظام این کشور در اولویت قرار گرفته است. نظام بشار اسد و نظام آل‌سعود هر دو در یک خندق «مبارزه با تروریسم» قرار گرفته‌اند(!) قوانین جدید از جمله جرم دانستن حضور عربستانی‌‌ها در جنگ سوریه، موید این واقعیت است؛ به سعودی‌‌هایی که برای جنگ عازم سوریه شده‌اند مهلت داده شده است تا به کشورشان بازگردند در غیر این صورت 20 سال زندان در انتظار آنهاست. آشکار است که نایف در پس پرده صدور این قوانین قرار دارد تا از میراث پسرعمویش، بندر، رهایی یابد و به صورت تدریجی مفهوم دخالت نظامی در سوریه را تغییر دهد و همه اتهامات درباره حمایت کشورش از تروریسم را پاک کند زیرا این امر در آینده با پیامدهای قانونی بین‌المللی همراه خواهد شد. عجیب نخواهد بود اگر روزی نیروهای سعودی به دلیل حمایت قطر از یک گروه «تروریستی» و تهدید امنیت و ثبات عربستان، بحرین و مصر به مرزهای این امیرنشین تجاوز کنند، حال ممکن است این گروه اخوان‌المسلمین باشد یا حوثی‌ها در یمن که در فهرست‌ تروریستی عربستان درج شده است. سعود الفیصل در نشست اخیر وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری در ریاض گفت کشورش اسنادی رسمی را درباره حمایت مالی و تسلیحاتی قطر از این گروه در دست دارد. شبکه الجزیره شاید نخستین شبکه‌ای است که در فهرست شبکه‌های تروریستی قرار می‌گیرد زیرا به صورت روزانه در حال میزبانی از سران جنبش اخوان‌المسلمین و پوشش دادن اعتراضات این گروه بر ضد عبدالفتاح السیسی در مصر است. آیا جورج بوش، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا قصد بمباران دفاتر الجزیره را نداشت؟  براساس اسناد ویکی‌لیکس، وی درباره این موضوع به صورت جدی با تونی بلر، نخست‌وزیر اسبق انگلیس رایزنی کرده بود. آیا یکی از پادشاهان عرب از بوش نخواسته بود که با یکی از موشک‌های خود در عراق، مقر الجزیره را در دوحه بمباران کند؟ از منطقه خلیج‌فارس «بوی جنگ» به مشام می‌رسد، جنگ رسانه‌ای و شاید پس از آن جنگ نظامی. بحران‌ها به اوج خود رسیده و میانجی‌گری‌ها دیگر سازنده نیست، فاصله شکاف‌ها بسیار زیاد شده است. مسؤولان سعودی در حال روی آوردن به ماجراجویی‌های بسیار خطرناکی در چندین جبهه هستند و با سیاست مشت آهنین در حال خاموش کردن صدای مخالفان و محدود کردن آزادی‌ها هستند، در حالی‌که ملت‌ها برای نیل به آزادی در حال انقلاب هستند. منطقه خلیج‌فارس اکنون در آستانه تحولاتی بی‌سابقه قرار گرفته و هیچ کسی در هر اندازه از آگاهی، نمی‌تواند نتایج آن را پیش‌بینی کند. به نظر می‌آید سیاست مبارزه با انقلاب‌های دموکراسی‌خواهانه مردم در داخل کشورها دیگر شکست خورده و باید سیاستی جدید و جایگزین برای حفظ داخل از طریق مشت آهنین اتخاذ شود. عربستانی که ما طی 80 سال گذشته می‌شناختیم، در آستانه مرحله جدیدی از تغییر قرار گرفته است؛ داوری درباره اینکه این تغییر بهتر است یا بدتر، به آینده واگذار می‌کنیم.
* تحلیلگر برجسته مسائل خاورمیانه