سیدحبیب‌الله بهشتی: شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین سیاست‌گذاری این  ابرقدرت نوظهور جهانی را در منطقه خاورمیانه دستخوش تغییر کرده است. این تغییرات چه از منظر فورم و چه محتوا بازیگران فرامنطقه‌ای را به تکاپو خواهد انداخت و به صف‌کشی‌‌های جدیدی در خاورمیانه منجر خواهد شد. خاورمیانه عربی به طور سنتی زیر چتر انگلیس و آمریکا سیاست‌‌های منطقه‌ای و جهانی خود را پیگیری‌‌‌‌ می‌کرد و تنوعی در بازیگران منطقه خاورمیانه طی سال‌های پس از جنگ دوم جهانی عملا پدید نیامد. جهانی که در سال‌ها جنگ سرد میان 2 اردوگاه شرق و غرب تقسیم‌‌‌بندی شده بود، در خاورمیانه نیز همین دیوارکشی را با احزاب بعث در عراق و سوریه و جریان‌‌های چپ در یمن حیات سیاسی‌‌‌‌اش را ادامه داد و خلأ قدرت ناشی از سقوط اتحاد شوروی در فضای دوقطبی هم باعث نشد خاورمیانه جدیدی پدید آید. چین با تکیه بر همین مقاومت ساختاری در مقابل تغییر اقدام به ورود به بازی سیاسی- امنیتی در منطقه خاورمیانه خواهد کرد که نشانه‌‌های آن را‌‌‌‌ می‌توان در دیدار شی جین‌پینگ و رهبران عرب جست‌وجو کرد. شی جین‌پینگ در این دیدار و در جمع خبرنگاران از کمک اقتصادی 106 میلیون دلاری برای جهش از اقتصاد نفتی به اقتصاد غیرنفتی پرده برداشت و در عین حال اعلام کرد پکن 20 میلیارد دلار وام به کشورهای عربی برای توسعه پرداخت خواهد کرد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. خاورمیانه یکی از محل‌‌های تامین نفت و گاز برای چینی‌ها محسوب‌‌‌‌ می‌شود و خروج تدریجی آمریکایی‌ها از این منطقه نیز خطر هرج و مرج را افزایش‌‌‌‌ می‌دهد، به همین جهت پکن به فکر آن افتاده تا در بایسته‌‌های امنیتی خاورمیانه نقش فعال‌تری را بازی کند. چین برای تامین منافع خود ضروری‌‌‌‌ می‌بینید راهبرد کلان خود را در منطقه خاورمیانه تغییر دهد. چینی‌ها به‌طور سنتی از حضور در درگیری‌‌های سیاسی و نظامی در مناطق جهان پرهیز‌‌‌‌ می‌کردند اما دیدار با رهبران عرب و کمک‌‌های اقتصادی به آنها آغازی برای حضور سیاسی و نظامی در چارچوب منافع کلان اقتصادی پکن خواهد بود. گروهی در آمریکا بر این عقیده‌اند که چین اصلی‌‌‌‌‌ترین خریدار انرژی از خاورمیانه است و تامین این انرژی ارزان را کمک‌‌های نظامی آمریکا برای آنها محقق‌‌‌‌ می‌کند و اگر چینی‌ها کماکان خواهان یک بازار انرژی باثبات در جهان هستند، باید نقش‌آفرینی جدی‌تری در تحولات منطقه‌ای داشته باشند.
چین شریک مطمئن‌تری از آمریکاست
چین تاکنون غیر از فضای پیرامونی خود که شامل هنگ‌کنگ، ویتنام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، فیلیپین و کره‌شمالی است، اظهارنظرهای صریح سیاسی نکرده است و به نظر هم‌‌‌‌ نمی‌رسد پکن علاقه‌ای برای تغییر رژیم‌‌های سیاسی در خاورمیانه از خود نشان دهد، در حالی که آمریکایی‌ها در یک راهبرد کلان به دنبال پایان بخشیدن به ریاست‌جمهوری‌‌های مدام‌العمر در شمال آفریقا و خاورمیانه هستند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. این ایده در آسیای مرکزی نیز توسط واشنگتن حمایت‌‌‌‌ می‌شود، در حالی که پادشاهی‌‌های منطقه خاورمیانه از طرح‌‌های بلندمدت آمریکا در امان نیستند و دیر یا زود آنها نیز در این تلاطم بی‌ثباتی خواهند افتاد. ایده بی‌ثباتی خاورمیانه بازارهای انرژی در جهان را متزلزل‌‌‌‌ می‌کند که به سود آمریکایی‌ها در مقابله کلان‌شان با چین، روسیه و هند خواهد بود، به همین جهت چین به عنوان یک کمربند دفاعی برای پادشاهی‌‌های منطقه خاورمیانه‌‌‌‌ می‌تواند ایفای نقش کند تا از نقشه‌‌های احتمالی واشنگتن برای تغییر رژیم در خاورمیانه عربی جلوگیری کند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. چین نشان داده است منافع اقتصادی، نسبت به دخالت‌‌های سیاسی، برایش از اولویت بالاتری برخوردار است و مناسبات ویژه‌ای نیز مانند آمریکا که با رژیم صهیونیستی دارای همسویی منافع کلان و خرد است، با هیچ کشوری در منطقه ندارد، به همین جهت قادر است با تمام طرف‌‌های خاورمیانه گفت‌وگو و تجارت کند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. در همین راستا شی جین پینگ در جمع رهبران 21 کشور عرب در پکن تاکید کرد: «باید رو راست با هم تجارت کنیم، نه از تفاوت‌های‌مان بترسیم و نه از مشکلات‌مان رو بگردانیم و در زمینه سیاست خارجی و راهبردهای توسعه به تفصیل گفت‌وگو کنیم».
تشکیل بانک مشارکتی چین و اعراب
چین و اعراب در اجلاس پکن توافق کردند یک بانک مشارکتی تاسیس کنند. این بانک که اهداف توسعه‌ای را دنبال‌‌‌‌ می‌کند، به طرح‌‌های اقتصاد غیرنفتی کمک شایانی در منطقه خواهد کرد. کشورهای عربی با چالش‌‌هایی جدی در زمینه زیرساخت‌ها روبه‌رو هستند و در طرح‌‌های توسعه‌ای و عمرانی به‌رغم پشتوانه‌‌های مالی توانایی‌‌های فنی کافی را ندارند، به همین جهت تاسیس این بانک به چین این امکان را‌‌‌‌ می‌دهد تا در چینی‌‌سازی صنایع منطقه نقشی فعال داشته باشد. آنطور که گزارش‌ها از دیدار روز سه‌شنبه در پکن خبر‌‌‌‌ می‌دهد قرار است بخش مهمی از کمک‌‌های مالی چین به بازسازی سوریه اختصاص داده شود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. این کشور در همین حال 15 میلیون دلار برای توسعه اقتصادی فلسطین در نظر گرفته است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. چین البته مدعی است سیاست عدم مداخه خود را کماکان در جهان ادامه خواهد داد اما توسعه همکاری‌‌های تجاری عملا در سیاست‌گذاری‌‌های کشورهای منطقه بی‌تاثیر نخواهد بود.