4 روز پیش بعد از مدت‌ها پیگیری نمایندگان مجلس و مطالبه افکار عمومی، سرانجام طرح سوال از رئیس‌جمهور در مجلس با 80 امضا اعلام وصول شد. محورهای سوال نیز «ناتوانی دولت در کنترل قاچاق، استمرار تحریم‌های بانکی، بیکاری و رکود شدید اقتصادی در سال‌های اخیر، افزایش شتابان نرخ ارز در کشور و نیز کاهش ارزش پول ملی» عنوان شده است. به گزارش «وطن‌امروز»، این اتفاق در شرایطی رخ داد که به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی، تاخیر هیات‌رئیسه مجلس در وصول طرح سوال زمینه ساز شکل‌گیری بسیاری از اعتراضات اقتصادی بوده است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز پیش از این بارها تاکید کرده بودند طرح سوال از حسن روحانی ظاهرا به یک تابو تبدیل شده و باید این تابو شکسته شود و رئیس‌جمهور در مقابل ملت پاسخگو باشد. اما اتفاق دیگری که بعد از اعلام وصول طرح سوال از رئیس‌جمهور رخ داد، فشار زیاد دولتیها به نمایندگان امضاکننده طرح سوال برای پس گرفتن امضای خود بوده است؛ اتفاقی که پیش از اعلام وصول نیز به صورت مستمر در جریان بود. در همین رابطه برخی رسانه‌ها نیز از کاهش تعداد امضاکنندگان طرح سوال خبر داده و با استناد به همین موضوع سوال از رئیس‌جمهور را منتفی اعلام کردند. اما آیا این ادعا درست است؟ بر اساس آیین‌نامه داخلی پارلمان، رئیس‌جمهور باید در فرصتی یک‌ماهه از تاریخ اعلام وصول سؤال، برای پاسخ به سؤالات نمایندگان در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حضور یابد. پس از اعلام وصول سؤال از رئیس‌جمهور، برخی دولتمردان از جمله حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور شبهاتی را درباره طرح سؤال از روحانی در مجلس مطرح و آن را غیرقانونی اعلام کردند، در حالی که طرح سؤال از رئیس‌جمهور یکی از ابزارهای نظارتی و قانونی در دست مجلس است. به گزارش تسنیم، نمایندگان مجلس شورای اسلامی 2 وظیفه مهم قانونگذاری و نظارت بر حسن اجرای قانون را به‌عهده دارند. در راستای نظارت بر حسن اجرای قانون، ابزارهایی نظیر سؤال از وزرا، رئیس‌جمهور، تحقیق و تفحص، تذکرات کتبی و شفاهی و استیضاح وزرا و رئیس‌جمهور به‌صورت قانونی در اختیار نمایندگان قرار دارد.
کاهش امضاها بی‌تأثیر است
طبق آیین‌نامه داخلی پارلمان، انصراف نمایندگان سؤال‌کننده تأثیری در طرح سؤال از رئیس‌جمهور ندارد و سؤال از روحانی حتی با امضای یک نماینده باید در صحن مجلس مطرح شود. طبق ماده 212 آیین‌نامه داخلی مجلس، براساس اصل هشتاد و هشتم قانون اساسی، در صورتی که حداقل یکچهارم کل نمایندگان بخواهند درباره یک یا چند وظیفه رئیس‌جمهور سؤال‌کنند، باید سؤال یا سؤالات خود را به‌طور صریح، روشن و مختصر به‌همراه امضاها به رئیس مجلس تسلیم کنند. رئیس مجلس نیز موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون‌های تخصصی مربوط ارجاع میدهد. هر کمیسیون نیز موظف است حداکثر ظرف یک هفته با حضور نماینده معرفی‌شده رئیس‌جمهور در آن کمیسیون و نماینده منتخب سؤال‌کنندگان تشکیل جلسه دهد. در این جلسه نماینده رئیس‌جمهور پاسخ مقتضی را از طرف رئیس‌جمهور ارائه میدهد تا به نمایندگان سؤال‌کننده گزارش شود. پس از یک هفته از طرح سؤال در کمیسیون یا کمیسیون‌ها چنانچه هنوز حداقل یکچهارم کل نمایندگان مجلس از سؤال خود منصرف نشده باشند، رئیس مجلس موظف است در نخستین جلسه سؤال یا سؤالات آنان را قرائت و فوراً برای رئیس‌جمهور ارسال کند. این سؤال یا سؤالات ظرف 48 ساعت تکثیر می‌شود و در دسترس نمایندگان قرار می‌گیرد، البته تعداد سؤالات نباید از 5 سؤال بیشتر باشد.
تبصره 1 ـ تعداد سؤالات نباید از 5 سؤال بیشتر باشد.
تبصره 2 ـ پس از ارسال سؤال یا سؤالات برای رئیس‌جمهور، کاهش امضاها سبب خروج سؤال یا سؤالات از دستور نمی‌شود.
بر اساس ماده 213 آیین‌نامه داخلی مجلس، رئیس‌جمهور موظف است ظرف یک ماه از تاریخ دریافت سؤال یا سؤالات، در جلسه علنی مجلس حضور یابد و به سؤال یا سؤالات مطروحه نمایندگان پاسخ دهد، مگر با عذر موجه با تشخیص مجلس شورای اسلامی. مدت طرح سؤال یا سؤالات از طرف نمایندگان منتخب سؤال‌کنندگان حداکثر 30 دقیقه و مدت پاسخ رئیس‌جمهور حداکثر یک ساعت است. طرفین می‌توانند وقت خود را به 2 بخش تقسیم کنند، در این صورت همه سؤالات و پاسخ‌ها در بخش اول وقت هر یک از 2 طرف بیان می‌شود و در بخش دوم ابهامات سؤال‌کنندگان و پاسخ‌های رئیس‌جمهور مطرح می‌شود. پس از این مرحله، درباره پاسخ رئیس‌جمهور به هریک از سؤالات از نظر قانع‌کننده بودن به‌صورت جداگانه رأی‌گیری می‌شود؛ چنانچه اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه از پاسخ رئیس‌جمهور به سؤالی قانع نشوند و موضوع مورد سؤال، نقض قانون یا استنکاف از قانون محسوب شود، سؤال مربوط به قوه‌قضائیه ارسال می‌شود. با توجه به مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، اینطور به‌نظر می‌رسد رایزنی‌هایی که دولتیها با برخی نمایندگان مجلس درباره سؤال از رئیس‌جمهور مطرح کردند، در راستای اقناع نمایندگان در روز طرح سؤال است، به‌تعبیری این عده می‌خواهند از ارجاع سؤالات به قوه‌قضائیه ممانعت کرده و از پیش در رأی نمایندگان مردم تأثیرگذار باشند. بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس حتی با یک امضا هم سؤال از رئیس‌جمهور انجام می‌شود اما باید دید رایزنی‌ها چه تأثیری بر رأی نمایندگان پس از توضیحات حجت‌الاسلام روحانی در صحن مجلس خواهد گذاشت؛ آیا نمایندگان از توضیحات قانع می‌شوند یا سؤالات آنها به قوه‌قضائیه ارجاع می‌شود؟
سوال از روحانی قطعی است
در همین رابطه «وطن‌امروز» با دو نفر از نمایندگان امضاکننده طرح سوال از رئیس‌جمهور گفت‌وگو کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا سلیمی، نماینده مردم محلات در مجلس در گفت‌وگو با «وطن امروز» اظهار داشت: نصاب لازم برای اعلام وصول طرح سوال از رئیس‌جمهور بر اساس قانون یکچهارم است و اگر قبل از اعلام وصول در صحن علنی کسی امضای خود را پس بگیرد، طرح از نصاب می‌افتد اما این بار نصاب حفظ شد و وقتی توسط رئیس مجلس در صحن، طرح اعلام وصول شد، دیگر پس گرفتن امضاها تاثیری ندارد. وی افزود: بر این اساس دیگر بحث درباره منتفی شدن طرح سوال موضوعیت ندارد و حتی با امضای یک نماینده، رئیس‌جمهور ملزم به حضور در مجلس و پاسخگویی است. نماینده مردم محلات در مجلس با اشاره به مشکلات اقتصادی مردم، خاطرنشان کرد: طرح سوال از آقای روحانی سیاسی نیست، اینکه مردم زیر چرخ تورم و دلار 10 هزار تومانی در حال له شدن هستند و ما سوال بپرسیم آیا سیاسی است؟ این مشکلات اقتصادی مردم است. حجت‌الاسلام سلیمی تاکید کرد: هنوز هم نباید بپرسیم چرا طلای کشور در پیش فروش سکه اینطور به تاراج رفته است؟ نباید سوال کنیم چرا سایت وزارت صنعت باز شده و هزاران خودرو به طور غیرقانونی ثبت سفارش شده است؟ غلط است بپرسیم شما گفتید با مذاکره همه تحریم‌ها برداشته می‌شود و هیچ وقت بازنمی‌گردد اما در روزهای آینده دوباره تحریم‌ها سرجای خودش بازمی‌گردد؟ آمریکا یک‌طرفه از برجام خارج شد و آن را پاره کرد اما تضمین کتبی در برجام از طرف مذاکره گرفته نشد؛ ما درباره این موضوعات سوال داریم. نماینده مردم محلات در مجلس در ادامه گفت‌وگوی خود با «وطن‌امروز»، با اشاره به توقع مردم از مجلس و اعتراضات معیشتی گفت: مردم وقتی ببینند جایی وجود دارد که از حقوق آنها دفاع می‌کند آرام می‌شوند. وی تصریح کرد: در روزهای اخیر بعد از اعلام وصول طرح سوال از آقای رئیس‌جمهور، اعتراضات معیشتی مردم کمتر شده است و معتقدم در همین ایام بحث سوال از آقای روحانی پیامد مثبتی داشته است. حجت‌الاسلام سلیمی تاکید کرد: سوالات نمایندگان از رئیس‌جمهور اقتصادی است؛ ما می‌خواهیم بپرسیم چطور اعلام می‌شود بانک مرکزی توسط یک فرد در بازار دلار فروخته است و سرنوشت آن مشخص نیست؟ ارز در اختیار دولت است و شرکت نفت بعد از فروش نفت ارز آن را به بانک مرکزی میدهد. ما درباره این مسائل سوال داریم و آقای روحانی باید پاسخگو باشد.
روحانی ملزم به پاسخگویی است
همچنین احمد امیرآبادی‌فراهانی، عضو هیات رئیسه مجلس، در گفت‌وگو با «وطن‌امروز»، با اشاره به اعلام وصول طرح سوال از رئیس‌جمهور اظهار داشت: نمی‌دانم چرا عده‌ای سعی دارند از ماجرای سوال از آقای روحانی بت درست کنند! طبق ماده 213 امکان کاهش امضا بعد از اعلام وصول تاثیری در طرح سؤال ندارد و رئیس‌جمهور حتی با امضای یک نماینده ملزم به حضور در مجلس و پاسخگویی است.
وی با بیان اینکه عده‌ای قصد دارند سوالات را سیاسی جلوه دهند، خاطرنشان کرد: سوالات نمایندگان درباره مشکلات اساسی جامعه است. بیکاری، کاهش ارزش پول ملی، از بین رفتن سرمایه مردم و قاچاق کالا مشکل مردم نیست؟
امیرآبادی‌فراهانی با اشاره به تلاش‌ها برای منصرف کردن نمایندگان از سوال، خاطرنشان کرد: اگر دولتیها وزیران، استانداران، فرمانداران و معاونان آنها توان خود را به‌جای منصرف کردن نمایندگان، روی انجام وظایف خود قرار می‌دادند اصلا سوال مطرح نمی‌شد. اگر وزیران کار کنند سوال از آنها ضرورتی ندارد، چون نماینده می‌گوید آن فرد مشغول فعالیت است اما اینگونه نیست.