حاشیه‌‌های خبر بازرسی ماموران آژانس انرژی اتمی از برخی دانشگاه‌‌های کشور همچنان ادامه دارد. در تازه‌‌‌‌‌ترین واکنش به این اتفاق عجیب، سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفته است این بازرسی‌ها مربوط به تعهد پادمانی و به‌خاطر پذیرش پروتکل الحاقی است؛ ادعایی که با مراجعه به متن پروتکل الحاقی، محل تردید واقع خواهد شد. به گزارش «وطن‌امروز»، از حدود 2 ماه پیش که اخبار مربوط به بازرسی برخی دانشگاه‌ها توسط ماموران آژانس انرژی اتمی منتشر شد، شاهد سیل واکنش‌ها به این موضوع بوده‌‌‌‌‌‌ایم؛ از مسؤولان دولتی و نمایندگان مجلس گرفته تا اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان. بر اساس اخبار منتشر شده، تاکنون بازرسان آژانس از ۲ دانشگاه علم و صنعت و صنعتی شریف بازرسی کرده‌اند‌ و ۲ دانشگاه شهید بهشتی و صنعتی امیرکبیر نیز در صف انتظار بازرسی قرار دارند. در همین راستا در واکنش به انتقادات شدید دانشجویان و اساتید، وزیر علوم ابتدا این خبر را تکذیب کرد اما به فاصله 24 ساعت در گفت‌وگوی دیگری مدعی شد موضوع بازرسی از مراکز علمی کشور  براساس تصمیم شورای عالی امنیت ملی بوده و همه باید تبعیت کنند. اظهارنظر وزیر علوم البته واکنش فرمانده کل سپاه و عضو شورای عالی امنیت ملی را به دنبال داشت. سردار جعفری در جمع دانشجویان شرکت‌کننده در دوره اسلام ناب تاکید کرد این مسأله مصوبه شورای عالی امنیت ملی را ندارد. با همه اینها و در شرایطی که به‌واسطه تعطیلات دانشگاه‌ها در فصل تابستان، می‌رفت تا این موضوع به حاشیه رود، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی مجددا به این خبر پرداخت. بهروز کمالوندی در برنامه 10 و 10 دقیقه باشگاه خبرنگاران جوان در پاسخ به سوالی پیرامون چرایی بازرسی آژانس از دانشگاه‌ها گفت: یکسری تعهدات پادمانی داریم که باید حتماً اجرا شود. وی در این راستا تصریح کرد: تعهد پادمانی است. تعهد پادمانی چیست؟ این است که اگر شما یک گرم مواد هسته‌ای هم دارید، اگر یک گرم هم باشد باید این را اعلام کنید؛ تعهدی که بیان می‌کنم تنها مربوط به ما نیست، مربوط به 100 و خرده‌ای کشور است. همانند قوانین راهنمایی و رانندگی است؛ در یک کشوری کلاه موتوسیکلت اجباری است، نمی‌توانید بگویید من از سمت دیگر می‌روم. سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنی ن در ادامه این گفت‌وگو به این سوال که این تعهد داخل برجام بود یا خارج از برجام؟ اینگونه پاسخ گفت: این تعهد قبل از برجام بود. از سال 1974 یعنی 5 سال قبل از پیروزی انقلاب این تعهد را داشتیم. تعهدی است که عضو  NPT بودیم و خودبه‌خود وقتی مواد هسته‌ای داشته باشیم آژانس همانند دیوان محاسبات که حساب و کتاب پول را دارد، حساب و کتاب مواد هسته‌ای در دنیا را دارد. شما نمی‌توانید بگویید مواد هسته‌ای را هر جا بخواهم می‌برم. اصلاً می‌تواند خطرناک باشد. وی در همین رابطه افزود: ما پروتکل الحاقی را پذیرفتیم. پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا می‌کنیم. بالاخره این تصمیمی است که نظام گرفته؛ وقتی پروتکل الحاقی را دارید، یکسری اظهاریه می‌دهید که راستی‌‌‌‌‌‌‌آزمایی می‌شود و بازرسی دارد. اظهارات سخنگوی سازمان انرژی اتمی در حالی است که در متن پروتکل الحاقی، بازرسی‌های سرزده و نامحدود صرفا به استفاده از مواد هسته‌ای در مراکز مربوط محدود شده و هیچ نامی از بازرسی دانشگاه‌ها در آن نیامده است. به همین خاطر هم در طول بیش از 40 سال پذیرش این پروتکل از سوی ایران، هیچگاه شاهد بازرسی ماموران آژانس از دانشگاه‌ها نبوده‌‌‌‌‌‌ایم. همین موضوع گزاره ارتباط این بازرسی‌ها با برجام و پیوست‌‌های احتمالی آن را تقویت می‌کند، چنانکه تا قبل از برجام هم اینگونه بازرسی‌ها صرفا محدود به مراکز هسته‌ای و نظایر آن بوده است. نکته ابهام‌برانگیز دیگر پیرامون گفت‌وگوی اخیر کمالوندی، اظهارنظر او درباره اعلام فعالیت‌‌های هسته‌ای به آژانس است. وی در پاسخ به سوالی پیرامون ایراد آژانس به یکی از اساتید در اصفهان که روی UF6 کار کرده است، می‌گوید: «ما بر اساس پروتکل 2 جا مسؤولیت داریم که فعالیت‌های خود را اعلام کنیم و کشور مسؤولیت دارد که این را به دانشگاه منتقل ‌کند. آن 2 جا زمانی است که یا مواد هسته‌ای به کار برده می‌شود که این نه‌تنها به پروتکل حتی به پادمان هم بازمی‌گردد. طبیعتاً وقتی در پادمان هست در پروتکل قطعاً وجود دارد. جای دیگر زمانی است که درباره سوخت هسته‌ای تحقیق می‌شود. شما پروتکل را نگاه کنید. پروتکل می‌گوید زمانی که خواستید درباره چرخه سوخت هسته‌ای تحقیق کنید این را اعلام کنید، نمی‌گوید تحقیق نکنید، می‌گوید این را اعلام کنید. خیلی از کشورهای دیگر هم هستند که اعلام می‌کنند؛ کشورهایی که چرخه سوخت هسته‌ای دارند. این تعهد است. نه امتیاز است، نه کوتاه آمدن. اگر استادی نمی‌داند تعهدات پروتکلی چیست این مسؤولیت ما است که باید وی را توجیه می‌کردیم. مسؤولیت کشور است. در واقع مسؤولیت سازمان انرژی اتمی به تنهایی نیست. این مسؤولیت مربوط به کشور است.» این ادعا نیز نمی‌تواند موضوع بازرسی آژانس از دانشگاه‌ها را توجیه کند، زیرا موضوعیت پروتکل در این موارد، اعلام و اطلاع کشور هدف از فعالیت‌‌های هسته‌ای خود به آژانس است، نه بازرسی از دانشگاه‌‌‌‌ها.  به نظر می‌رسد اظهارات سخنگوی سازمان انرژی اتمی و نظرات مشابه، نه‌تنها نتوانست وجه منفی و تحقیرآمیز بازرسی از دانشگاه‌ها را با استناد به مفاد پروتکل الحاقی توجیه کند که اتفاقا به نگرانی‌ها در این زمینه دامن می‌زند. پذیرش این روند توسط دستگاه‌‌های مسؤول، علاوه بر اینکه پیام‌‌‌هایی نه‌چندان مطلوب را به طرف مقابل مخابره خواهد کرد بلکه بیم درز اطلاعات دانشمندان کشورمان نیز بیش از پیش تشدید خواهد شد.