فرش دستباف به‌عنوان یک هنر- صنعت سودآور در ارتقای تولید ناخالص داخلی و رونق اقتصاد ملی نقش بسیار ارزنده‌ای دارد که این امر اهمیت حمایت مسؤولان برای توسعه صادرات این محصول را دوچندان می‌کند. فرش دستباف، نماد هنرمندی مردم ایران در بین ملت‌های مختلف است و جهان هنر ایران را با فرش دستباف می‌شناسد. فرش دستباف ایرانی بهترین و زیباترین نوع فرش در دنیاست و حدود یک‌سوم فرش دستباف کل دنیا در ایران بافته می‌شود. با این اوصاف می‌طلبد برای توسعه صادرات فرش تمهیدات و راهکارهای مختلف در دستور کار قرار گیرد، چرا که صادرات فرش دستباف در توسعه اقتصاد نیز بسیار مؤثر است. کل صادرات فرش در 4 ماه ابتدای سال جاری هزار و 8/983 تن به ارزش 6/99 میلیون دلار بوده که این رقم در سال ۹۶، هزار و 7/230 تن به ارزش ۸۹ میلیون دلار بوده است که 1/61 درصد به لحاظ وزنی و 4/21 درصد به لحاظ ارزشی رشد داشته است. تقاضا برای این هنر- صنعت اصیل ایرانی همچنان در آمریکا وجود دارد و تحریم مانع از برآورده شدن آن نمی‌شود. طی چند سال گذشته به خاطر رفع برخی تحریم‌ها شاهد نشستن خنده بر تاروپودهای فرش دستباف بودیم ولی با بازگشت تحریم‌ها نگرانی‌هایی درباره صادرات فرش دستباف وجود دارد. فرشته دستپاک، رئیس مرکز ملی فرش ایران در واکنش به این موضوع، گفت: فرش دستباف ایرانی از جمله نخستین‌کالاهایی بود که از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا در فهرست کالاهای تحریمی قرار گرفت، در حالی که مردم آمریکا نباید از فرش دستباف ایرانی محروم بمانند و این اقدام بشدت از سوی ایران محکوم می‌شود، اگر چه رشد صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا طی ۴ ماه ابتدای سال جاری هم بخوبی نشان داد تقاضا برای این هنر- صنعت اصیل ایرانی همچنان در آمریکا وجود دارد و تحریم مانع از برآورده شدن آن نمی‌شود.
تولید فرش بر اساس نیاز بازار جهانی
نماینده مردم زنجان در مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه معتقد است متأسفانه صادرات فرش وضعیت خوبی ندارد و تصمیماتی که دولت گرفته است، در جهت تشویق برای واردات بوده است و نه صادرات. علی وقف‌چی می‌گوید: امیدواریم با آزادسازی ارز، به مجموعه‌های صادراتی فرصت داده شود تا از حداقل ظرفیت‌ها استفاده کنند. وقف‌چی در گفت‌وگو با مهر، می‌افزاید: یکی از نقدها و نابسامانی‌ها این است که متأسفانه ما بازارهای جهانی در ارتباط با فرش را نشناختیم و روی آن کار نکردیم. وی با اشاره به اینکه تولید فرش بر اساس نیاز بازار جهانی، یکی از ضرورت‌ها در برهه کنونی است، ادامه می‌دهد: فکر می‌کنیم آنچه در گذشته می‌بافتیم بهترین است ولی باید بر اساس خواسته‌ها و نیازهای بازار جهانی، رویکرد خود را تغییر دهیم.
فرش ایران پاسپورت معنوی در جهان است
وقف‌چی با بیان اینکه ظرفیت بالای فرش ایران در دنیا باعث شده است از این محصول به‌عنوان پاسپورت معنوی ایران در جهان یاد کنیم، می‌افزاید: امروز یکی از ضرورت‌ها در این حوزه، توجه به فرش به‌خصوص به‌عنوان یک هنر- صنعت دستی است. وی با اشاره به اینکه به‌‌رغم تحریم کشورمان، امروز شاهد حضور فرش ایران در خانه‌های مردم آمریکا به‌عنوان تابلوفرش و کف‌پوش هستیم، تصریح می‌کند: این حضور، حاکی از جایگاه غنی فرهنگی ما است و باید این ظرفیت را تقویت کنیم. نماینده مردم زنجان و طارم در خانه ملت در ادامه تأکید کرد: اصلی‌ترین ضرورت امروز که باید به آن توجه کنیم، تکیه نکردن به دولت‌ها و تقویت بخش خصوصی است، هرچند که این به معنی توجه نکردن به تصمیمات کلان کشور نیست. وقف‌چی با اشاره به اینکه اگر برخی مسائل را رعایت کنیم، قطع یقین کماکان میدان‌دار بازار جهانی فرش خواهیم بود، اظهار کرد: یکی از این بحث‌ها، بحث استانداردسازی محصولات مختلف فرش از جمله مواد اولیه، ابزارآلات، لوازم تولید، نیروی انسانی و ...
است که حتماً باید بسرعت در دستور کار قرار گیرد. نماینده مردم زنجان در مجلس شورای اسلامی افزود: نکته دوم در این زمینه بحث بازار است. تولیدات ما بازارمحور نیست و این بدان معنی است که محصولات‌مان را بر اساس نیاز بازار تولید نکرده‌ایم، به همین خاطر امروز باید رویکردمان را صد درصد تغییر دهیم و نیازهای جهانی فرش را ببینیم و بر اساس آن نیازها، این محصول ارزشمند را تولید کنیم. وقف‌چی بر لزوم اطلاع یافتن ذی‌نفعان از قوانین مصوب در بحث فرش تأکید و تصریح کرد: در حال حاضر ما قانون حمایت از استادکاران و فعالان صنایع‌دستی را داریم که متأسفانه قریب به‌اتفاق مسؤولان و خود ذی‌نفعان، اطلاعی از این قوانین ندارند و در نتیجه نمی‌توانند از فرصت‌هایی که در کشور وجود دارد، استفاده کنند. در همین زمینه رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان هم با بیان اینکه زنجان بیش از ۵۰ هزار بافنده فرش دارد، گفت: در گذشته برخی افراد فعال در صنعت قالیبافی نتوانسته بودند از تسهیلات بیمه استفاده کنند ولی خوشبختانه با پایشی که توسط سازمان تأمین اجتماعی استان زنجان انجام شد، قالیبافان واقعی بیمه شدند. ناصر فغفوری در ادامه می‌گوید: فرش شناسنامه دوم زنجان است، با این حال باید فرش زنجان جایگاه خود را پیدا کند. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان اظهار می‌کند: ۴۵ درصد فرش‌های صادراتی استان زنجان فرش ابریشم و ۵۵ درصد فرش پشمی و تابلوفرش است و بخش عمده‌ای از فرش‌های ابریشم بافته‌شده در استان صادر می‌شود.
85درصد فرش دستباف کشور در روستاها تولید می‌شود
رئیس اتحادیه فرش روستایی استان زنجان با بیان اینکه صادرات فرش استان با چالش مواجه است، اظهار کرد: فرش هم به‌عنوان یک کالا دستخوش وضعیت اخیر کشور شده و با گران شدن دلار قیمت مواد اولیه افزایش ۵۰ درصدی داشته و حتی قیمت مواد اولیه فرش ابریشم ۱۵۰ درصد رشد داشته است. باباخانی با بیان اینکه توسعه صادرات فرش دستباف نیازمند تأمین زیرساخت‌هایی است، ادامه می‌دهد: باید تسهیلات ویژه برای تولیدکنندگان فرش دستباف ارائه شود. ناصر باباخانی با بیان اینکه ۸۵ درصد از فرش دستباف کشور در روستاها تولید می‌شود و این استان هم از این امر مستثنا نیست، بیان می‌کند: تنها ۱۰ الی ۱۵ درصد فرش دستباف در مناطق شهری بافته می‌شود. وی در ادامه می‌گوید: متأسفانه با گران شدن دلار، توان خرید مردم نیز کم شده و روستاییان برای تولید فرش، مواد اولیه را از سازمان می‌خواهند و خواهان این هستند که سرمایه‌گذاری را ما انجام بدهیم. رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان می‌گوید: قیمت مواد اولیه ۵۰ الی ۶۰ درصد افزایش یافته است و این امر باعث می‌شود تولیدکننده رغبتی برای خرید نداشته باشد که این مهم خود را در صادرات به‌عینه نشان می‌دهد. وی در پایان یادآور می‌شود: اعمال تحریم‌های اقتصادی، کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و قیمت بالای تمام‌شده فرش، باعث کاهش میزان صادرات فرش دستباف استان می‌شود.