گروه سیاسی: یکشنبه هفته گذشته طرح شفافسازی فعالیت‌های نمایندگان در خانه ملت با ۲۵ امضا به صورت طرح دوفوریتی تنظیم و تقدیم هیأت‌رئیسه شد. بر اساس طرحی که ارائه شده هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی ملزم شده طی مدت ۲ ماه پس از تصویب این قانون توسط مجلس شورای اسلامی و تایید آن توسط شورای نگهبان، از طریق ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌ای جامع نسبت به علنی ساختن و شفافسازی فعالیت‌ها، حضور و غیبت، ماموریت خارجی و داخلی، مرخصی استحقاقی و استعلاجی و بدون حقوق، مشارکت یا عدم مشارکت در رایگیری و نوع رای نمایندگان اعم از موافق، مخالف یا ممتنع در صحن علنی مجلس با کمیسیون‌ها اقدام کند. هدف از این طرح -آنچنان که نمایندگان پیشنهاددهنده آن مطرح کردهاند- این است که رسانه‌ها و آحاد ملت ایران بتوانند به صورت برخط (آنلاین) ضمن دستیابی به ذخیره و آرشیو، به همه امور ذکر شده مربوط به هر یک از نمایندگان دسترسی و آگاهی پیدا کنند. البته طرح مشابه دیگری با عنوان شفافیت آرای نمایندگان مجلس ۱۷ مردادماه با
۲۹ امضا و به صورت یک‌فوریتی به هیات‌رئیسه مجلس تقدیم شده بود که به‌خاطر اینکه زودتر در دستورکار صحن علنی قرار بگیرد، با طرح جدید ادغام شد. در صورت تصویب این طرح مشخص می‌شود رای نمایندگان به لوایح و طرح‌ها، تصویب برنامه‌ها، بررسی بودجه سالانه کشور، انتخاب وزیران، سوال و استیضاح چگونه بوده و در کدام مورد رای موافق، مخالف یا ممتنع داشته‌اند یا اصلا در رایگیری مشارکت داشته‌اند یا نداشته‌اند. تاکنون بیش از 190 نماینده این طرح را امضا کردهاند. اغلب طراحان و حامیان این طرح نمایندگان فراکسیون ولایی یعنی همان اصولگرایان بوده‌اند و این در حالی است که برخی اعضای فراکسیون امید یا همان اصلاح‌طلبان سابق با این توجیه که اجرای این طرح ممکن است مشکلاتی را برای آزادی عمل در رای دادن به‌وجود بیاورد، با آن مخالفت کردهاند.
حامیان طرح چه می‌گویند؟
«وطن امروز» درباره جزئیات و اهداف طرح شفافسازی فعالیت نمایندگان در خانه ملت با حامیان این طرح گفت‌و‌گوهایی انجام داده است. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا سلیمی، نماینده مردم محلات و از امضاکنندگان طرح شفافیت آرای نمایندگان در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» درباره علت ورود نمایندگان و ارائه این طرح گفت: نکته مهمی که در این‌باره مطرح است اینکه نمایندگان با رای مردم به مجلس راه پیدا کردهاند، از همین‌رو مردم نیز باید درباره عملکرد نمایندگان خود قضاوت کنند. وی با اشاره به اینکه کار نماینده قانون‌گذاری است و باید جوابگوی رای خود باشد، افزود: طبیعتا هر نماینده‌ای در برخورد با مردم منطقه خود با سوالاتی مواجه می‌شود و باید به آن سوالات پاسخ دهد؛ خب! این منطقی نیست که یک نماینده در مواجهه با مردم مثلا با طرحی مخالف باشد اما در مجلس به همان طرح رای مثبت دهد. سلیمی در دفاع از طرح شفافیت آرای نمایندگان گفت: این طرح موجب می‌شود مردم کارنامه نماینده خود را بهتر مورد نقد و بررسی و قضاوت قرار دهند و این مساله قطعا به ارتقای کار مجلس کمک خواهد کرد. عضو کمیسیون آموزش مجلس تاکید کرد: طرح شفافیت آرای نمایندگان قطعا باعث دقیق‌تر شدن کار نماینده خواهد شد. وی با بیان اینکه امروز گعده‌های داخل مجلس باعث تاثیر روی نماینده‌ها می‌شود، افزود: اگر طرح شفافیت رای بیاورد خیلی از گعده‌های مجلس جمع می‌شود. الان شما می‌بینید گروه گروه نماینده‌ها داخل صحن گعده می‌کنند و نماینده‌هایی که حواس‌شان پرت است را تحت تاثیر قرار می‌دهند. طرح شفافیت آرا، نماینده را ملزم به مطالعه و دفاع از رای خود می‌کند. نماینده مردم محلات در مجلس ادامه داد: علاوه بر فواید عنوان شده، فایده دیگری هم وجود دارد و آن اینکه مردم متوجه می‌شوند نماینده آنها در چه فضای ذهنی‌ای زیست می‌کند. مثلا درباره حقوق‌های نجومی، نماینده آنها موافق جلوگیری از این حقوق‌ها بوده است یا مخالف یا درباره طرح بازگشت اموال نامشروع مسؤولان، نماینده آنها چه نگاهی داشته است. سلیمی با بیان اینکه شفاف نبودن آرای نمایندگان تبعاتی در سطح ملی داشته است، بیان کرد: برخی نمایندگانی که با تصویب برجام انتظارات مردم را تحریک کردند، اکنون اعلام پشیمانی می‌کنند؛ خب! مردم حق دارند بدانند نماینده آنها چه کرده است و از او مطالبه‌گری کنند. عضو کمیسیون آموزش مجلس در پاسخ به این سوال که آیا این طرح خلاف آیین‌نامه مجلس است؟ گفت: اینگونه نیست که این طرح خلاف آیین‌نامه مجلس باشد و نمایندگان می‌توانند با رای خود این طرح را تصویب کنند. وی تاکید کرد: بهترین کنترل‌کننده نماینده، افکار عمومی است. سلیمی درباره این ادعا که برخی معتقدند با شفاف شدن آرا ممکن است نمایندگان مجلس مورد فشار قرار گیرند، گفت: مگر مردم نامحرم هستند؟ نماینده‌ای که با یک فشار رأیش عوض شود و منطق و استدلال نداشته باشد اصلا نباید نماینده شود. اگر کسی استدلال و منطق برای رای خود داشته باشد چرا باید از نهیب اشخاص دیگر بترسد.
باید در بزنگاه‌ها رأی نمایندگان ثبت شود
ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد و از نمایندگان امضا‌کننده طرح شفافیت آرای نمایندگان نیز در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» به ملزومات ارائه این طرح اشاره کرد و گفت: الان آرای نمایندگان شفاف نیست و این موضوع در بعضی از تصمیمات اساسی تبعاتی ایجاد کرده است. وی در ادامه به تصویب برجام در دوره گذشته مجلس اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال در دوره قبلی مجلس در روز رایگیری درباره برجام در مجلس به‌رغم همه فشارهای ما و تاکید بر اینکه آرای نمایندگان در بزنگاه‌های تاریخی باید علنی باشد تا در تاریخ ثبت شود اما رای شفاف درباره آن تصویب نشد. ابوترابی افزود: خب! بعد از آن 84 نفر از نمایندگان طرحی 3 فوریتی ارائه دادیم و توقف مذاکرات را خواستار شدیم و اعلام کردیم ما مخالف برجام هستیم. نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس به تکرار همین قضیه در دوره فعلی مجلس اشاره و خاطرنشان کرد: دقیقا همین اتفاق در این دوره و در روز طرح سوال از رئیس‌جمهور اتفاق افتاد و طرح رایگیری شفاف نمایندگان درباره سوالات مجلس از آقای روحانی رای نیاورد. وی گفت: به هر حال این حق مردم است که در بزنگاه‌ها بدانند نماینده آنها چگونه رای می‌دهد. این موضوع در بسیاری از کشورهای دنیا نیز وجود دارد و اصل بر شفافیت است. ابوترابی در پاسخ به این سوال که اجرایی شدن این طرح چه آثاری می‌تواند داشته باشد، گفت: ببینید! الان مدام گفته می‌شود دانستن حق مردم است اما ظاهرا برخی این مهم را صرفا در حد شعار قبول دارند. وی با تاکید بر اینکه الان وقت عمل کردن به شعار شفافیت است، گفت: اصلا برخی نمایندگان با همین شعار به مجلس راه پیدا می‌کنند، پس طبیعتا این حق مردم است که موضع نماینده خود را بدانند. نماینده مردم نجف‌آباد تصریح کرد: این طرح البته بعد از ارائه کامل‌تر شد و الان علاوه بر آرای نمایندگان، موضوعات دیگری مانند شفافیت سفرهای خارجی نمایندگان را نیز شامل می‌شود. ابوترابی در پاسخ به سوال دیگری درباره اظهارات اخیرش پیرامون یک مقام ارشد دوتابعیتی و گمانه‌زنی‌هایی که در این رابطه مطرح شد و نام حسن روحانی به میان آمد نیز گفت: ما موضوع را به کمیسیون امنیت ملی داده‌ایم و طبق قانون این کمیسیون باید اعلام نظر کند و بیشتر از این نمی‌توانم توضیح دهم.
متن کامل طرح دوفوریتی «شفافسازی فعالیت‌های نمایندگان در مجلس»
مجلس شورای اسلامی یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین ارکان نظام اسلامی است که وجود یا فقدان عوامل متعددی در کارآمدی یا ناکارآمدی آن می‌تواند مؤثر باشد که از آن میان صرفاً به 2 مورد ذیل اشاره می‌شود:
۱- راه یافتن نمایندگانی مؤمن، متقی، خداترس، متخصص، کاردان، کارآمد، ولایتمدار، انقلابی و شجاع به خانه ملت
۲- شفافیت اقدامات و رأی نمایندگان، به‌طوری که نخبگان، رسانه‌ها، آحاد و اقشار ملت و موکلان محترم بتوانند حضور، مأموریت، غیبت و میزان فعالیت نمایندگان خود را در مجلس رصد کنند و کیفیت و مشارکت آنان را در عرصه قانون‌گذاری و انجام مأموریت نظارتی آنان بررسی کنند. این حق مردم و موکلان است که بدانند نماینده منتخب آنان در رأی به لوایح و طرح‌ها، برنامه‌ها، بودجه سالانه کشور، استیضاح و رأی اعتماد یا عدم اعتماد به وزیران، سؤال و موارد دیگر چه رأی و موضعی داشته است و آیا اصلاً در این موارد فعالیت و در رأی‌گیری شرکت کرده است یا خیر؟ تا بتوانند با علم و اطلاع کافی و دقیق وکلای خود را نقد و مطالبه‌گری لازم را داشته باشند.
۳- به دلیل موارد پیش‌گفته گاهی بعضی از نمایندگان مشارکت عالمانه، محققانه و کارشناسانه در مراحل بررسی طرح‌ها، لوایح، رأی اعتمادها و سایر فعالیت‌های وظیفه‌ای را نداشته و به همین دلیل بعضی از خروجی‌ها و مصوبات مجلس از پختگی، اتقان و کارآمدی لازم برخوردار نیست.
با توجه به خسارت‌بار بودن استمرار چنین وضعیتی و ضرورت رفع و اصلاح آن، طرح دوفوریتی ذیل تقدیم می‌شود.
ماده‌واحده: هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی ملزم می‌گردد ظرف مدت ۲ ماه پس از تصویب این قانون از طریق ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌ای جامع نسبت به علنی ساختن و شفافسازی فعالیت‌ها، حضور، غیبت، مأموریت خارجی و داخلی، مرخصی استحقاقی و استعلاجی و بدون حقوق، مشارکت یا عدم مشارکت در رأی‌گیری، نوع رأی نمایندگان اعم از موافق، مخالف یا ممتنع در صحن علنی مجلس یا کمیسیون‌ها اقدام کند به شکلی که رسانه‌ها و آحاد ملت شریف ایران بتوانند به‌صورت برخط (آنلاین) و نیز دستیابی به ذخیره و آرشیو، به همه امور ذکر شده مربوط به هر یک از نمایندگان دسترسی و آگاهی پیدا کنند.