عبدالباری عطوان: شاید بسیاری از این نتیجه‌گیری قاطع ما شگفت‌زده می‌شوند که سوریه برنده بزرگ بحران سرنگونی هواپیمای شناسایی روسیه بر فراز حریم هوایی لاذقیه و کشته شدن همه سرنشینان آن که افسران سازمان اطلاعات بودند، خواهد بود، حتی اگر دلیل سرنگونی آن یک موشک «بومی» سوریه و ساخت روسیه باشد. بیشتر توضیح می‌دهیم و می‌گوییم که ما با توجه به 2 تحول اساسی بعد از این حادثه، به این جمع‌بندی رسیده‌ایم: نخست- همه طرف‌ها به این نتیجه قاطع رسیدند که تمام بمباران‌های
هوایی- موشکی اسرائیل به عمق سوریه، از همه خطوط قرمز عبور کرده و به دلیل زیاد بودن تعداد این بمباران‌ها و شکست در رسیدن به اهداف خود یعنی پایان حضور ایران در سوریه و به دردسر انداختن طرف روس، در حال دادن نتایج برعکس است. دوم- اهداف بازی دوگانه روسیه رو به پایان است و به نحوی در حال بازتاب منفی بر رهبران روسیه و چهره این کشور حداقل در منطقه خاورمیانه است. روسیه هم‌پیمان سوریه و دوست استراتژیک اسرائیل است که 210 بار طی 18 ماه اخیر به سوریه حمله هوایی انجام داد، این در حالی است که روسیه حامی سوریه است و در کنارش علیه تروریسم می‌جنگد و از براندازی نظام در این کشور جلوگیری می‌کند و از بازپس‌گیری همه اراضی این کشور و حاکمیت کامل دوباره بر آن حمایت می‌کند اما در عین حال چشم خود را روی اشغالگری اراضی سوریه در ادلب، عفرین و الباب توسط نیروهای ترکیه و حمایت آنکارا از گروه‌های مسلح سوری و تسلیح و حمایت از آنها می‌بندد. سخنرانی سیدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان که به مناسبت بزرگداشت روز عاشورا ایراد کرد چند مسأله را فاش کرد که به شکل «تلویحی» آنچه در بالا ذکر کردیم را مورد تأیید قرار می‌دهد اما نصرالله این مسائل را به حکم جایگاه و مسؤولیت‌هایش دیپلماتیک‌تر و محتاط‌تر بیان کرد. زمانی‌که سیدحسن نصرالله در بزرگداشت عاشورا که تجسد ایثار و تقدس شهادت است، بگوید: «تجاوزهای اسرائیل به سوریه دیگر قابل تحمل نیست و باید متوقفش کرد» این یعنی وی نه فقط هم‌پیمانان روس، بلکه هم‌پیمانان سوری و ایرانی را مورد خطاب قرار می‌دهد و خواستار پاسخ است. اسرائیل با این بمباران‌ها دیگر کاروان موشک‌های ایرانی را که در راه حزب‌الله هستند مانند آنچه همیشه ادعا می‌کرد هدف قرار نمی‌دهد، بلکه می‌خواهد از دستیابی خود رهبران سوریه به تکنولوژی تولید این موشک‌ها و تقویت زرادخانه نظامی سوریه با هزاران موشک و نیز از حضور موشکی ایران در اراضی‌اش و امکان دستیابی به بازدارندگی استراتژیک کارساز و سرنوشت‌ساز جلوگیری کند. کارشناسان استراتژیک اسرائیلی اخیراً از توان نظامی روزافزون سوریه ابراز نگرانی کرده و بارها تأکید کردند که ارتش عربی سوریه که در آستانه تعیین سرنوشت جنگ به نفع خود است قوی‌تر و ماهرتر خواهد شد و بهتر از دوران پیش از بحران تسلیح می‌شود. سوری‌ها با حمایت ایران و زیر چتر حمایتی روسیه، پایگاه‌های هوایی حمیمیم واقع در لاذقیه، دریایی طرطوس و کارخانه‌های تولید سلاح در شمال سوریه را ایجاد کردند و به نظر می‌رسد این طرح هوشمندانه ثمر‌بخش بوده است و تعامل اسرائیل با آن با تأخیر انجام شده و در عین حال تنش کنونی در روابط روسیه و اسرائیل بسیار برای تل‌آویو هزینه داشته است. به باور ما مهم‌ترین چیزی که بحران سقوط هواپیمای روسی و پیام‌های آن فاش کرد اقدام رهبران سوریه برای اتخاذ تصمیم حاکمیتی و مستقل برای مقابله با هواپیماهای مهاجمی است که حریم هوایی‌ا‌ش را نقض می‌کند؛ امری که بر همه بیانیه‌های نظامی سابق که تأکید می‌کرد موشک‌های اسرائیلی و آمریکایی را سرنگون کرده است مهر تأیید می‌زند. بیانیه‌هایی که در بیشتر مواقع به سخره گرفته شد و مورد تردید واقع شد. ما همچنان به این مساله باور داریم که غرور اسرائیلی‌ها چه در تعامل با روسیه، چه در تعامل با سوریه، ایران و حزب‌الله بدون پاسخ نمی‌ماند و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه بسیار زیرک و خونسرد است، به طوری که کاری می‌کند اسرائیل در مقابل اهانت به وی و کشورش به دلیل آنکه باعث سرنگونی
ایلوشین- 20 در حریم هوایی سوریه شد بهای سنگینی بپردازد. رزمایش نظامی روسیه که بسرعت در سواحل سوریه در دریای مدیترانه برگزار شد ادامه دارد و به مقتضای آن پروازها و حرکت کشتی‌های منطقه را محدود کرد. این، اقدامی اولیه برای پایان دادن به تجاوزهای اسرائیل به سوریه است. تردیدی در دادن این هشدار نمی‌کنیم که پاسخ سوریه و ایران به این بمباران‌های تحریک‌آمیز اسرائیل نه فقط با مقابله با آن انجام می‌شود، بلکه حمله به عمق اسرائیل برای انتقام‌گیری در راه است زیرا کاسه صبر در حال لبریز شدن است.