فرشاد گلزاری*: تبلیغ و ترویج سلفیت در استان خوزستان از جمله مأموریت‌های ویژه کانون‌های سلفی کویت، امارات، قطر و عربستان است که با شدت و جدیت هر چه تمام‌تر در دستور کار این دولت‌ها قرار دارد. این کانون‌ها افراد جذب شده را برای تحصیل در مدارس دینی کشورهای خود دعوت کرده و پس از فراگیری علوم دینی و آموزش‌های لازم مجدداً به ایران و استان خوزستان برمی‌گردانند. افراد جذب شده و تعلیم دیده بعد از بازگشت به کشور وظیفه راه‌اندازی شاخه‌های تبلیغی و جذب جوانان و نوجوانان را بر عهده دارند.
ماشین تبلیغی
باید توجه داشت که در روند جذب، آموزش و تکثیر نیرو، وجود یک ماشین تبلیغاتی نیاز مبرم به حساب می‌آید تا جمعیت بیشتری از عرب‌های ایرانی استان خوزستان را تحت تأثیر خود قرار داده و به فرقه وهابیت جذب کند. برای این مقصود در حال حاضر تعداد 10 شبکه ماهواره‌ای به نام‌های المجد، الحکمه، العفاسی، الرساله، الفجر، المستقله، البدر، شادا، النجاه و الجزیره و تعداد 9 کانال رادیویی، تبلیغات وسیعی را در این باره انجام می‌دهند تا نفرات بیشتری را به پیاده‌نظام خود جذب کنند. به عنوان مثال شبکه المستقله در یکی از برنامه‌های خود یک روحانی شیعه را در مقابل یکی از علمای وهابی قرار داده تا با یکدیگر به مناظره و مباحثه بپردازند. همیشه این مناظره‌ها به گونه‌ای به پایان می‌رسد که روحانی شیعی تسلیم شده و قادر به دفاع نیست. این سناریوهای از پیش تعیین شده برای مخاطبانی که از علم و سواد کافی دینی برخوردار نیستند، مؤثر بوده و زمینه‌های فکری برای جذب به فرقه وهابیت و سلفیت دعوتی را در این افراد آماده می‌کند.
عوامل زمینه‌ساز
اگر بخواهیم دلایل وجود زمینه‌های فعالیت وهابیت را در خوزستان مورد بحث و بررسی قرار دهیم، نمی‌توانیم منشأ همه فعالیت‌ها را خارجی بدانیم و بخشی از دلایل را باید در کاستی‌های موجود در استان جست‌وجو کنیم. به طور کلی علل و عوامل پیدایش زمینه‌های جذب و عضوگیری فرقه وهابیت در استان خوزستان را می‌توان به 2 بخش داخلی و خارجی تقسیم‌بندی کرد.
الف – داخلی
در خوزستان تأمین‌کننده بخشی از نیازهای وهابیت برای فریب جوانان و نوجوانان، کاستی‌های داخلی است. این کاستی‌ها گاه در حوزه کمبود‌های مالی و گاه نیز در استمرار نقص اقدام‌های فرهنگی دیده می‌شود که اهم آن به شرح ذیل است:
1- عدم اجرای برنامه‌های مدون فرهنگی و جذاب در شهرها و روستاها بویژه مناطق حاشیه‌ای و اکتفا کردن به روش تبلیغ سنتی در دفاع از تشیع
2- گرایش‌های قومی و تجزیه‌طلبانه که با تحریک و تشویق تشکیلات تروریستی و محافل ترویج سلفیت خارج از کشور افزایش یافته است.
3- حضور و فعالیت مبلغان وهابی در استان
4- وجود فقر و بیکاری و مشکلات معیشتی در استان
5- عدم برنامه‌ریزی صحیح و مناسب فرهنگی برای حجاج ایرانی (خاصه اعراب خوزستان) در تقابل با برنامه‌های تبلیغی جریان سلفی و وهابی سعودی در موسم حج
ب- خارجی
1- کمک و حمایت مادی و معنوی کشورهای عربی از عناصر سلفی در این استان
2- تبلیغات گسترده رسانه‌ای و مناظره‌های ماهواره‌ای با هدف تضعیف اعتقاد شیعی و ایجاد شبهه در مبانی فکری تشیع
3- مراودات تجاری اعراب خوزستان با کشورهای عربی و تردد زیاد به این کشورها
4- استفاده مبلغان وهابی در موسم حج و ارتباط‌گیری و اهدای جزوات و کتب تبلیغی وهابی - سلفی به زوار عرب خوزستانی
5- مقایسه رفاه کشورهای حوزه خلیج‌فارس مانند کویت، امارات، قطر، عربستان، با فقر و بیکاری موجود در این استان و مرتبط دانستن آن با قومیت عرب
با این حال مسؤولان مختلف کشور در طول 4 دهه اقدامات قابل توجه و مفیدی برای کنترل فعالیت‌های دشمن (اعم از تبلیغ، جذب و اقدام) در استان انجام داده‌اند که هر چند کافی نبوده اما بخشی از فرصت‌های سوءاستفاده دشمن را از بین برده است که برخی از آنها بدین شرح است:
1- ضربه به تشکیلات سلفیت در منطقه اروندکنار آبادان در سال 1384 و دستگیری «شیخ‌حمید دوسری» امام جماعت گروه در آن منطقه که منجر به تبعید وی به خارج از استان و مانع برگزاری نمازهای جماعت و جمعه در اروندکنار شد.
2- ضربه به هسته مرکزی سلفیت در اهواز در سال 1384 با دستگیری حمید بساطی (مسؤول و امام جماعت گروه) و 5 تن از اعضای مرکزی و مسؤول شاخه شهر ملاثانی
3- شناسایی و ضربه به تشکیلات موسوم به حرکت‌‌السنی در اهواز و دستگیری 5 نفر از عناصر اصلی آن در سال 1385 به همراه تجهیزات نظامی، کتب و لوح‌های فشرده تبلیغ سلفیت
4- شناسایی و دستگیری عوامل ترور شهید «شیخ هشام سیمری» با ضربه به هسته اصلی این جریان تروریستی و سلفی
5- ضربه به تشکیلات تروریستی موسوم به القادسیه که با هدایت سلفیت کویت و گروهک جیش‌الاسلام عراق قصد بمب‌گذاری در تهران، اصفهان و بوشهر را داشتند. همه عوامل این گروه به همراه مقادیر قابل توجهی مواد منفجره و اسباب ساخت بمب دستگیر شدند.
6- شناسایی و ضربه به تشکیلات سلفیت ماهشهر و بندر امام(ره) و دستگیری 3 نفر از عناصر اصلی این جریان که با هدایت سلفیت امارات در حال انجام فعالیت‌های گسترده‌ای بود و تعداد حداقل 30 نفر را نیز جذب کرده بودند. لذا نخستین نیاز استان خوزستان برای از میان بردن زمینه‌های جذب و فعالیت وهابیت، بعد از اقدامات امنیتی، اقدامات بلندمدت فرهنگی و همچنین محرومیت‌زدایی از خوزستان است.
*پژوهشگر حوزه تروریسم