گروه بینالملل: محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان سعودی روز گذشته در رأس هیاتی عالیرتبه وارد کویت شد. این سفر قرار بود شنبه انجام شود ولی به دلایلی نامعلوم با یک روز تاخیر انجام شد. این سفر با 3 هدف انجام میشود؛ نخستین هدف گفتوگو جهت حل اختلافات بر سر منابع مشترک نفتی سعودی و کویت اعلام شده است اما واقعیت آن است که در صدر ماموریت بنسلمان به کویت، تلاش برای تامین مایحتاج نفت آمریکا در سایه شرایط ناشی از تحریم ایران قرار دارد. بر این اساس بنسلمان در این سفر کوتاه بر آن خواهد بود ضمانتهای لازم برای تامین نفت در بازار نفتی جهانی بدون حضور ایران را حاصل کند، این در حالی است که حسب اخبار قیمت بنزین در شرایط کنونی در آمریکا حوالی 60 درصد بالا رفته آن هم در شرایطی که پیش از این امارات و عربستان وعده کرده بودند جبران مشکلات ناشی از عدم حضور ایران در بازار نفت را عهدهدار شوند. دومین هدف مربوط به تنشهای درون شورای همکاری خلیجفارس است؛ تنشهایی که به گفته امیر قطر، این شورا را فلج کرده است. شیخ تمیم در سخنرانی خود در هفتادوسومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل این موضوع را با صراحت بیان کرد. تنش در درون شورای همکاری خلیجفارس میان قطر و 3 عضو دیگر آن (عربستان سعودی، امارات و بحرین) از حدود 15 ماه پیش آغاز شده است و هیچ چشمانداز روشنی برای حل آن دیده نمیشود. با این حال احتمال میرود این سفر، جان تازهای به تلاشهای میانجیگرانه دولت کویت جهت حلوفصل این بحران ببخشد. سومین هدف نیز گفتوگو جهت تقویت روابط دوجانبه عنوان شده است که گفته میشود به دلیل نادیده گرفتن میانجیگری کویت توسط عربستان در تنش درون عربی و هم به دلیل اختلافهای نفتی، شاهد کدورتهایی بوده است. در واقع این سفر همزمان با فشارهایی انجام میشود که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا بر عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیجفارس به منظور افزایش تولید نفتشان وارد میکند به نحوی که به کاهش بهای نفت منجر و از وارد شدن ضرر به اقتصاد آمریکا جلوگیری شود. با این حال «مجید المنیف» یک مقام نفتی سابق عربستان معتقد است: «اگرچه عربستان سعودی توان افزایش تولید نفت را دارد اما اگر اکنون از ظرفیتهای ذخیره خود استفاده کند، در آینده دچار مشکلات جدی خواهد شد». همچنین این سفر بنسلمان با تلاشهای آمریکا برای تشکیل ائتلاف ناتوی عربی با مشارکت 6 کشور عربی حوزه خلیجفارس و نیز مصر و اردن همزمان شده است. با این تفاسیر، میتوان گفت سفر بنسلمان به کویت که نخستین سفر دیپلماتیک وی به این کشور محسوب میشود، به درخواست کاخ سفید و با هدف خدمت به منافع آمریکا و طرحهای ضدایرانی آن انجام میشود. دولت ترامپ مدتهاست در تلاش است برای مقابله با نفوذ ایران در خاورمیانه، اتحادی مانند ناتو در میان کشورهای عربی ایجاد کند و ظاهرا گامهایی نیز در این مسیر برداشته است. از جمله اینکه مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا جمعه گذشته با وزرای خارجه کشورهای عربی حوزه خلیجفارس، مصر و اردن دیدار و درباره این ائتلاف صحبت کرده است. صرفنظر از اهداف اعلامی کاخ سفید در راستای پروژه ایرانهراسی، به نظر میرسد دوشیدن کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس از مهمترین اهداف آمریکا از طرح ناتوی عربی باشد. اما سوالی که اینجا مطرح میشود این است که آیا تشکیل چنین ائتلاف نظامی- سیاسی، در سایه وجود تنشی عمیق در شورای همکاری خلیجفارس ممکن است؟ از ماه ژوئیه سال 2017، عربستان، امارات عربی متحده، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک و اقتصادیشان را با قطر قطع و این کشور را به حمایت از ایران و تروریسم متهم کردند. در همین راستا، وزیر خارجه قطر جمعه گذشته با اشاره به این بحران، تصریح کرد: اگر این اختلافات حلوفصل نشود، طرح پیشنهادی ایجاد اتحاد امنیتی منطقهای که آمریکا، کشورهای عربی خلیجفارس، مصر و اردن را کنار هم جمع میکند، در خطر قرار میگیرد. شیخ محمد بن عبدالرحمن آلثانی، وزیر خارجه قطر در نیویورک گفت: «در رابطه با اتحاد و ایجاد آن، صرف نظر از اختلافات کنونی در شورای همکاری خلیجفارس، حتی در صورت آغاز به کار، ما فکر نمیکنیم به طور موثر عمل کند». جدا از این، نشستهای مجمع عمومی سازمان ملل تریبونی برای اتهامزنیهای عربستان سعودی، امارات و بحرین علیه دوحه که این کشور را عامل بیثباتی و مداخلهگر در امور داخلی کشورها قلمداد کردند، شده است. بعد از پایان نشستهای روز چهارم مجمع عمومی سازمان ملل در روز جمعه، قطر در واکنش به اظهارات عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان که دوحه را به حمایت از تروریسم متهم کرد، از حق پاسخگویی استفاده و اعلام کرد تروریسم از دامن تعصبات دینی متولد شد که عربستان از آن برای تحقق اهداف سیاسی استفاده میکرد. عربستان نیز در واکنش به اظهارات قطر اعلام کرد قطر مقر رهبران اخوانالمسلمین و گروههای دیگری بوده است که موجب ظهور گروههای تروریستی مثل القاعده و جبهه النصره شد.
دیدار وزیران خارجه سوریه و بحرین
خالد بن احمد آلخلیفه، وزیر خارجه بحرین و ولید المعلم، وزیر خارجه سوریه شنبه در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با یکدیگر خوشوبش کردند. طبق این گزارش، این نخستین مصافحه روسای دستگاه دیپلماسی سوریه و بحرین از سال ۲۰۱۱ میلادی همزمان با آغاز بحران سوریه محسوب میشود. کارشناسان اعلام کردند این خوشوبش نشاندهنده تمایل کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس به برقراری ارتباط دیپلماتیک با دمشق است. سوریه از ابتدای بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ تاکنون شاهد تعلیق عضویت این کشور در اتحادیه عرب و قطع روابط دیپلماتیک تعداد زیادی از کشورهای عربی است.