گروه سیاسی: محمدجواد ظریف درباره بسته اروپایی که قرار است مشوق ایران برای ادامه حضور در برجام باشد، گفته است: سازوکارهای اتحادیه اروپایی در همین چند روز عملیاتی خواهد شد، البته ممکن است زمان استفاده از آنها، قدری طول بکشد.
به گزارش «وطن‌امروز»، اظهارات وزیر امور خارجه عملا تمام نگرانی‌ها پیرامون وقت‌کشی کشورهای اروپایی در ارائه بسته جبرانی تحریمهای آمریکا که به SPV معروف شده را تایید می‌کند. از زمان خروج آمریکا از برجام و شروع مذاکرات برجام اروپایی این نگرانی وجود داشت که اروپایی‌ها سازوکارهای جبرانی خود را تا زمان شروع دور تازه تحریمهای آمریکا در 4 نوامبر به تاخیر انداخته و تلاش کنند پس از به ثمر نشستن و بروز نتایج این تحریم‌ها، یک بسته حداقلی را به ایران ارائه کنند تا ایران در آن زمان مجبور به پذیرش هر نوع پیشنهادی ولو حداقلی باشد.
اذعان ظریف به زمانبر بودن استفاده از SPV
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه روز دوشنبه در بدو ورود به استانبول به منظور شرکت در ششمین نشست سه‌جانبه وزرای خارجه ایران، ترکیه و آذربایجان در جمع خبرنگاران درباره مرحله دوم تحریمهای آمریکا و اینکه آیا اتفاق جدیدی خواهد افتاد؟ گفت: معمولا آثار تحریم بیشتر روانی است تا عملی و آثار روانی تحریمهای آمریکا از روزی که آقای ترامپ از برجام خارج شد و حتی قبل از آن شروع شد؛ در طول 6 ماه گذشته از زمانی که ایشان سخنرانی معروفش را انجام داد تا امروز، آثار آن (تحریم‌ها) را مشاهده کردیم.
به گزارش فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی در عین حال اعلام کرد: سازوکارهایی که اتحادیه اروپایی در نظر داشته، در همین چند روز عملیاتی خواهد شد، البته ممکن است تا زمانی که بشود از این سازوکارها استفاده کرد مقدار دیگری طول بکشد؛ به خاطر فشارهای آمریکا و کارشکنی‌هایی که آمریکایی‌ها در تمام مراحل این کار داشتند، برخی اقدامات زمان بیشتری برده است.
قرار بود فقط چند هفته طول بکشد!
بهار امسال پس از خروج آمریکا از برجام، مقامات کشورمان تاکید داشتند بسته پیشنهادی اروپا باید حداکثر تا چند هفته به ایران ارائه شود تا هم مذاکرات ایران و اروپا در این باره دچار فرسایش نشود و هم اینکه با ارائه هر چه زودتر این بسته، ایران توان ارزیابی این سازوکار را داشته باشد به‌گونه‌ای که اگر پیشنهاد اروپایی‌ها منافع و خواسته‌های ایران را تامین نکرد، کشورمان راه‌های جایگزین برای دور زدن تحریم‌ها را از دست ندهد.
حسن روحانی، 18 اردیبهشت در گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم، مهلت اروپایی‌ها برای ارائه بسته اقتصادی را کوتاه و حداکثر چند هفته اعلام کرده بود. روحانی در این سخنرانی با بیان اینکه ما ظرف چند هفته آینده ضمن مذاکره با کشورهای اروپایی، روسیه و چین، رایزنی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهیم، اظهار کرد: اگر در پایان این مدت کوتاه به این نتیجه برسیم که با همکاری 5 کشور عضو برجام می‌توانیم به هر آنچه منافع ملت ایران بوده برسیم، به‌رغم حرف‌های بی‌نزاکت امشب ترامپ، برجام پایدار خواهد ماند و ما می‌توانیم به سمت ثبات در منطقه قدم‌های خود را برداریم ولی اگر دیدیم چنین نیست، من در گفت‌وگویی با مردم کشورمان موضع‌مان را به اطلاع آنان خواهم رساند.
جمعه چهارم خردادماه نیز نشست کمیسیون مشترک برجام بدون حضور آمریکا و با حضور مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نماینده اتحادیه اروپایی در هتل کوبورگ وین برگزار شد. عباس عراقچی، رئیس هیأت ایرانی در نشست کمیسیون مشترک برجام عنوان کرد نشست مذکور، نشستی اضطراری بوده و به درخواست ایران برگزار شده است. او گفت: «جمهوری اسلامی ایران هنوز تصمیم نگرفته آیا در برجام باقی می‌ماند یا خیر و تصمیم‌گیری در این زمینه منوط به مذاکرات چند هفته آینده است که با اعضای حاضر برجام خواهیم داشت. مسلماً وزارت امور خارجه منافع ملت ایران را در نظر می‌گیرد و اگر احساس کنیم مذاکرات به سمت فرسایشی شدن می‌رود یا اتلاف وقت است، طبیعتاً به مذاکرات ادامه نخواهیم داد».
با همه اینها مذاکرات ایران و کشورهای اروپایی محدود به چند هفته نماند و ارائه بسته جایگزین تحریم‌ها چندماه طول کشید. نکته تامل‌برانگیز در این میان، تلاش اروپا برای به تعویق انداختن ارائه SPV به ایران تا موعد شروع تحریم‌ها بود. وزیر خارجه فرانسه 2 ماه پس از شروع دور تازه مذاکرات ایران و کشورهای اروپایی در مصاحبه‌ای اعلام کرد احتمال کمی وجود دارد که کشورهای اروپایی بتوانند پیش از ماه نوامبر (آبان‌ماه) یک بسته اقتصادی را به ایران ارائه دهند که بتواند برجام را حفظ کند! «وطن‌امروز»17 تیرماه گذشته در گزارشی با عنوان «بسته کش‌دار» نسبت به وقت تلف کردن اروپایی‌ها و گرفتن زمان از ایران برای تصمیم‌گیری موثر انتقاد کرد و نوشت: «اگر ایران زمان طلایی اکنون تا پاییز را صرف مذاکره‌ای با اروپا کند که اولا معلوم نیست نتیجه‌ای خواهد داشت یا نه و ثانیا حتی اگر نتیجه‌ای داشته باشد، روشن نیست قادر به خنثی کردن اثر تحریمهای آمریکا باشد، در واقع یعنی اروپا موفق شده ایران را در تیررس تحریمهای آمریکا نگه دارد و متقابلا مانع هرگونه اقدام متقابل ایران در جواب تحریمهای آمریکا شود؛ این فاجعه‌ای تمام‌عیار خواهد بود. با این استراتژی اروپا صبر خواهد کرد - و واقع‌بین اگر باشیم می‌توان گفت مذاکرات را کش خواهد داد - تا تحریمهای آمریکا بخوبی به جان و تن اقتصاد ایران بنشیند و تاثیرات آن به حداکثر مقدار ممکن برسد. بعد در دقیقه 90، یک پیشنهاد حداقلی جلوی روی ایران خواهد گذاشت با این فرض که وضعیت اقتصاد ایران به گونه‌ای است که دولت روحانی به هیچ پیشنهادی نه نخواهد گفت. به این ترتیب، هم ایران در برجام می‌ماند، هم آمریکا تحریمهای خود را اعمال خواهد کرد و هم اروپا عملا ریسک رویارویی با آمریکا بر سر ایران را نخواهد پذیرفت».
اکنون در سایه انفعال مسؤولان سیاست خارجی کشور اما اروپایی‌ها به موعد 4 نوامبر نیز پایبند نبوده و از اجرایی شدن SPV طی چند ماه آینده خبر می‌دهند. 3 دیپلمات غربی هفته گذشته به رویترز گفته‌اند مکانیسم اتحادیه اروپایی برای تسهیل پرداخت وجوه صادرات به ایران تا تاریخ ۴ نوامبر (۱۳ آبان‌ماه) راه‌اندازی خواهد شد اما تا اوایل سال آینده میلادی عملیاتی نخواهد شد! یک دیپلمات غربی در این باره به رویترز گفت: «تلاش داریم ساز و کار ویژه را قبل از 4 نوامبر راه‌اندازی کنیم و بسیار امیدواریم می‌توانیم این کار را انجام دهیم. این ساز و کار، به سرعت عملیاتی نخواهد شد، بلکه زمانبر خواهد بود و زمانی که لازم است چند ماه خواهد بود». مساله‌ای که جواد ظریف نیز 2 روز پیش آن را تایید کرد. اکنون باید منتظر ماند و دید بسته اروپایی‌ها سال آینده میلادی عملیاتی می‌شود یا باز هم طبق معمول به تعویق خواهد افتاد!
مانع جدید برای کانال مالی اروپا و ایران
نشریه «فایننشال‌تایمز» نوشت هیچ‌یک از کشورهای اروپایی حاضر به میزبانی ساز و کار مالی ویژه‌ای که قرار است برای تسهیل روابط مالی میان ایران و اتحادیه اروپایی ایجاد شود، نیستند! این نشریه از بی‌میلی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی درباره میزبانی از سازوکار مالی ویژه ارتباط با ایران خبر داده و نوشته است این مساله به مانع تازه‌ای برای ایجاد این ساز و کار بدل شده است.
اتحادیه اروپایی از چند ماه پیش اعلام کرده برای مقابله با تحریمهای آمریکا علیه ایران، قصد دارد یک کانال ویژه پرداخت مالی ایجاد کند که امکان ادامه همکاری اقتصادی با ایران را فراهم کند. در حالی که قرار بود این کانال پیش از اجرایی شدن دور دوم تحریمهای آمریکا در روز ۱۳ آبان اجرایی شود اما به نظر می‌رسد این ابتکار فعلا با موانعی مواجه است. یک دیپلمات اروپایی هفته پیش گفت این ساز و کار پیش از اجرایی شدن تحریمهای آمریکا رونمایی می‌شود اما فعلا عملیاتی نخواهد بود. فایننشال‌تایمز در این باره نوشته است: «دیپلمات‌های اروپایی به فایننشال‌تایمز گفتند هنوز چند مانع برای اجرایی کردن این طرح باقی مانده، از جمله بی‌رغبتی کشورهای عضو برای میزبانی از این ساختار جدید مالی. دیپلمات‌ها می‌گویند در نشست‌های کمیسیون اروپایی که با هدف تدوین پاسخی برای تحریمهای ایالات متحده برگزار شد، مقام‌ها درباره اینکه چطور هیچ عضوی مایل نیست مقر این سازوکار جدید مرتبط با ایران باشد، صحبت کردند». یک مقام اروپایی در این باره گفته: «هیچ‌یک از دولت‌های اتحادیه اروپایی نمی‌خواهند با کانال ویژه پرداخت، از ایالات متحده عبور کنند». دیپلمات دیگری هم گفته: «اینطور نیست که کشورهای عضو برای این کار صف کشیده باشند». به گفته دیپلمات‌ها، کشورهای اروپایی نگران هستند در صورت میزبانی از این سازوکار، آمریکا آنها را به صورت سیاسی یا حتی با اعمال تحریمهای بیشتر، جریمه کند. با این وجود، این دیپلمات‌ها تأکید کرده‌اند ممکن است تلاش‌ها برای مقابله با تحریمهای آمریکا پیش از اینکه دور تازه تحریم‌ها اجرایی شود یا اندکی پس از اعمال آنها، به نتیجه برسد. هدف از این تلاش‌ها، فراهم کردن شرایط ادامه فروش نفت ایران است. اتحادیه اروپایی با بیان اینکه خواهان ادامه اجرای توافق هسته‌ای با ایران است، گفته تلاش می‌کند ساز و کاری را برای تضمین ادامه فروش نفت ایران و ادامه روابط تجاری میان طرفین، ایجاد کند. با این وجود، در ماه‌هایی که از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای می‌گذرد، بسیاری از شرکت‌های اروپایی از بیم تحریمهای آمریکا، بازار ایران را ترک کرده‌اند.