محمدحسین مهدوی‌زادگان: «فدریکا موگرینی» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی ماه سپتامبر اعلام کرده بود سازوکار پیشنهادی اعضای باقیمانده در برجام برای تسهیل تجارت با ایران، «احتمالا» قبل از ماه نوامبر (زمان اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران) اجرایی می‌شود! موگرینی در این باره اظهار کرده بود: «هنوز در مرحله آغازین کار (ابتکار عمل) هستیم. آنچه درباره آن مطمئن هستیم، این است که این سازوکار ایالات‌متحده و سایر جهانیان را از میزان استقلال مالی ما شگفت‌زده خواهد کرد. هیچ کشور دارای حاکمیت یا سازمانی نمی‌تواند بپذیرد فرد دیگری به او بگوید مجاز است با چه کسی تجارت کند».
هم‌اکنون 2 ماه از اظهارات خانم موگرینی سپری شده! دونالد ترامپ رسما تحریم‌های نفتی، گازی و بانکی ایران را اعلام کرد اما هنوز خبری از «برجام اروپایی» نیست! در ظاهر به نظر می‌رسد مقامات اروپایی با صبر و حوصله‌ای مثال‌زدنی(!) همچنان در حال مطالعه و تدوین راهکارهایی(بر روی کاغذ) جهت اعاده حیثیت در نظام بین‌الملل هستند اما صورت مسأله چیز دیگری است!
همگان به یاد دارند سال 94، اعمال محدودیت‌های صدور ویزا برای کسانی که به ایران سفر می‌کنند؛ آن هم از سوی دولت «باراک اوباما» به قانون تبدیل شد. این نخستین تیری بود که از سوی ایالات‌متحده به برجام شلیک شد! با این حال آن زمان روزنامه غربگرای «شرق» نوشت: «به دنبال اعتراض ظریف [به قانون محدودیت ویزا که نقض برجام از سوی آمریکا بود] جان کری، وزیر خارجه آمریکا در نامه‌ای خطاب به ظریف نوشت: این قانون به هیچ وجه مانع ما نمی شود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم... عراقچی-30 آذر 94- تاکید کرد این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را «تضمین» کرده. وی تاکید کرد: آنچه برای ما مهم است، این است که برجام در مرحله اجرا با هیچ‌گونه خدشه و صدمه‌ای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است».
هم‌اکنون در آبان‌ماه 97، برجام عملا و رسما به پایان حیات خود رسیده و دور جدید تحریم‌های ثانویه ایالات‌متحده نیز با دستور ترامپ و «مایک پمپئو» علیه کشورمان اعمال شده است! دیگر بر همگان [حتی طرفداران برجام] محرز شده که ارزش «امضای وزیر اسبق امور خارجه آمریکا» پای سند برجام تا چه اندازه‌ای ارزش داشته است(!) میان «تضمین قطعی جان کری» در سال 94 تا «تعهد احتمالی موگرینی» در شهریورماه امسال فاصله زیادی وجود نداشته! امروز با وجود اجرایی شدن تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران، شاهد تعلل هدفمند مقامات اروپایی در ارائه سازوکار مالی مستقل(!) خود در قبال برجام هستیم اما براستی پشت پرده این تعلل چیست؟
واقعیت امر این است که اتحادیه اروپایی، یک بار دیگر میان «تعهد حقوقی» و «زد و بند سیاسی»، گزینه دوم را انتخاب کرد تا بر همگان محرز شود تفاوت ماهوی چندانی میان ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپایی (خصوصاً در قبال ایران) وجود ندارد. اتحادیه اروپایی تاکنون حتی جزئیات مکانیسم مالی و اعتباری خود را جهت آنچه «نجات برجام» می‌خواند، ارائه نداده است! فراتر از آن، میان زمان «ارائه» تا «اجرایی شدن» سازوکار مالی اروپا فاصله زمانی نسبتا زیادی وجود دارد. صورت مسأله بسیار ساده است! مایک پمپئو و «جان بولتون» در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک از مقامات اروپایی خواسته بودند از ارائه و اجرایی کردن همان سازوکار مالی ناقص خود در قبال برجام هم خودداری کنند تا ایران بابت پذیرش خواسته‌های غرب (خصوصا در حوزه‌های غیربرجامی و منطقه‌ای) بیشتر تحت فشار قرار گیرد. مقامات اروپایی نیز چنین خواسته‌ای را مو به مو اجرا کرده و براحتی تعهد خود به ایران را زیر پا گذاشتند! به عبارت شفاف‌تر، در حالی که دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان روی گزاره‌ای به نام «منازعه در 2 سوی آتلانتیک» و «توفیق در ایجاد اختلاف و شکاف میان آمریکا و اروپا» بر سر برجام حساب باز کرده بود، بار دیگر در مقابل معامله پشت پرده میان بازیگران غربی قرار گرفت!
نکته تاسفبارتر اینکه در همان شهریورماه امسال، یعنی زمانی که مقامات اروپایی سخن از «سازوکار مالی ویژه و انحصاری» خود سخن به میان می‌آوردند، رهبر حکیم انقلاب صراحتا نسبت به گره خوردن برجام به «بازی اروپا» هشدار دادند. معظم‌له در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت با تأکید بر منتفی بودن هر گونه مذاکره با آمریکایی‌ها فرمودند: «ارتباط و ادامه مذاکره با اروپا ایراد ندارد اما باید ضمن ادامه این کار از آنها درباره مسائلی نظیر برجام و یا اقتصاد قطع امید کنید».
«تاخیر در ارائه کلیات بسته پیشنهادی»، «ارائه بسته پیشنهادی کلی و ناقص اولیه»، «عدم ارائه بسته پیشنهادی نهایی تا قبل از اعمال دور نخست تحریم‌های آمریکا[مرداد] و موکول کردن آن به پیش از اعمال دور دوم تحریم‌ها در ماه آبان»، «عدم ارائه و تشریح سازوکار مالی ویژه اروپا تا آبان» و در نهایت «عدم اجرای سازوکار مالی ادعایی اروپا»، پاسخ مقامات قاره سبز به سرمایه‌گذاری و اعتماد دستگاه دیپلماسی ما به برجام اروپایی بود. لااقل این بار امیدواریم آقای عراقچی و دیگر مسؤولان سیاست خارجی کشورمان سخنی از «تضمین بودن سخنان موگرینی» و دیگر مقامات اروپایی به میان نیاورند! بدون شک، اگر تراژدی حساب کردن روی «برجام اروپایی» از «اعتماد به برجام آمریکایی- اروپایی» غمبارتر نباشد، از آن کمتر نیست.