محمد نجارصادقی: با وجود اینکه توجه به موضوع ارزهای دیجیتال هر روز در حال گستردهتر شدن است اما تاکنون سیاستگذار پولی و مالی هیچ واکنش قابلتوجهی در برابر آن نداشته است. بر اساس آماری که سال گذشته محمد پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس داد تا انتهای سال 96 ایرانیها بیش از 5/2 میلیارد دلار در ارزهای دیجیتال سرمایهگذاری کردهاند، به عبارت دیگر رقم معادل 5/2 میلیارد دلار ارز از کشور برای هدفی نامعلوم خارج شده است.
بتازگی سایت LocalBitcoins که یک استارتآپ خرید و فروش بیتکوین است، در آخرین گزارش خود اعلام کرده ایرانیها در 6 ماه گذشته روزانه 16 میلیون دلار بیتکوین خرید و فروش کردهاند و از لحاظ میزان تراکنش در رتبه 29 جهانی قرار دارند. باید توجه کرد که این آمار فقط برای بیتکوین است و دیگر ارزهای دیجیتال رایج مانند اتریوم، بیتکش یا مونروی محبوب بین ایرانیها در آن لحاظ نشده است.
به گزارش «وطن امروز»، اردیبهشت ماه سال جاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خرید و فروش ارزهای دیجیتال را ممنوع اعلام کرد. این تصمیم در جلسه شورایعالی مبارزه با پولشویی گرفته شد و دلیل اصلی این ممنوعیت هم موضوع پولشویی احتمالی که امکان دارد توسط ارزهای دیجیتال رخ بدهد، اعلام شد اما با وجود این محدودیت فعالان ارز دیجیتال براحتی به خرید و فروش و فعالیت در این حوزه ادامه دادند، حتی سایتهای ایرانی ارائهدهنده ارزهای دیجیتال در فضای مجازی ایجاد شده و گسترش پیدا کردند. به نظر میرسد بانک مرکزی در آن مقطع زمانی یک تصمیم نمادین مبنی بر ممنوعیت ارزهای دیجیتال گرفت اما هنوز تصمیم قطعی در این رابطه را اتخاذ نکرده است. این وقتسوزی بانک مرکزی در حالی است که کشور در شرایط سخت ارزی است و در کنار آن نیاز مبرمی به راهی برای دور زدن و کم اثر کردن تحریمها دارد. بنا بر این گزارش، از یک سو ارزهای دیجیتال در معاملات غیررسمی، توسط افرادی که هویت آنها مشخص نیست مورد مصرف قرار میگیرد که حجم آن سالانه بیش از 6 میلیارد دلار است و از سوی دیگر بانک مرکزی از این ظرفیت هیچ استفادهای نمیکند.
تمرکز آمریکا روی فعالیت ارز دیجیتالی ایرانیها
با وجود اینکه بانک مرکزی کشورمان هیچ برنامهای برای ارزهای دیجیتال ندارد، وزارت خزانهداری ایالات متحده آمریکا با رصد تراکنشهای ایرانیانی که در صرافیهای متمرکز ارزهای دیجیتال اقدام به خرید و فروش میکنند، تمام نقل و انتقالات را مورد بررسی قرار میدهد. بتازگی شبکه اجرایی جرائم مالی این وزارتخانه، دولت ایران را متهم به استفاده از ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریمهای مالی کرده و از صرافیهای آمریکایی عرضهکننده ارزهای دیجیتال خواسته بود از فروش کریپتوکارنسی به شهروندان و دولت ایران خودداری کنند. این موضوع نشان از آن دارد که آمریکا متوجه ظرفیت ارزهای دیجیتال شده است.
ارز دیجیتال برای نقل و انتقال پول مناسب است
محمدرضا قدوسی، کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال و بنیانگذار چند شرکت بر مبنای بلاکچین در گفتوگو با «وطن امروز» درباره تحریمهای جدیدی که ایالات متحده آمریکا روی کاربری شهروندان و آیپیهای ایرانی در 2 صرافی Bitrex و Binance اعمال کرده است، گفت: این موضوع اتفاق افتاده است و اگر ایرانیها میخواهند در این حوزه سرمایهگذاری کنند باید سراغ صرافیهای کوچک دیگر بروند. وی افزود: مسلما برای تراکنشهای با حجم بالا چنین محدودیتهایی وجود دارد اما صرافیهای دیگر بدون دریافت اطلاعات هویتی که بتوان بر مبنای آن تحریم کرد، تراکنشهای کوچک را انجام میدهند. قدوسی در پاسخ به این سوال که آیا میتوان با استفاده از ظرفیت ارزهای دیجیتال، تحریمهای نفتی و شبکه انتقال پولی موجود را دور زد؟ گفت: ارزهای دیجیتال یک ابزار هستند و تبدیل کردن آن به یک استراتژی بلندمدت برای دور زدن تحریمها کار غیرممکنی است. من این ارزها را برای دور زدن تحریمهای خاص پیشنهاد نمیکنم اما میتوان از این ظرفیت برای نقل و انتقال پول تجار با حجمهای کوچک استفاده کرد. این کارشناس ارزهای دیجیتال گفت: هماکنون بخشی از تجار به این سمت حرکت کرده و توانستهاند نتیجههای مناسبی بگیرند.
ظرفیتی که با تحریمهای داخلی از بین میرود
یکی از اصلیترین مشکلاتی که در حال حاضر مانع فعالیت بازرگانان با ارزهای دیجیتال است، مشکل قانون اجباری بودن تحویل ارز پس از صادرات است. بر اساس پیمانسپاری ارزی که از اردیبهشت ماه سال جاری برای تمام بازرگانان اجباری شده است، بازرگانان باید عین رقم صادراتی خود را به صورت حواله در اختیار واردکنندگان قرار دهند که اگر این عملیات نقل و انتقال با ارزهای دیجیتال صورت گیرد عملا قانون پیمانسپاری ارز غیرقابل اجراست. موضوع بعدی اینجاست که به دلیل غیرقانونی اعلام شدن خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ظاهر اشخاصی که میخواهند در داخل کشور آن را نقد کنند به همین بهانه ارزش کمتری برای ارزهای دیجیتال پرداخت میکنند. آخرین دلیلی که باعث میشود نتوان از ارزهای دیجیتال در ایران استفاده کرد نپذیرفتن این ارزها در اسناد گمرکی و ترخیص است، این یعنی اگر پیشفاکتور با ارز دیجیتال باشد عملا هیچ تعریفی در عملیاتهای بازرگانی ایران ندارد.
دموکراسی اقتصادی با ارزهای دیجیتال
هفته گذشته نشستی به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با موضوع ارزهای دیجیتال و ظرفیت آن برای دور زدن تحریمها با حضور فعالان اقتصادی، مدیران استارتآپها و شرکتهای دانشبنیان برگزار شد. در این نشست محمد طهرانی، عضو هیات علمی دانشگاه خاتم با بیان اینکه ارزهای دیجیتال راهی برای تحقق دموکراسی اقتصادی است و از این طریق قدرت تصمیمگیری از دولت در اختیار کاربران قرار میگیرد، گفت: ارز دیجیتال مانند پولهای دیگر احتیاج به تایید دولتها ندارد و دیگر هیچ خبری از چاپ پول نیست. با شرایط کنونی که در تحریمها قرار داریم هر لحظه امکان نوسان ارزی وجود دارد و باید تکیه از روی دلار برداشته شود. وی افزود: هزینه انتقال پول توسط ارزهای دیجیتال به مراتب از سوئیفت کمتر و سرعت آن بالاتر است، پس هم این روش بهتر از سوئیفت است و هم میتوان از آن برای دور زدن تحریمها استفاده کرد. طهرانی افزود: از بلاکچین غیر از ارزهای دیجیتال میتوان در مالکیت معنوی، ثبت احوال، سرمایهگذاری و شرکتداری استفاده کرد، حتی بلاکچین میتواند روش جدید حکمرانی هم باشد.