گروه سیاسی: مروری بر مواضع چند هفته اخیر وزیر امور خارجه، معاونش و همین‌طور رئیس سازمان انرژی اتمی در قبال خلف‌وعده اروپایی‌ها برای ارائه SPV نشان می‌دهد مسؤولان دیپلماسی دولت روحانی چشم به توانمندی‌های منطقه‌ای ایران به عنوان اهرم فشار بر اروپا دوخته‌اند.
به گزارش «وطن امروز»، بعد از خروج آمریکا از برجام و تصمیم دولت بر ادامه برجام با کشورهای اروپایی، مسؤولان ارشد دولتی بارها بر زمان‌مند بودن مذاکرات و تعیین ضرب‌الاجل برای اروپایی‌ها تاکید داشتند. این ضرب‌الاجل ابتدا 2 هفته و سپس حداکثر 2 ماه تعیین شد. با این حال کانال ویژه مالی اروپا (SPV) که قرار بود به عنوان خروجی مذاکرات، ثبت و اجرایی شود، ارائه نشد. در نهایت 14 تیرماه اعلام شد اروپایی‌ها کلیات بسته پیشنهادی و نه راهکارهای عملیاتی در این زمینه را ارائه کرده‌اند، یعنی بسته اروپا فاقد راهکارها و تضمین‌های مشخص بود؛ موضوعی که با انتقاد حسن روحانی و محمدجواد ظریف مواجه شد تا جایی که روحانی بسته اروپا را «ناامید‌کننده» خواند.
اروپایی‌ها سپس 4 نوامبر (زمان بازگشت دور دوم تحریم‌های آمریکا) را موعد ارائه SPV اعلام کردند؛ اقدامی که با اعتراض کارشناسان و منتقدان مواجه شد. در واقع این نگرانی وجود داشت که اروپایی‌ها سازوکارهای جبرانی خود را تا زمان شروع دور تازه تحریم‌های آمریکا در 4 نوامبر به تاخیر انداخته و تلاش کنند پس از به ثمر نشستن و بروز نتایج این تحریم‌ها، یک بسته حداقلی را به ایران ارائه کنند تا ایران در آن زمان مجبور به پذیرش هر نوع پیشنهادی ولو حداقلی باشد. گذشت زمان نه‌تنها این نگرانی منتقدان را اثبات کرد، بلکه فرارسیدن 13 آبان و بازگشت تحریم‌ها هم موجب نشد اروپا به وعده خود عمل کند. حتی برخی مقامات اروپایی بعد از 13 آبان اعلام کردند کانال ویژه مالی اوایل سال آینده میلادی اجرایی خواهد شد! در واکنش به تمام این خلف وعده‌ها، مسؤولان دیپلماسی تنها به ابراز ناامیدی بسنده کردند. چنانکه روحانی تیرماه کلیات بسته اروپایی‌ها را ناامیدکننده خواند و عراقچی، معاون وزیر خارجه نیز آبان‌ماه به صراحت گفت اروپا ناتوان از ثبت SPV است و بالاتر از آن آنها هنوز قادر نیستند SPV را رسما اعلام کنند!
با همه اینها مسؤولان دیپلماسی دولت اخیرا رویه دیگری را در پیش گرفته‌اند؛ تهدید اروپا به ناامنی خاورمیانه و سپس اروپا! محمدجواد ظریف 22 آبان 97 در گفت‌وگو با روزنامه «العربی الجدید» که به کشور قطر نزدیک است، گفت: ایران نمی‌خواهد اروپا در معرض تهدید امنیتی قرار بگیرد. ظریف در همین راستا تاکید کرد «نیاز است حیات توافق با هدف کسب مزایای اقتصادی آن، حفظ شود». به گفته ظریف، اروپایی‌ها برای حفظ برجام هر چند «تعهداتی را که اعلام کردند، به طور جدی در «محافل سیاسی» انجام دادند... اما در عرصه اجرا و عمل، موانعی بر سر راه‌شان قرار گرفت». وی در این گفت‌وگو بار دیگر اروپا را تهدید کرد و گفت: ایران می‌داند که دولت‌های اروپایی هنوز آمادگی اجرای تعهد سیاسی را همزمان با دادن بهای اقتصادی [برای حفظ توافق برجام] ندارند. آنها گمان می‌کنند می‌توانند دستاوردها را بدون دادن بها (تاوان) حفظ کنند».
ظریف همچنین 3 آذر 97 در توئیتی نوشت: اتحادیه اروپایی باید تصمیم بگیرد: آیا می‌خواهد آمریکا روابط با دیگر کشورهایی را که مورد تاییدش نیست، به آنها دیکته کند؟ برجام به نفع امنیت اروپا بود،‌ حالا باید برای امنیت‌شان هزینه کنند». همچنین علی‌اکبر صالحی 5 آذر در دیدار میگل آریاس کانیته، مسؤول انرژی اتحادیه اروپایی از عواقب ناگوار عدم تعهد اروپا سخن گفت و تاکید کرد: در صورتی که توافق هسته‌ای از هم پاشیده شود، هیچ کشوری از آن سود نخواهد برد و «هرج و مرج حاکم خواهد شد». عباس عراقچی نیز که در 7 ماه گذشته بیشترین رایزنی‌ها را با اروپایی‌ها داشته و در نهایت به ناامیدی از اروپا رسیده بود، 28 آبان 97 در همایش تحولات منطقه و نظام بین‌الملل تهدید کرد: «اگر اروپا فکر می‌کند منطقه غرب آسیا بدون برجام امن‌تر است، می‌تواند امتحان کند. منطقه ما کلکسیونی از مسائل و مشکلات دارد، آیا اروپا تحمل موج جدید تروریسم و مهاجرت و شروع بحران هسته‌ای را دارد؟». عراقچی پیش از آن هم در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مشابه این تهدید را مطرح کرده و گفته بود: «اروپایی‌ها که امنیت‌شان با امنیت منطقه غرب آسیا تقریبا گره خورده و یک موج مهاجرت همه چیزشان را به هم می‌ریزد، می‌دانند که امواج جدید چگونه خواهد بود. آنها توانایی‌های ما را می‌دانند». این نوع اظهارات مسؤولان دیپلماسی دولت که طی هفته‌های گذشته به دفعات مطرح شده، موید این گزاره است که دولتی‌ها برای الزام اروپا جهت عمل به تعهداتش هیچ دستاویز حقوقی و مذاکراتی نداشته و به ناچار از برگ برنده ایران در منطقه که امنیت است در حال خرج کردن هستند. به عبارت دیگر مسؤولان از اروپایی‌ها می‌خواهند به تعهدات اقتصادی خود عمل کرده و با تحریم‌های آمریکا همراه نباشند چون در غیر این صورت امنیت اروپا تهدید می‌شود. به همین خاطر هم هست که ظریف، صالحی و عراقچی هیچ‌گاه با استناد به مذاکرات 7 ماهه با اروپا یا قراردادی بین‌المللی به اروپا فشار نمی‌آورند، زیرا در سایه ضعف تیم مذاکراتی ما در برجام اروپایی، هیچ عامل تهدید و بازدارندگی برای خلف وعده طرف مقابل اساسا تعریف نشده است. در همین راستا کارشناسان معتقدند اگر دستگاه دیپلماسی در زمان مذاکرات با اروپا هوشمندانه عمل می‌کرد و عامل فشار روی طرف مقابل را در متن قرارداد می‌گنجاند، نیازی نبود امروز با اهرم امنیت، اروپا را تهدید کند. اکنون اما دستگاه دیپلماسی ایران این امکان را دارد که در برابر اروپایی‌ها یک برگ برنده مهم و تعیین‌کننده در اختیار داشته باشد. موفقیت و دست برتر جبهه مقاومت در منطقه که در سایه مجاهدت‌ها و ایثارگری‌های سردار قاسم سلیمانی و دیگر مستشاران نظامی ایران در کشورهای عراق و سوریه به دست آمده است، این امکان را در اختیار دیپلمات‌های ایران قرار داده تا برای چانه‌زنی مقابل اروپایی‌ها، امنیت منطقه و سپس اروپا را پیش بکشند. تهدیدات اخیر ظریف، عراقچی و صالحی نیز در همین راستا فهم می‌شود. در سایه این تهدیدات، این پیام به اروپا مخابره می‌شود که در صورت خلف وعده، همراهی با تحریم‌های آمریکا یا هر اقدام دیگری که به تضعیف ایران بینجامد، جمهوری اسلامی دیگر توان مدیریت منطقه و مقابله با تروریست‌ها را نخواهد داشت و در آن صورت این اروپاست که باید تبعات امنیتی خاورمیانه ناامن را بپذیرد. تبعاتی که از سیل مهاجرت‌ها به اروپا تا انتقال فعالیت‌های تروریستی به پایتخت‌های اروپایی را در بر خواهد گرفت.
سابقه تکیه دیپلمات‌ها به نظامی‌ها
این البته نخستین باری نیست که دیپلمات‌های دولت به نیروهای نظامی ایران تکیه می‌کنند. در جریان تصمیم و تهدید رئیس‌جمهور آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، باز هم این قاسم سلیمانی بود که با تایید تهدید نفتی روحانی این پیام را به آمریکا داد که در صورت کارشکنی برای صادرات نفت ایران، کل جریان تولید نفت دشمنان ایران در منطقه مختل خواهد شد. تهدیدی که در عمل نتیجه داد و بسیاری از کارشناسان، تصمیم آمریکا برای معافیت 8 کشور از واردات نفت ایران را نتیجه همان تهدید سردار سلیمانی می‌دانند.  سردار سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ۱۳ تیرماه یعنی یک روز پس از آنکه حسن روحانی در سوییس تهدید نفتی را مطرح کرد، نامه‌ای به حسن روحانی نوشت و از موضع او در سوییس حمایت کرد اما پیامی که این نامه به بیرون از کشور مخابره کرد بسیار حائز اهمیت بود. «وطن‌امروز» ۱۴ تیرماه در گزارشی با عنوان «رمزگشایی نامه حاج قاسم به روحانی» درباره تهدید نفتی ایران نوشت: «... اینکه این نامه از سوی سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران (و نه سایر فرماندهان ارشد نظامی ایران) نوشته شده قابل تامل است. اگر تا پیش از این تصور می‌شد سیاست نظام برای جلوگیری از تحریم نفتی، به تهدیدها در خلیج‌فارس و تنگه هرمز محدود می‌شود اما نامه حمایت‌آمیز سلیمانی به روحانی می‌تواند این پیام را مخابره کند که سیاست ایران استفاده از همه ظرفیت‌های خود در منطقه است تا اگر زمانی صادرات نفت ایران متوقف شد، از تمام این ظرفیت استفاده شود تا مانع صادرات نفت سایر کشورهای منطقه شود. نیروی قدس سپاه پاسداران در منطقه غرب آسیا از عراق تا ساحل مدیترانه و از جنوب تا باب‌المندب و سواحل عمان و یمن نفوذ چشمگیری دارد. این نفوذ در صورتی که مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند فرآیند تولید نفت دشمنان ایران در منطقه را براحتی مختل کند».
اشتباهات راهبردی دیپلمات‌ها تا کی ادامه دارد؟
البته این مساله که در چند سال اخیر مسؤولان دیپلماسی همواره سر میز مذاکرات شکست خورده و برای جبران مافات از دستاوردهای نیروهای نظامی خرج کرده‌اند نیز موضوعی مهم و قابل تامل است. مذاکرات 7 ماهه با اروپا برای حفظ برجام اکنون در شرایطی به نفس‌های آخر خود رسیده که اروپایی‌ها در این مدت به خواسته خود که باقی ماندن ایران در برجام و تعطیلی صنایع هسته‌ای بود، رسیده‌اند بدون اینکه امتیازی به ایران داده یا حداقل کانال ویژه مالی برای تبادلات با ایران را راه‌اندازی کنند. علاوه بر آن از ابتدای این مذاکرات نیز تدبیر مشخصی از سوی دستگاه دیپلماسی به کار گرفته نشد تا در صورت خلف وعده طرف مقابل، ایران بتواند به یک اهرم حقوقی و نه امنیتی و نظامی تکیه کند. این اشتباه محاسباتی وزارت امور خارجه البته قبل از آن و در جریان مذاکرات ایران و 1+5 هم تکرار شد و در شرایطی که یک نهاد مشخص (آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) برای راستی‌آزمایی ایران تعریف شده بود، هیچ عامل حقوقی بازدارنده برای طرف مقابل تعریف نشد؛ اشتباهی راهبردی که پس از خروج آمریکا از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها نمایان شد و دولت برای اعتراض، شکایت از آمریکا را به لاهه برد آن هم با استناد به عهدنامه مودت که مربوط به قبل از انقلاب بود! 
 

روحانی به اروپا: آوار پناهجویان و تروریسم در انتظارتان است
«حسن روحانی» صبح دیروز در اجلاس روسای مجالس 6 کشور آسیایی در تهران به ایالات متحده آمریکا و غرب درباره تبعات تحریم ایران هشدار داد. به گزارش ایرنا، روحانی در سخنانی در نشست روسای مجالس 6 کشور ایران، افغانستان، پاکستان، ترکیه، روسیه و چین در تهران، دولت ایالات متحده آمریکا را به اعمال «تروریسم اقتصادی» علیه ایران از طریق تحریم‌ها متهم کرد و گفت: «تحریم‌های اقتصادی ظالمانه و غیرقانونی آمریکا علیه ملت شریف ایران به عنوان شکل بارزی از تروریسم، ملت ما را هدف قرار داده است». روحانی با هشدار به ایالات متحده آمریکا درباره نتایج و عواقب تحریم‌های گسترده علیه ایران گفت:«نتیجه این تحریم‌ها آوار مواد مخدر و پناهجویان و تروریسم برای خود آمریکا خواهد بود». وی افزود: از غربی‌ها انتظار نداریم سهم‌شان را در ازای امنیت و ثباتی که برای آنها تامین کرده‌ایم، بپردازند اما بدانند با تحریم ایران، به توانایی ما برای مبارزه با مواد مخدر و تروریسم آسیب می‌زنند. به تحریم‌کنندگان هشدار می‌دهم اگر توانایی‌های ما در مبارزه با مواد مخدر و تروریسم در خاستگاه آنها ضربه‌ای ببیند، شما نخواهید توانست از زیر آوار مواد مخدر، پناهجویان و بمب‌ها و ترورها به سلامت خارج شوید.