گروه سیاسی: در شرایطی که شواهد متعدد از ناتوانی و همچنین بی‌انگیزگی اروپا برای ایجاد کانال ویژه مالی SPV و همراهی با ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا حکایت می‌کند، دستگاه سیاست خارجی دولت روحانی اما همچنان بر تکیه و اعتماد به اروپا استوار بوده و اینگونه به نظر می‌رسد که اشتباه تیم مذاکراتی ایران در برجام بار دیگر در حال تکرار است.
به گزارش «وطن امروز»، در 3-2 سال اخیر چندین مورد حمله به سفارتخانه‌های ایران در کشورهای اروپایی نظیر انگلیس، هلند، دانمارک و همچنین دفتر حقوقی ایران در لاهه اتفاق افتاده اما در مقابل اقدامات رقیق و کم‌اثر وزارت امور خارجه نتوانسته مانع ادامه اینگونه حملات سریالی به سفارتخانه‌های ایران شود. به اعتقاد برخی کارشناسان، گره خوردن ادامه برجام به تصمیمات اتحادیه اروپایی مانع آن شده است تا دستگاه دیپلماسی برجام‌محور کشورمان واکنشی قاطع و بازدارنده در قضیه حمله به سفارتخانه‌ها داشته باشد. حمله 6 نفر از عناصر معاند به ساختمان سفارت ایران در کپنهاگ در اسفند 95، تعرض به سفارت ایران در بلژیک در دی‌ماه همان سال، حمله به سفارت ایران در لندن با قمه و چماق(!) توسط عناصر فرقه‌ای وابسته به سیدصادق شیرازی در اسفند سال گذشته، سرقت از دفتر حقوقی ریاست‌جمهوری کشورمان در لاهه در اردیبهشت امسال، تجمع منافقین در مقابل سفارت ایران و اقدام به قفل زدن در سفارت آن هم در برابر چشم پلیس دیپلماتیک این کشور و در نهایت حمله برخی افراد معاند به سفارت ایران در فنلاند در شهریورماه گذشته که همگی آنها در سایه سکوت و انفعال پلیس این کشورها رخ داد، تنها گوشه‌ای از اقدامات خصمانه اروپا علیه ایران بود؛ اقداماتی توهین‌آمیز که چنانچه در قبال هر کشور دیگری روی می‌داد قطعا با واکنش تند و سخت کشور هدف مواجه می‌شد اما همان‌طور که اشاره شد، تبدیل فرآیند مذاکرات با اروپا به خط قرمز مسؤولان سیاست خارجی دولت روحانی مانع واکنش جدی و بازدارنده در برابر چنین اقداماتی شد.
گروکشی اروپا برای ارائه SPV و به انفعال کشاندن دستگاه سیاست خارجی ایران، در ماجرای سکوت عجیب وزارت امور خارجه در قبال ناآرامی‌‌های اخیر در پاریس نیز خود را نشان داده است. در شرایطی که اعتراضات جلیقه‌زردها در پاریس و برخورد خشونت‌آمیز پلیس فرانسه با معترضان به هفته چهارم خود رسیده، وزارت امور خارجه ایران هیچ موضع و تحرک ویژه در این‌باره از خود نشان نداد. این در حالی است که سال گذشته در میانه آشوب‌‌های دی‌ماه ایران، مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در گفت‌وگویی تلفنی با روحانی درباره حوادث ایران ابراز نگرانی کرده و خواستار «خویشتنداری» حکومت در برابر معترضان شده بود!
به این موارد می‌توان نقض بی‌سابقه حقوق اسدالله اسدی، دیپلمات دارای مصونیت جمهوری اسلامی در اروپا را نیز افزود که برخلاف همه پروتکل‌های بین‌المللی از سوی آلمان دستگیر و به مدت 6 ماه بازداشت شد. این اقدام خصمانه اروپا نیز آنچنان که باید و شاید از سوی دولت روحانی پیگیری نشد تا مبادا مذاکرات اروپایی و ارائه SPV تحت‌الشعاع قرار گیرد. همه این موارد موید این گزاره تلخ است که دولت حاضر نیست هیچ موضوعی به روابطش با اروپا خدشه وارد کند، حتی اگر به قیمت بی‌حیثیت شدن جایگاه دیپلماتیک و تضییع و زندانی شدن دیپلمات‌‌های ایرانی در اروپا باشد.
دغدغه دولت موضوعیتی برای اروپا ندارد
مدارای بیش از اندازه دولت روحانی با اروپا که در چند ماه اخیر با هدف اصلی جلب رضایت تروئیکای اروپایی و ثبت و اجرای کانال ویژه مالی انجام شد، در حالی است که نشست اخیر شورای امنیت نشان داد آن چیزی که دولت روحانی در تعامل با اروپا به دنبال آن است، اساسا برای کشورهای اروپایی موضوعیتی ندارد! به عبارتی، دستگاه محمدجواد ظریف در برابر تمام اقدامات خصمانه چند ماه اخیر اروپا سکوت کرد تا مذاکرات برجام اروپایی ضربه نبیند و در شرایطی که تحریم‌های آمریکا بازگشته، کانال ویژه مالی اروپا راه‌اندازی شود اما در مقابل سران اروپایی در مقاطعی و به‌خصوص در جریان نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل که با موضوع آزمایش موشکی ایران برگزار شد، تاکید داشته و دارند که اولویت آنها در موضوع ایران، عقب‌نشینی جمهوری اسلامی از برنامه موشکی و نفوذ منطقهای است نه راه‌اندازی SPV!
در جریان نشست چهارشنبه گذشته شورای امنیت که با دستور کار بررسی گزارش «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شد، نماینده انگلیس در سازمان ملل اظهارات تندی علیه برنامه موشکی ایران و مواضع منطقهای کشورمان مطرح کرد. «کارن پیرس» مدعی شد «ایران همچنان از رژیم قاتل بشار اسد در سوریه حمایت می‌کند. ایران سلاح‌هایی در اختیار حوثی‌ها در یمن قرار داده که از آنها برای حملات به عربستان سعودی استفاده شده است». به گفته وی، ایران نمی‌تواند با این مسیری که در پیش گرفته، انتظار بهبود روابطش با بقیه جهان یا رفاه اقتصادی داشته باشد!
همچنین نماینده فرانسه در این نشست برخی رفتارهای ایران، بویژه برنامه موشکی را غیرهمسو با قطعنامه ۲۲۳۱ خواند. وی در ادامه سخنان خود به برنامه موشکی ایران اشاره و درباره آزمایش‌‌های انجام‌شده ابراز نگرانی کرد. فرانسوا دلاتره مدعی شد ماهیت این موشک‌ها به نحوی است که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را دارند و این فعالیت‌ها همسو با قطعنامه شورای امنیت نیست. وی ادامه داد: از ایران می‌خواهیم از چنین فعالیت‌هایی خودداری کند. نماینده فرانسه در سازمان ملل همچنین با اشاره به ادعاهای بی‌پایه مطرح‌شده درباره انتقال موشک به کشورهای منطقه، در این ارتباط نیز ابراز نگرانی کرد و خواستار توقف فوری فعالیت‌های به گفته او «ثبات‌زدا» در منطقه شد.
نماینده موگرینی دیگر مقام اروپایی بود که در نشست اخیر شورای امنیت تاکید کرد آزمایش‌‌های موشکی ایران با قطعنامه 2231 شورای امنیت همخوانی ندارد. وی همچنین مدعی شد: اقدامات ایران تنش‌‌های منطقهای را افزایش می‌دهد و ثبات منطقه را تهدید می‌کند.
این قبیل مواضع شفاف اروپایی‌ها در جلسه شورای امنیت که پیش از این نیز در مقاطعی بیان شده بود، به صراحت نشان می‌دهد اولویت اروپایی‌ها در تعامل با ایران موضوعاتی چون موشکی و منطقه است و نه برقراری مراودات مالی و بانکی و به تعبیری از این کشورها آبی برای راهبرد دولت در شرایط تحریم گرم نخواهد شد. تعویق چندباره موعد ارائه SPV توسط اروپایی‌ها که ابتدا چند هفته، سپس 2 ماه و در نهایت بعد از سال جدید میلادی(!) اعلام شد نیز حاکی از اولویت نداشتن مسائل اقتصادی ایران برای اروپایی‌هاست.
اروپا؛ هم بی‌انگیزه، هم ناتوان
گذشته از بی‌انگیزگی اروپا برای ثبت و اجرای SPV ، اتفاقات اخیر اعم از اعتراضات مردمی و تغییرات ساختاری در کشورهایی چون فرانسه، آلمان و انگلیس که قرار است میزبانی کانال ویژه مالی را به صورت مشترک برعهده بگیرند، موجب ابهام در توانایی آنها برای کمک به ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا شده و این سوال را پیش آورده که اروپا بر فرض وجود اراده برای همراهی با ایران، تا چه میزان در این راستا توانایی خواهد داشت.
هفته‌های گذشته به دنبال جنبش گسترده جلیقه زردها، تا میزان زیادی از اعتبار و محبوبیت مکرون در فرانسه کاسته شده و قدرت او برای پیش بردن پروژه‌هایش به مخاطره افتاده است. در انگلستان نیز رهبری ترزا می، نخست‌وزیر این کشور در حزب محافظه‌کار به چالش کشیده شده است. بحران‌های اینچنینی در کشورهای اروپایی طرف قرارداد ایران در برجام، پیشبرد مذاکرات برجامی و اجرای SPV را تا حد زیادی با مخاطره روبه‌رو کرده است.
در همین راستا «ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا هفته گذشته در پیامی توئیتری در واکنش به تحولات اخیر در قاره سبز نوشت: اروپا به‌سرعت از پایدارترین منطقه جهان در حال تبدیل شدن به منطقهای غیر پایدار است. وی در این باره افزود: پاریس در آتش می‌سوزد و پایان عصر «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان فرا رسیده است.
«ریچارد هاس» اضافه کرد: ایتالیا در حال بازی خطرناک با اتحادیه اروپایی است، روسیه در حال تجزیه اوکراین است و انگلیس نیز با بریگزیت مشغول شده است؛ تاریخ در حال تکرار است.
ناتوانی اروپا در پیشبرد برجام و تامین منافع اقتصادی ایران از این توافق البته موضوعی است که پیش از این مورد تایید مقامات سیاست خارجی ایران نیز واقع شده بود. عباس عراقچی 28 آبان طی سخنانی تاکید کرد اروپا ناتوان از ثبت SPV است. به گفته معاون ظریف، اروپایی‌ها حتی هنوز قادر نیستند ثبت SPV را رسما اعلام کنند.
رویکرد دولت در مذاکرات 7 ماهه با اروپا با مختصاتی که به برخی از آنها اشاره شد، بیش از هر چیز یادآور راهبرد مذاکراتی تیم ظریف در برجام است. مذاکرات چند ماهه ایران با اروپا پس از خروج آمریکا از برجام در شرایطی دنبال شد که تاسیسات هسته‌ای ایران در طول مذاکرات همچنان در تعلیق بوده و هست. به عبارتی، در جریان این مذاکرات خواسته اصلی اروپا که باقی ماندن ایران در برجام و تعطیلی صنعت هسته‌ای بود، تاکنون محقق شده و این مطالبات اقتصادی ایران است که حاصل نشده و هر روز موعد جدیدی برای ارائه آن عنوان می‌شود. در جریان مذاکرات منتهی به برجام و پس از آن نیز در شرایطی که خواسته‌های طرف مقابل مبنی بر توقف و تعطیلی صنعت هسته‌ای ایران آن هم به صورت یکجا محقق شده بود، امتیازات طرف غربی به ایران در حد وعده و به صورت نسیه باقی ماند و در نهایت نیز تحریم‌های هسته‌ای بازگشت.