سیدهادی برهانی*: اسرائیل روز 9 آوریل شاهد برگزاری یک انتخابات زودهنگام خواهد بود. پیش از این قرار بود انتخابات پارلمانی در موعد مقرر خود در نوامبر 2019 برگزار شود اما اختلافات بر سر لایحه مربوط به خدمت سربازی اجباری یهودیان بشدت سنت‌گرا (حریدی‌ها) باعث ایجاد شکاف‌هایی در کابینه ائتلافی «بنیامین نتانیاهو» شد و همین مساله زمینه را برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراهم کرد. از دیرباز شکاف جامعه‌شناختی، فرهنگی و سیاسی عمیقی میان جامعه سکولار و مذهبی اسرائیل وجود داشته است که هر از گاهی دامنه اختلافات در ساختار داخلی این رژیم را گسترش می‌دهد. اگر چه در ظاهر این مساله مهم‌ترین عامل تسریع در روند برگزاری انتخابات به شمار می‌آید اما در ورای این دلیل ظاهری، پارامترهای بنیادینی قرار دارند که نه‌تنها نشانگر عمق شکاف در جامعه اسرائیل هستند، بلکه دلایل واقعی برگزاری انتخابات زودهنگام را نیز تشکیل خواهند داد. نخست‌وزیر کنونی اسرائیل به‌رغم اینکه تاکنون 4 دوره ریاست کابینه این رژیم را برعهده داشته اما در دوره اخیر با 2 مشکل عمده دست به گریبان است. نتانیاهو و همسرش در 3 پرونده بزرگ کلاهبرداری و ارتشا متهم شده‌اند و روند بازپرسی از این پرونده نیز همچنان و به‌رغم رد اتهامات توسط نخست‌وزیر، ادامه دارد. در صورت تایید اتهامات وارده، نخست‌وزیر نه‌تنها مجاز به شرکت در انتخابات نخواهد بود، بلکه احتمال زندانی شدن وی برای یک دوره طولانی نیز وجود دارد. به عبارت دیگر، این پرونده خواهد توانست به حیات سیاسی نخست‌وزیر کنونی پایان دهد. این مساله داخلی تبعات بسیار سنگینی برای محبوبیت حزب لیکود در پی داشته است. بنا بر نظرسنجی‌ها، اگرچه این حزب همچنان محبوب‌ترین سازمان سیاسی در اسرائیل محسوب می‌شود اما فساد نخست‌وزیر باعث کاهش نسبی محبوبیت آن شده است و در صورت تداوم روند بازپرسی این کاهش محبوبیت نیز ادامه خواهد داشت، بنابراین نتانیاهو تلاش کرد با افزایش تنش‌ها در زمینه لایحه سربازی اجباری حریدی‌ها و شکاف در کابینه، زمینه را برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراهم کند، زیرا اگر انتخابات در موعد مقرر خود برگزاری شود روند بازرسی پرونده نتانیاهو به اتمام خواهد رسید و دادگاه رای خود را در این باره صادر خواهد کرد اما با برگزاری انتخابات این روند نه‌تنها به تاخیر خواهد افتاد، بلکه درصورت رای اعتماد دوباره مردم اسرائیل به حزب لیکود، پرونده نتانیاهو نیز به نوعی مختومه خواهد شد. بنابراین در سطح تحلیل خرد باید به این پارامتر و بازی‌های پیچیده نخست‌وزیر اسرائیل توجه داشت. از طرف دیگر نتانیاهو همواره از موفقیت سیاست خارجی کابینه خود به عنوان یک نقطه عطف یاد کرده است اما سیاست‌های نتانیاهو در قبال نوار غزه و درگیری با حماس در ماه‌های اخیر این روند را معکوس کرد. اسرائیل در دوران نتانیاهو نه‌تنها نتوانست حماس را از میان بردارد، بلکه غزه همچنان به عنوان مقر اصلی این جریان فلسطینی، جنوب اسرائیل را تهدید می‌کند. این مساله به نوک پیکان انتقادات مخالفان از کارنامه نتانیاهو تبدیل شده است. در مقابل مردم جنوب اسرائیل که به لحاظ ژئوپولیتیک هم‌مرز با نوار غزه هستند از کارنامه امنیتی دولت ناراضی‌اند. اکنون نارضایتی بزرگی در این مناطق نسبت به فعالیت‌های حماس وجود دارد و ناامنی دائمی این منطقه را تهدید می‌کند. به عبارت دیگر، نخست‌وزیر اسرائیل در این مساله نیز تلاش کرد با برگزاری انتخابات زودهنگام از تشدید نارضایتی‌های مردم جنوب اسرائیل و احزاب مخالف نسبت به عملکرد دولت در قبال حماس و نوار غزه جلوگیری کند. اکنون رقبای حزبی حزب لیکود و شخصیت‌های رقیب نتانیاهو از این موضوع به عنوان پاشنه آشیل دولت استفاده می‌کنند اما آیا جریان‌های اپوزیسیون و شخصیت‌های منتقد کابینه خواهند توانست از این مساله و سایر موضوعات مرتبط با سیاست داخلی و خارجی اسرائیل برای شکست حزب لیکود و نتانیاهو استفاده کنند یا اینکه اسرائیل همچنان در مسیر فعلی حرکت خواهد کرد؟ برای پاسخ به این سوال باید 2 نکته و مساله بنیادین را در نظر داشت. به طور کلی جامعه اسرائیل در چند سال گذشته و با مرگ رهبران تراز اول سابق خود با فقدان شخصیت‌های کاریزماتیک و صاحبنام روبه‌رو شده است، یعنی در این کشور یک شخصیت کاریزماتیک که بتواند در مقابل نتانیاهو به رقابت بپردازد وجود ندارد. همچنین رقبا و احزاب اپوزیسیون نیز فاقد یک پلتفرم روشن برای آینده هستند و از ضعف‌های سازمانی و فکری نیز رنج می‌برند، همین مساله به یکی از برگ‌های برنده حزب لیکود برای تداوم وضع موجود تبدیل شده است. با این وجود در این دوره احزاب و شخصیت‌های متعددی وارد کارزار انتخاباتی شده‌اند و برای تغییر دولت فعلی در تلاش هستند. «نفتالی بنت» از حزب «بیت یهود» از شخصیت‌های مهم اپوزیسیون به شمار می‌آید و از شانس بزرگی برای رقابت با نتانیاهو برخوردار است. هرچند خبرهایی از کناره‌گیری وی از حزبش نیز منتشر شده و قرار است با خانم «آیلت شاکد» وزیر دادگستری اسرائیل یک حزب جدید سیاسی به نام «راست جدید» تشکیل دهند و از طریق این حزب در انتخابات شرکت کنند. این حزب جدید در تلاش است با جذب آرای راست‌گرایان، بخشی از بدنه اجتماعی حزب لیکود را که از راست‌گرایان افراطی تشکیل می‌شود با خود همراه کند. «یائیر لاپید» نیز یکی دیگر از چهره‌های سرشناس این دوره از انتخابات خواهد بود که یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های سکولار جامعه اسرائیل محسوب می‌شود و برای به دست آوردن آرای غیرمذهبی تلاش می‌کند. «تزیپی لیونی» نیز تا حدودی یک چهره میانه‌رو به حساب می‌آید که پیش از این به عنوان یکی از اعضای شناخته‌شده حزب «کار» از این سازمان سیاسی جدا شد و به صورت مستقل در انتخابات شرکت خواهد کرد. در حزب کار نیز رئیس ستاد مشترک کل ارتش اسرائیل یعنی «گابی اشکنازی» نیز از شانس مناسبی برخوردار است اما به طور کلی و با توجه به فقدان شخصیت کاریزماتیک در میان رهبران اپوزیسیون اسرائیل و فقدان برنامه روشن احزاب مخالف، احتمال پیروزی حزب لیکود و تداوم نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو دور از انتظار نیست، اگرچه در هفته‌های آینده و با گرم شدن تنور انتخابات و شکل‌گیری ائتلاف‌های جدید احتمال دگرگون شدن شطرنج بازی اسرائیل و تغییر در میزان محبوبیت احزاب و شخصیت‌های سیاسی نیز وجود دارد.
*کارشناس مسائل  اراضی اشغالی