امام خمینی 7/11/57 در پاریس، در پاسخ سؤال یکی از خبرنگاران گفته بود «به محض باز شدن فرودگاه، خودم را به هممیهنانم خواهم رساند تا در کنار آنان یا پیروز شوم و یا کشته».(1)(2) و اکنون به وعده خویش وفا کرده بود و در شرایطی که شایعه کودتا قوت میگرفت و دوست و دشمن هر یک به دلیلی از بازگشت امام در چنین شرایطی بیمناک بودند، به میان ملتش بازگشت تا در روزهایی که سرنوشت نهضت و کشورش رقم میخورد، در کنار آنان باشد. بازتاب ورود امام، در داخل و خارج کشور بسیار گسترده بود و مؤید این حقیقت بود که برای هیچکس تردیدی در تثبیت رهبری حضرت امام و سقوط قریبالوقوع بقایای رژیم باقی نمانده است.
خبرگزاری یونایتدپرس تعداد مستقبلین را در طول مسیر و بهشت زهرا 5- 4 میلیون نفر تخمین زد. رادیو کلن تعداد جمعیت را 5 تا 6 میلیون نفر گزارش کرد. رادیو لندن مثل همیشه دوپهلو سخن میپراکند و در حالی که در گزارش خود تأکید میکرد در تاریخ ایران چنین استقبالی بیسابقه بوده است، تعداد شرکتکنندگان در مراسم را 2 میلیون برآورد کرد (البته در برنامه دیگرش 6 میلیون گفت). نکته بدیع این استقبال که از دید خبرنگاران خارجی نیز دور نماند، این بود که در این مراسم از پلیس و نیروهای انتظامی خبری نبود و مردم با رشد اجتماعی و بلوغ سیاسی خود توانستند بزرگترین استقبال قرن را- به تعبیر اغلب خبرگزاریها- اداره کنند. به گفته نمایندگان رسانههای خارجی، در هر استقبال مشابهی با وجود هزاران پلیس، دهها نفر در زیر دست و پا تلف میشدند، در حالی که در استقبال چند میلیونی پنجشنبه تهران کسی تلف نشد.(3) از نکات دیگری که در رابطه با ورود امام حائز اهمیت است، آنکه دولت بختیار با وعده پخش مستقیم مراسم ورود امام از تلویزیون- که در مطبوعات منعکس شده بود- ترتیبی اتخاذ کرده بود که جمعیت بیشتری در خانههای خود بمانند. هایزر در خاطراتش از همین روز مینویسد: «جای خوشوقتی بود که پوشش زنده تلویزیونی و رادیویی از مراسم، میزان جمعیت را میتوانست کاهش دهد، امیدوار بودیم بسیاری از مردم مراسم را از طریق تلویزیون تماشا کنند».(4)
با ورود امام خمینی به میهن که گامی مؤثر در تثبیت موقعیت انقلاب به حساب میآمد، موضوع صدور پیام انقلاب اسلامی به خارج از مرزها نیز- که بشدت مورد توجه و نگرانی جهان غرب بود- ابعاد گستردهتری مییافت. به موجب گزارش خبرگزاریها، بازگشت امام خمینی در لیبی جشن گرفته شد و رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین اظهار داشت اثرات پیروزیهای ملت ایران در مرزهای این کشور متوقف نخواهد شد»(5) خبرگزاری رویترز در آستانه ورود امام از قول یک مقام اسرائیلی گفت اسرائیل از هماکنون خود را برای چشم پوشیدن از ایران به عنوان تأمینکننده نفت و خریدار کالا و خدمات، آماده کرده است. وی افزود: «حالا این خطر واقعی وجود دارد که خاورمیانه و قسمت مهمی از آفریقا با جنبش مذهبی پاناسلامیستها دچار بیثباتی شود. از هماکنون نشانههایی از افزایش احساسات مذهبی پاناسلامیستی در میان 500 هزار عرب ساکن اسرائیل و میلیونها عرب ساکن نواحی اشغالی به وجود آمده است. این دیگر یک موضع ضداسرائیلی با تکیه بر سازمان آزادیبخش فلسطین نیست. هماکنون عده بیشتری از اعراب- اعم از پیر و جوان- به لباس سنتی خود روی میآورند و برای مشورت و راهنمایی پیش رهبران مذهبی میروند. این حادثه کاملاً نوینی است که فقط میتوان آن را به حوادث ایران نسبت داد».(6)
در همین حال، استعفای نمایندگان مجلس ادامه دارد و اعلام شد در پی استعفای جلالالدین تهرانی، رئیس شورای سلطنت که چندی پیش در پاریس اتفاق افتاده بود، یکی دیگر از اعضای این شورا نیز استعفا کرده است. سقوط هواپیمای نظامی آمریکا در نطنز و کشته شدن 5 نظامی آمریکایی، بحران حضور مستشاران آمریکا در ایران را بیش از پیش دامن زد. هر چند ژنرال هایزر در گزارشهای روزانهاش به مسؤولان کاخ سفید از پیشرفت برنامهها و آمادگی برای کودتا سخن میگوید اما در واقع دغدغه اصلی او در این روزها بسیج امکانات برای خروج تعداد بیشتری از مستشاران آمریکایی و نجات آنها از مهلکه احتمالی و خروج وسایل و ابزار پیشرفته نظامی و اطلاعاتی مستقر در پایگاههای آمریکا در ایران است.(7)
پینوشت
1- مصاحبه امام خمینی با خبرنگاران رادیو مونت کارلو و 18 روزنامه جنوب فرانسه- 7/11/57
2- صحیفه امام؛ ج 5، ص 541
3- کیهان 14 بهمن 1357، ص 4
4- مأموریت در تهران، ص 406
5- کیهان 14بهمن57، ص 8 و 4
6- همان مأخذ، ص 1
7- ر.ک: مأموریت در تهران، خاطرات ژنرال هایزر، گزارشات مربوط به روزهای 12 بهمن به بعد