هادی اعلمی‌فریمان*: آمریکا یک تغییر رژیم اساسی، استراتژیک و برنامه‌ریزی شده را در ونزوئلا دنبال می‌کند. به عبارت دیگر با بررسی و کدگشایی راهبرد آمریکا در قبال دور جدید بحران در ونزوئلا می‌توان به این نتیجه رسید که موضوع تغییر رژیم در ونزوئلا در بطن و کانون سیاست خارجی آمریکا قرار دارد. علائم و نشانه‌های این تغییر رژیم، بلافاصله پس از اعلام ریاست‌جمهوری «خوان گوایدو» مشخص شد. یعنی به محض اینکه وی خود را رئیس‌جمهور خودخوانده معرفی کرد، اقدامات و سیاست‌های جدید آمریکایی‌ها شروع شد و برای تحقق این مساله اقداماتی زنجیره‌ای و مرحله به مرحله را نیز در دستور کار قرار دادند. 23 ژانویه خوان گوایدو خود را به عنوان رئیس‌جمهور خودخوانده ونزوئلا اعلام کرد و بلافاصله آمریکا وی را به عنوان رئیس‌جمهور قانونی ونزوئلا به رسمیت شناخت. پس از این آمریکایی‌ها تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا را در دستور کار خود قرار دادند. شرکت ملی نفت ونزوئلا شریان نفتی این کشور را در دست دارد و تحریم آن توسط واشنگتن نه تنها در تضعیف موقعیت «نیکولاس مادورو» مهم خواهد بود، بلکه زمینه نارضایتی مردمی را نیز افزایش می‌دهد. در مرحله سوم از اقدامات زنجیره‌ای آمریکا، آنان از اختصاص درآمدهای نفتی ونزوئلا در بانک‌های آمریکا به خوان گوایدو خبر دادند. این اقدام سوم آمریکایی‌ها بسیار تامل‌برانگیز بود، زیرا اگر به تاریخچه این تحول نگاه کنیم، آمریکایی‌ها اخیرا و در 2 روز گذشته این مطلب را رسانه‌ای کردند اما اکنون مشخص شده «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا این تصمیم را 25 ژانویه اتخاذ کرده بوده است. با بررسی این اقدام سوم می‌توان به این نتیجه رسید که آمریکایی‌ها از همان ابتدا با یک جدول زمانبندی کامل و دقیق در مساله ونزوئلا مداخله کرده‌اند و برای پیشبرد اهداف خود تنها مترصد وقت مناسب بوده‌اند. در کنار این سه اقدام زنجیره‌ای، 2 موضوع دیگر نیز بخش دیگری از زوایای پنهان سیاست آمریکا در قبال دولت مادورو را روشن خواهد کرد. روز یکشنبه  بیست‌و‌هفتم ژانویه «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید در پیامی هشدار داد: «هرگونه خشونت یا ارعاب علیه دیپلمات‌های آمریکایی، خوان گوایدو رهبر دموکراتیک ونزوئلا و اعضای پارلمان، به معنای زیرپا گذاشتن حاکمیت قانون است و به آن واکنش قابل توجهی نشان داده خواهد شد». این پیام توئیتری نشانگر اهمیت استراتژیک گوایدو برای واشنگتن است به نحوی که حتی برای حمایت از او آماده‌اند پیام‌های هشدارآمیزی به دولت مادورو نیز ارسال کنند. سیاست‌های مداخله‌جویانه و تهدید‌آمیز واشنگتن با خطای تعمدی بولتون نیز تکمیل شد. در جریان نشست خبری بولتون در 29 ژانویه، نوشته‌ای درباره استقرار 5 هزار نیروی نظامی آمریکا در کلمبیا در دفترچه یادداشت شخصی او بحث‌برانگیز شد. اگرچه بسیاری بر این باورند این یک اشتباه معمولی از سوی جان بولتون بوده اما نگارنده بر این باور است در یادداشت بولتون تعمدی وجود دارد، یعنی این اشتباه تعمدی، یک سیگنال روشن برای دولت مادورو بود که آمریکا ممکن است از نیروی نظامی به عنوان گزینه آخر استفاده کند. به عبارت دیگر آمریکا از طریق این اقدام این پیام را مخابره کرد در صورتی که نیکولاس مادور و بر سیاست‌های خود اصرار داشته باشد، با نیروی نظامی واشنگتن مواجه خواهد شد. نکته جالب دیگری هم در این پیام وجود دارد؛ به لحاظ تاریخی کلمبیا در آمریکای لاتین همواره با ونزوئلا مشکلات استراتژیک داشته است. این مشکلات در زمینه دریاچه‌های داخلی، مناقشات ارضی و مرزی، حمایت‌های ونزوئلا از جنبش «فارک» و همچنین موضوع مهاجرت خود را نشان داده است. با شروع دور جدید بحران در داخل ونزوئلا، دولت کلمبیا نیز به صف موافقان گوایدو پیوست. بنابراین آمریکا از طریق سیگنال غیرمستقیم بولتون همچنین این پیام را به مادورو ارسال کرد که همسایگان ونزوئلا، بویژه کلمبیا در هرگونه اقدام نظامی علیه این کشور مشارکت خواهند کرد. با این اوصاف اگرچه سناریوهای مختلفی درباره آینده ونزوئلا و نحوه برون‌رفت از این تنش‌ها وجود دارد اما با تحلیل سیاست‌های 2 طرف درگیر می‌توان به این نتیجه رسید که طرفین ماجرا قصد ندارند از مواضع خود کوتاه بیایند و همچون 2 خط موازی سیاست‌های خود را تا پایان  ادامه خواهند داد. این مساله احتمالا جرقه‌های جنگ داخلی را در این کشور خواهد زد، بویژه اینکه اکنون آمار و ارقام نگران‌کننده‌ای از کشته و زخمی شدن تظاهرکنندگان منتشر می‌شود و پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان نیز در همین راستا اعلام کرد ونزوئلا در صورت دست نیافتن به راه‌حل مسالمت‌آمیز، به «حمام خون» تبدیل خواهد شد. بنابراین ونزوئلا در روزهای آینده آبستن تحولات نگران‌کننده‌ای خواهد بود، اگر چه همچنان مردم این کشور و ارتش می‌توانند ورق بازی را با اقدامات خردمندانه خود برگردانند.
*کارشناس مسائل آمریکای لاتین