دانش پورشفیعی: صادرات غیرنفتی ایران در ۱۰ماهه نخست 1397 به ۳۶ میلیارد و ۳۵۰ میلیون دلار رسید که افزایش 2/2 درصدی داشته است. به گزارش «وطن‌‌امروز»، در این مدت حجم صادرات غیرنفتی ایران به 94 میلیون و 875 هزار تن رسیده است.  از سوی دیگر در این مدت میزان واردات قطعی کالا به ایران 26 میلیون و 6 هزار تن به ارزش 35 میلیارد و 672 میلیون دلار بوده است. بر این اساس، مازاد تراز تجارت خارجی 678 میلیون دلار شد. واردات ایران در این مدت نسبت به 10 ماهه پارسال 4/17 درصد از نظر وزنی و 9/18 درصد از نظر ارزش دلاری کاهش داشته است.
سهم ناچیز از تجارت با همسایه‌ها
به طور قطع تجارت با کشورهای همسایه از اولویت‌های تجاری هر کشوری است و بازار تجاری همسایگان ایران با اولویت بازار عراق و افغانستان، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای آسیای میانه از توان زیادی در این باره برخوردار است که نباید از آن غفلت ورزید. در آذر 1397 گزارشی تحت عنوان «توسعه صادرات غیرنفتی در گرو اصلاحات تجاری» از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران منتشر شد که دربرگیرنده اطلاعاتی درباره تصویر تجارت کشور ایران با 14 کشور همسایه بود. حجم بازار واردات کالایی این کشورها بالغ بر 994 میلیارد دلار در سال 2017 بوده که سهم ایران از این واردات با احتساب اقلام نفتی فقط 3/2 درصد بوده که بسیار ناچیز است.
افزایش 45 درصدی صادرات به عراق
در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد در این مدت کشورهای چین، عراق، امارات عربی متحده، افغانستان و ترکیه عمده مقاصد صادراتی ایران بوده‌اند. در این ۱۰ ماه، چین میزبان ۲۴ میلیون و ۷۶۱ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۷ میلیارد و ۵۲۳ میلیون دلار بوده است که از نظر وزنی 1/26 درصد و از نظر ارزش 7/20 درصد از کل ارزش صادرات ایران را شامل می‌شود، این در حالی است که در مدت مشابه پارسال ۲۸ میلیون و ۱۹ هزار تن کالا به ارزش ۸ میلیارد و ۱۴۹ میلیون دلار به چین صادر شده بود. به این ترتیب میزان صادرات به چین در ۱۰ ماهه 97 نسبت به 96 از نظر وزنی 6/11 درصد کاهش اما از نظر ارزشی 2/5 درصد افزایش داشته است. عراق دومین کشوری است که میزبان عمده کالاهای صادراتی ایران بوده است، به‌گونه‌ای که در این مدت ۱۶ میلیون و ۷۴۹ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۷ میلیارد و ۵۱۴ میلیون دلار به این کشور صادر شده که از نظر وزنی 6/17 درصد و از نظر ارزش 6/20 درصد از کل ارزش صادرات ایران را شامل می‌شود. این در حالی است که در مدت مشابه پارسال ۱۰ میلیون و ۹۴۶ هزار تن کالا به ارزش ۵ میلیارد و ۱۹۱ میلیون دلار به عراق صادر شده بود. به این ترتیب میزان صادرات به عراق در این مدت نسبت به 10 ماهه 96 از نظر ارزشی 45 درصد افزایش داشته است. افغانستان دیگر کشوری است که در ۱۰ ماهه نخست 97 بیشترین واردات از ایران را داشته است، به‌گونه‌ای که در این مدت ۴ میلیارد و ۸۲۶ میلیون تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۵۳۲ میلیون دلار به این کشور صادر شده که از نظر وزنی 5 درصد و از نظر ارزشی 7 درصد از کل ارزش صادرات ایران را شامل می‌شود. آمارها نشان می‌دهد حجم تجارت با این کشور از نظر وزنی 08/1 درصد و از نظر ارزشی 2/12 درصد نسبت به 10 ماهه 96 افزایش داشته است.
تکرار بخشنامه‌ها
در همین حال مهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک ایران  با اشاره به تراز تجاری مثبت یک میلیارد دلاری در 10 ماهه 97، نسبت به صدور بخشنامه‌های زیاد گله کرد و اظهار داشت: بخشنامه‌های متعدد مثل خودتحریمی بوده و از تحریم‌های خارجی گزنده‌تر است. میراشرفی تصریح کرد: ما درگیر این موضوع هستیم. باید به سمت اتوماسیون و سیستمی شدن برویم. گمرک برای اجرای بخشنامه‌ها، مجری است و سیاست‌گذاری نمی‌کند. در همین باره یک دستگاه 2 بخشنامه متناقض را طی چند روز برای صادرات صادر کرد که وقتی از وزیر مربوط در این‌باره پرسیدیم، پاسخ دادند چون بخشنامه عطف به ما سبق داشت، تا آمدیم امضا کنیم تاریخش گذشت. با این کار، فردای آن روز چندین کامیون جلوی گمرک مانده بودند. رئیس کل گمرک درباره ابعاد دیگر بخشنامه‌های ورود کالا به مناطق آزاد خاطرنشان کرد: دولت سال 94 تصویب کرد گمرک در مبادی ورودی مناطق آزاد مستقر شود که مقاومت‌هایی ایجاد شد. آن زمان بحث ورود و خروج کالا غیر از مناطق هم وجود داشت، بنابراین خیلی جذابیتی نداشت اما اکنون این جذابیت ایجاد شده و مصوبه سال 94 دولت خلاف قانون است اما همچنان بر اساس آن عمل می‌کنیم. وی درباره اختلاف آمارهای مربوط به صادرات در ماه‌های اخیر گفت: اصلا آمارسازی نمی‌کنیم؛ به دلیل آنکه 3 نوع ارز داریم آمارها متفاوت است. مشکلی وجود داشت که صادرکنندگان باور داشتند نباید بر مبنای ارز 4200 تومانی باشد به همین دلیل به این نتیجه رسیدند که تعهد ارزی با رقم نیمایی باشد و مبنای ارز صادراتی از 4200 تومان به نیمایی تبدیل شد. منطقی نیست که با 3 نوع ارز آمار صادرات بدهیم و به همین دلیل تصمیم بر این شد مبنای صادرات ارز نیمایی باشد.