احسان سالمی: همه چیز آماده بود تا نود و یکمین مراسم اسکار همان‌گونه که رسانه‌های اصلی سینمای جهان پیش‌بینی کرده بودند به پایان برسد اما اعلام نام فیلم «کتاب سبز» به عنوان بهترین فیلم اسکار امسال، پیش‌بینی‌ها را به هم ریخت تا در شبی که همه خودشان را برای درو کردن جوایز توسط 2فیلم «رما» و «سوگلی»آماده کرده بودند، سهم سازندگان این 2 فیلم در نهایت به خانه بردن 4 مجسمه اسکار باشد.
قاعده‌ای که شکسته نشد
در شرایطی که براساس جوایز اهدا شده در فصل جوایز سینمایی امسال شانس فیلم مکزیکی «رما» از دیگر فیلم‌های نامزد شده برای دریافت جایزه بهترین فیلم یعنی «پلنگ سیاه»، «حماسه کولی»، «کلنزمن سیاه»، «سوگُلی»، «کتاب سبز»، ستاره‌ای متولد شده است» و «معاون» بیشتر بود اما اسکار باید تصمیم می‌گرفت که برای نخستین بار، جایزه بهترین فیلم را به یک محصول غیرانگلیسی‌زبان می‌دهد یا نه که البته در پایان نیز این کار را نکرد تا با اعطای جایزه بهترین فیلم نود و یکمین مراسم اسکار به فیلم «کتاب سبز»، قاعده بهترین فیلم جوایز اسکار را در زمینه حفظ و اعطای این جایزه ویژه به فیلم‌های هالیوودی حفظ کند.
ابتکار انتخاباتی اسکار؟!
در میان فیلم‌هایی که امسال توانستند بیش از سایر آثار توجه هیات داوران عریض و طویل آکادمی اسکار را به خود جلب کنند، بیش از همه فیلم‌هایی با مضمون ضدنژادپرستی به چشم می‌آیند. اتفاقا در نهایت نیز فیلم «کتاب سبز» که اثری در ارتباط با رفتارهای نژادپرستانه علیه سیاه‌پوستان است، در شرایطی که در بخش بهترین کارگردانی کاندیدا نشده و از اسکارهای دیگر نیز فقط به اسکار 2 رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و بهترین فیلمنامه غیراقتباسی دست پیدا کرده، برنده جایزه بهترین فیلم می‌شود. جایزه‌ای که با در نظر گرفتن پیشینه تاریخی رفتارهای سیاسی هالیوود و رابطه منفی هالیوودی‌ها با ترامپ، می‌توان به درک بهتری برای دلایل اعطای آن به «کتاب سبز» با مضمون ضدنژادپرستانه‌اش رسید. به این موارد باید فیلم‌هایی همچون «کلنزمن سیاه»، «پلنگ سیاه» و «اگر خیابان بیل می‌توانست حرف بزند» را هم اضافه کنید که در دل خود مضامینی ضدنژادپرستانه را جای داده‌اند و اتفاقا دست خالی هم از اسکار امسال بیرون نرفتند. جالب اینکه سیاه‌پوستان هالیوود نیز به نشانه قدرشناسی از این حرکت سینمای آمریکا، در اسکار امسال حمایت پروپیمانی از جریان مخالف ترامپ کردند که اوج آن را باید مربوط به سخنرانی اسپایک لی، کارگردان سیاه‌پوست هالیوودی بعد از دریافت بهترین فیلمنامه برای فیلم «کلنزمن سیاه» و اشاره او به انتخابات سال 2020 ریاست‌جمهوری در آمریکا و درخواستش از مردم این کشور برای انتخاب عشق به جای نفرت دانست.
دهن‌کجی به ترامپ
اما دهن‌کجی هالیوودی‌ها به ترامپ فقط محدود به توجه ویژه آنها به فیلم‌هایی با مضامین ضدنژادپرستی نمی‌شد، چرا که سینماگران آمریکایی امسال نیز تصمیم گرفتند در یک حرکت سیاسی دیگر در جهت مخالفت با ترامپ، توجه ویژه‌ای نسبت به سینماگران مکزیکی و مسلمان نشان دهند. اتفاقی که در جریان اعطای جوایز اسکار در چند سال اخیر نیز مسبوق به سابقه بوده است. سینماگران آمریکایی با اهدای 2 اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلمبرداری به آلفونسو کوارون، سینماگر مکزیکی، حسابی از خجالت عقده‌گشایی‌های بی‌رحمانه چند سال اخیر ترامپ علیه مهاجران مکزیکی و کودکان‌شان درآمدند. از سوی دیگر اهدای جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به ماهرشالا علی، بازیگر سیاه‌پوست و مسلمان سینمای هالیوود را هم باید اتفاقی از همان جنس آلفونسو کوارون دانست. هر چند این به معنای پایین بودن کیفیت کار آنها در رشته‌ای که نامزد دریافت جایزه شدند، نیست. اهدای جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد به «رامی مالک» بازیگر نقش اول فیلم «حماسه کولی» را هم می‌توان تیر خلاص این اتفاقات دانست؛ آنجا که او با حضور روی صحنه برای دریافت جایزه‌اش گفت: «من فرزند یک مهاجر مصری هستم».
شگفتی‌های اسکار امسال
هر چند به اعتقاد بسیاری در اسکار 2019 همه چیز بیش از اندازه استاندارد و قابل پیش‌بینی بود و وجود همین ویژگی باعث کاهش شدید جذابیت این مراسم شد اما با این همه، اسکار امسال جز در جایزه بهترین فیلم، شگفتی‌های دیگری هم داشت که یکی از مهم‌ترین آنها اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن بود. الیویا کلمن در حالی برای بازی در نقش ملکه آن در فیلم «سوگلی» این جایزه را دریافت کرد که گلدن کلوز، جدی‌ترین رقیب او بعد از بارها نامزدی در مراسم اسکار و در شرایطی که جایزه گلدن‌گلوب امسال را هم گرفته بود، باز دست خالی اسکار را ترک کرد. حتی شانس لیدی گاگا، خواننده و بازیگر انگلیسی هم به واسطه هواداران دوآتشه‌اش و تهدید آنها به شورش هم تا حدودی بیشتر از الیویا کلمن به نظر می‌رسید! از دیگر اتفاقات جالب توجه امسال نادیده گرفتن «اولین انسان» دیمین شیزل در اغلب رشته‌های اصلی و اعطای تنها یک اسکار بهترین جلوه‌های ویژه به این اثر بود؛ آن هم در شرایطی که رقبای گردن‌کلفتی همچون «انتقام‌جویان، جنگ ابدیت» و «سولو: داستانی از جنگ ستارگان» در این رشته نامزد شده بودند. به این موارد می‌توان حضور یک فیلمساز ایرانی - آمریکایی در جمع برگزیدگان امسال اسکار و دریافت جایزه بهترین مستند کوتاه را هم اضافه کرد. با این همه در شبی که «حماسه کولی» با ۴ جایزه، «کتاب سبز»، «رُما» و «پلنگ سیاه» هر کدام با ۳ جایزه بیشترین جوایز این دوره از مراسم اسکار را به خود اختصاص دادند، 2 فیلم «معاون» و «سوگلی» را باید مهم‌ترین آثار ناکام این دوره از جوایز اسکار دانست. آثاری که برخی پیش‌بینی‌ها از احتمال اختصاص جوایز بیشتری به آنها خبر می‌دادند اما در نهایت معاون تنها با دریافت یک اسکار آن هم برای چهره‌آرایی و سوگلی نیز با دریافت یک اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن، با دستانی تقریبا خالی سالن تئاتر دالبی را ترک کردند.