گروه بینالملل: اصرار ترکیه به خرید سامانه موشکی اس400 از روسیه، روابط آنکارا و واشنگتن را در آستانه بحران بزرگی قرار داده است. این مساله نه فقط با مخالفت شدید پنتاگون و کنگره مواجه شده، بلکه کاخ سفید گامهای عملی برای جلوگیری از این خرید تسلیحاتی را هم آغاز کرده است. در این راستا، دونالد ترامپ 19 فوریه لایحه عدم تحویل جنگندههای نسل پنجمی اف35 به ترکیه را امضا کرد. با امضای لایحه بودجه جدید آمریکا از سوی رئیسجمهوری این کشور، مصوبه کنگره برای تعلیق روند تحویل جنگندههای اف35 به ترکیه عملا به قانون تبدیل شده است. در یکی از بندهای این لایحه بودجه، ارسال جنگندههای اف35 به ترکیه به بعد از دریافت گزارش نهایی وزرای خارجه و دفاع آمریکا درباره تصمیم آنکارا برای خرید سامانه دفاع موشکی اس400 از روسیه موکول شده است. کاخ سفید 2 روز پیش نیز تهدید کرد که ترکیه را در صورت اقدامش به خرید این سامانه موشکی از روسیه تحریم خواهد کرد. آنگونه که دونالد ترامپ طی ماههای اخیر با وحشیانهترین روش و به شکلی «قلدرمآبانه»، ترکیه را تهدید اقتصادی کرده، لذا بعید نیست طی روزهای آینده شاهد افت شدید کاهش ارزش لیره ترکیه باشیم. رئیسجمهوری ترکیه اما روز شنبه طی اظهاراتی تاکید کرد: «همه بخوبی میدانند این موضوع کوچکترین ارتباطی به ائتلاف ناتو، برنامه اف35 و امنیت آمریکا ندارد». رجب طیب اردوغان گفت: «موضوع به اس400 مربوط نمیشود بلکه به آزادی تحرکات ترکیه بویژه در سوریه ربط دارد». طبق گزارشهای رسانهای، ترکیه ماه ژوئن آینده یعنی تقریبا تا 3 ماه دیگر نخستین محموله از موشکهای اس400 را دریافت خواهد کرد و به همین دلیل فشارها و تهدیدهای آمریکا و اروپا بر ضد آنکارا شدت گرفته و احتمال توقف عضویت ترکیه در ناتو نیز قوت گرفته است، زیرا بهانه آنها این است که موشکهای یک کشور غیر عضو ناتو، تناسبی با سامانههای دفاعی ساخت اروپا و آمریکا ندارد و این اقدام را شکافی در این نهاد نظامی و نقض منشور آن توصیف میکنند. اما درباره این مساله که چرا آمریکا، ترکیه را به دلیل سامانه اس400 روسیه تهدید میکند، باید گفت آمریکاییها تا حد زیادی به دلیل ضعف سامانه موشکی پاتریوت در برابر اس400 روسیه نگران هستند و پیشرفت صنایع نظامی روسیه را تهدیدی خطرناک برای صنایع نظامی ایالات متحده میدانند. ضمن اینکه اقدام ترکیه، بهعنوان عضو موسس ناتو و متحد تاریخی واشنگتن، به خرید موشک از روسیه، دیگر کشورها را نیز ترغیب به این خرید میکند و در مقابل، صنایع اسلحهسازی آمریکا که یکی از ارکان اقتصاد و نفوذ این کشور را تشکیل میدهد، تضعیف خواهد شد. پیشتر وزارت خارجه آمریکا تهدید کرده واشنگتن هر کشوری را که از روسیه سامانه موشکی اس400 خریداری کند، تحریم خواهد کرد. این در حالی است که اردوغان به تعمیق مناسبات ترکیه و روسیه و افزایش همکاریهای تجاری طرفین تأکید دارد، همچنانکه مقامهای ترکیه نیز به این باور رسیدهاند که از طریق همگرایی با روسیه میتوانند پرونده شبهنظامیان کرد در سوریه را حل و فصل کنند با علم به این واقعیت که تسلیم نشدن به خواست دولت بیپروای ترامپ، ممکن است آنکارا را در معرض شدیدترین تحریمهای اقتصادی قرار دهد و از سوی دیگر، بر دامنه حمایتهای تسلیحاتی آمریکاییها و اروپاییها از شبهنظامیان کرد در سوریه و حتی جنبشهای تجزیهطلب کرد در داخل ترکیه بیفزاید. در واقع آمریکا با اقدام خود درباره ممانعت از فروش هواپیماهای جنگنده اف35 به ترکیه، بستر همگرایی بیشتر آنکارا با مسکو و همکاریهای نظامی این 2 طرف را فراهم کرده است. ناظران 2 فرضیه را درباره آینده روابط ترکیه و روسیه مطرح میکنند: ترامپ و اردوغان به راهحل میانهای برای حل اختلافات فیمابین دست یابند؛ به نحویکه طرف ترکی از خرید موشکهای اس400 روسی منصرف شود و در مقابل آمریکا نیز از همپیمانان کرد خود در سوریه دست بکشد. ولی اظهارات اردوغان طی روزهای اخیر حاکی از آن است که ترکیه درصدد انصراف از نهایی کردن معامله تسلیحاتیاش با روسیه نیست. اما در فرضیه دوم، اصرار ترکیه به خرید اس400 روسیه و امتناع آمریکا به تحویل جنگنده اف35 به ترکیه میتواند روند عقبگرد روابط 2طرف را ادامهدار و حتی شدت بخشد، چرا که علاوه بر اس400، مساله دیگری که بدون تردید روابط میان آمریکا و ترکیه را متشنج کرده است مساله سوریه و بویژه وضعیت شرق فرات است. هماهنگی میان 2 کشور ابتدا تا جایی پیش رفت که کمیته هماهنگی میان 2 کشور برای کنترل وضعیت شرق فرات تاسیس شد و تمام مسائل مربوط به منطقه امن در شرق فرات مورد بحث قرار گرفت ولی آمریکا با ورود ارتش ترکیه به منطقه حائل مخالفت کرد و همین مساله به تنشها دامن زد. آمریکا اعلام کرده است فقط نیروهای نظامی کشورهای اروپایی ناتو و چند کشور حاشیه خلیجفارس مانند عربستانسعودی و امارات میتوانند در شرق فرات مستقر شوند که با این کار در حال ایجاد هجمه علیه ترکیه است. آنکارا برای مقابله با این سناریوی آمریکا به روسیه پیشنهاد داده هواپیماهای خود را پس از ورود آنها به شرق فرات برای نظارت بر این منطقه به کار گیرند اما این پیشنهاد هم با مخالفت مسکو روبهرو شد. بنابراین وضعیت کنونی و مولفههای موجود در تنش میان ترکیه و آمریکا به همین روال ادامه خواهد داشت مگر آنکه آمریکا از سوریه عقبنشینی نکند تا از این طریق آنکارا را با خود همراه کند.