گروه سیاسی: مجلس شورای اسلامی به‌رغم همه مخالفت‌‌های کارشناسی و برخلاف نظر برخی مراکز پژوهشی و افکارسنجی، کمتر از 2 هفته پیش طرح استانی شدن انتخابات را تصویب کرد. «وطن‌امروز» برای بررسی این موضوع با برخی مخالفان و موافقان این طرح گفت‌وگو کرده است. منتقدان این طرح معتقدند با توجه به نبود زیرساختهای لازم از جمله نبود احزاب قوی و اثرگذار از یک‌سو و همچنین نبود پارلمان‌‌های محلی از سوی دیگر، استانی شدن انتخابات منجر به فراموش شدن مطالبات حداقلی مردم و قطع ارتباط شهرستان‌ها و مناطق روستانی با استان و به تبع آن با پایتخت خواهد شد. برخی نمایندگان نیز با اشاره به تجربه عینی این طرح به سرنوشت لیست امید در انتخابات مجلس دهم در تهران اشاره کرده و عملکرد این نمایندگان را عصاره طرح استانی شدن انتخابات عنوان می‌کنند. در مقابل موافقان این طرح معتقدند با توجه به ناکارآمدی مجلس، لازم است موضوعات بومی و منطقه‌ای در سطح دیگری رسیدگی شود و مجلس محل پیگیری امور ملی باشد. آنچه مسلم است در ادبیات هر دو طرف کارآمد نبودن مجلس فعلی شورای اسلامی و برخی مجالس گذشته نمود دارد.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» با اشاره به تبعات استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی گفت: آنچه تحت عنوان استانی شدن انتخابات در حال رقم خوردن است، عنوانی بزرگ‌‌‌‌‌‌تر از ضرر باید بر آن گذاشت و البته همه آسیب‌‌‌هایی که از قبل استانی شدن انتخابات می‌تواند متوجه کشور شود الان قابل احصا نیست. وی ادامه داد: این آسیب‌ها زیاد است و مشکلاتی را برای جامعه و انقلاب به وجود خواهد آورد که جبران‌ناپذیر است؛ خب! از یک جهت ما با یک خلأ مواجه هستیم که جایگزینی برای آن پیش‌بینی نشده است، یعنی همان ارتباط دادن لایه‌‌های پایین جامعه با لایه‌‌های بالا که شامل مسؤولان و مدیران می‌شود و از طرفی نقش نمایندگان در رسیدگی به تعدی‌‌هایی که از سوی برخی مسؤولان به مردم روا داشته می‌شود. حاجی‌دلیگانی در این زمینه ادامه داد: نمایندگان خواه ناخواه عمدتا در این جهت، مدافع مردم هستند. نماینده مردم شاهین‌شهر درباره دیگر تبعات استانی شدن انتخابات گفت: مهم‌‌‌‌‌‌تر از همه این موارد، استانی شدن انتخابات باعث سرکوب استعدادهای جدید می‌شود، یعنی به نحوی این رشد را خفه می‌کند چون در حال حاضر یکی از جاهایی که می‌تواند نمایانگر نیروهای دارای ایده و توانمند و کسانی باشد که می‌توانند برای آینده جامعه نقش موثرتری داشته باشند، می‌توانند وارد آن شوند، مجلس شورای اسلامی است و با این طرح این فضا و امکان ورود این افراد که بعدا می‌توانند در حوزه‌‌های دیگر به کشور خدمت کنند از بین خواهد رفت. وی با بیان اینکه یکی از اشکالاتی که به شوراها گرفته می‌شود همان ورود زر و زور و قدرت است، گفت: قطعا با استانی شدن انتخابات این روش مخوف و نگران‌کننده در مجلس شورای اسلامی نیز بیشتر از گذشته رسوخ پیدا می‌کند و شرایطی را پیدا می‌کند که فردی وارد لیست نخواهد شد مگر اینکه یک پول بادآورده‌ای داشته باشد یا کسانی پول او را تامین کنند که فردا به جای اینکه نماینده مردم باشد نماینده آن چند نفر بشود یا اینکه آن شخص معروف باشد تا در لیست قرار گیرد یا اینکه به صورت واسطه‌گری و چانه‌زنی‌هایی باشد که از روی شایسته‌سالاری و شایسته‌گزینی نخواهد بود.
حاجی‌دلیگانی درباره هدف کسانی که در تلاش هستند انتخابات استانی شود نیز گفت: به اعتقاد من ریشه تفکر کسانی که در پی این کار هستند به همان نظم نوین جهانی یا دهکده جهانی برمی‌گردد، یعنی اینکه جهان یک دهکده است و آن هم یک کدخدا دارد که همه باید تابع او باشند.
نماینده مردم شاهین‌شهر ادامه داد: این در حالی است که موفقیت در تمرکززدایی است، یعنی خرد شدن و تقسیم‌‌‌بندی حوزه‌‌های انتخابی که متاسفانه به آن توجه نشده است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در پاسخ به ادعای موافقان این طرح که آن را زمینه‌ساز نخبگانی شدن مجلس عنوان کرده‌‌اند، گفت: ما نمونه این خروجی را داریم، بنده کاملا بر عکس این ادعا را معتقدم؛ استانی شدن انتخابات نه‌تنها باعث نخبگانی شدن فضای مجلس نمی‌شود بلکه در مقابل باعث تنبلی بیشتر خواهد شد. وی ادامه داد: طبیعتا هر چه فرد بیشتر در معرض پاسخگویی باشد نتیجتا بیشتر تلاش می‌کند تا خودش را به روز و پاسخگو نگه دارد، چرا که برای پاسخگویی باید آماده باشد. نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس گفت: اما در استانی شدن انتخابات با توجه به اینکه ارتباطات با مردم کم می‌شود، نماینده کم‌کم به سمتی می‌رود که چندان خودش را پاسخگوی مردم حوزه انتخابیه خود نمی‌داند. نوع پاسخگویی در مدل استانی شدن در حد پاسخگویی به مطالبات آن لیستی است که با آن به مجلس راه پیدا کرده است که محدود به گردانندگان آن لیست می‌شود. وی تاکید کرد: در حال حاضر نمونه عینی انتخابات استانی در مجلس را می‌توان لیست 30 نفره تهران دانست، یعنی خروجی استانی شدن انتخابات اتفاقی مانند این لیست است که با موفقیت همراه نبوده است.
حاجی‌دلیگانی به تجربه ناموفق این رویکرد اشاره کرد و گفت: 30 نفر لیست امید عصاره استانی شدن انتخابات است و شما می‌بینید چیزی که از این لیست بروز پیدا کرده پیام موفقیت ندارد و دغدغه‌‌های مردم اساسا در اولویت نیست و منافع گردانندگان آن مدنظر است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: این افراد از جمله کسانی که در سطح مجلس موفق عمل کرده‌‌اند هم نیستند و نمی‌توان به آنها گفت فکر ملی دارند، حتی هیچ صحبت و اظهارنظری نمی‌کنند، در پی طرحی نیستند و گاهی در رای‌گیری‌ها هم شرکت نمی‌کنند.
گسست اجتماعی ایجاد می‌شود
ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور نیز در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» درباره استانی شدن انتخابات اظهار داشت: استانی شدن انتخابات هم محاسنی دارد و هم معایبی؛ اگر ما زیرساخت‌ها را داشته باشیم استانی شدن انتخابات اقدام خوبی است، منتها در حال حاضر چون این زیرساخت‌ها وجود ندارد پرداختن به این موضوع اقدام درستی نیست. نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس درباره این زیرساخت‌ها گفت: برای اینکه بتوانیم زیرساختهای استانی شدن انتخابات را فراهم کنیم ابتدا باید احزاب قوی شکل گیرد و این احزاب باید شناسنامه‌دار و تاثیرگذار باشند که خب! متاسفانه در حال حاضر چنین چیزی وجود ندارد.
وی ادامه داد: موضوع بعدی که در زمینه زیرساخت‌ها مطرح است اینکه باید بین امور محلی و ملی تفکیک قائل شویم و برای آن ساختار داشته باشیم. درباره امور محلی باید به پارلمان‌‌های محلی که همان شوراهای شهر و روستا است اختیار داده شود که خب این موضوع را هم در حال حاضر نداریم و در تمام دنیا نیز این سازوکار وجود دارد که اصطلاحا به آن تمرکززدایی گفته می‌شود. ابوترابی خاطرنشان کرد: حتما باید این ساختار نظام اداری که یک کلاف پیچ در پیچ است و سرمایه‌‌های ما را هدر می‌دهد به سوی تجربه موفق تمرکززدایی پیش برود. یعنی امور محلی را به نمایندگان محلی و امور ملی را به نمایندگان مجلس واگذار کنیم. عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور تصریح کرد: ما ظرفیت خوبی در این زمینه در قانون اساسی داریم، یکی از مجالس می‌شود مجلس کشوری و دیگری هم مجالس محلی که خب مورد غفلت واقع شده است.
وی تاکید کرد: ما اگر زیرساختهای مورد اشاره را شکل دهیم و منابع مالی احزاب را هم شفاف کنیم، آن‌وقت می‌شود درباره انتخابات استانی صحبت کرد و نمایندگان مجلس را به موضوعات استانی و ملی محدود کرد. اما در شرایط فعلی که این زیرساخت‌ها وجود ندارد، استانی شدن انتخابات توجیه‌پذیر نیست. نماینده مردم نجف‌آباد درباره تبعات استانی شدن انتخابات در شرایط فعلی نیز گفت: در این حالت افراد به سمت کانون‌‌های قدرت و ثروت می‌روند و واقعا هنوز کسی نمی‌تواند آن را پیش‌بینی کند.
وی ادامه داد: موضوع دیگری که در پی استانی شدن انتخابات واقع می‌شود ایجاد گسست اجتماعی است؛ در حال حاضر در قانون، وظیفه نماینده مجلس قانون‌‌گذاری است نه رتق و فتق امور محلی اما با توجه به تمرکزگرایی موجود در کشور، یکی از وظایف نمایندگان مجلس حل امور مردم شده است که آن هم در پایتخت حل می‌شود.
ابوترابی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اگر این پل ارتباطی حداقلی میان مردم و پایتخت‌نشینان را هم قطع کنیم، باعث گسست اجتماعی خطرناکی خواهد شد. وی با بیان اینکه توصیه بنده این است تا زمانی که زیرساخت‌ها و ساختار موجود اصلاح نشده است برای استانی شدن انتخابات اقدام نشود، هشدار داد: خطرناک‌‌‌‌‌‌تر از بحث کانون‌‌های قدرت و ثروت، این گسست اجتماعی است، چون این حداقل دسترسی مردم که همین نمایندگان هستند هم از بین می‌رود.
هدف، ارتقای سطح مجلس است
حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان در مجلس و از موافقان طرح استانی شدن انتخابات گفت: به اعتقاد من با استانی شدن انتخابات سطح مجلس شورای اسلامی بالاتر خواهد رفت و افراد توانمندتری وارد مجلس می‌شوند.
وی ادامه داد: البته این طرح در استان خود من به این معنی است که بنده به احتمال قوی در مجلس آینده نخواهم بود اما هدف مصالح کلیت نظام است. شهریاری گفت: مجالس ما تاکنون کم‌خاصیت بوده است و درباره طرح‌ها و لوایح موجود کار کارشناسی نمی‌شود و بیشتر مسائل منطقه‌ای آن هم در سطح خیلی کوچک گاهی پیگیری می‌شود، چرا که نمایندگان احساس می‌کنند به نوعی وامدار هستند و باید به خاطر رای هر کاری کنند و خیلی از مواقع به‌رغم اینکه می‌دانند این رأیی که می‌دهند ممکن است خلاف قانون اساسی و حتی خلاف شرع هم باشد اما برای اینکه به حوزه انتخابیه خود بگویند ما فلان کار را کردیم، رای می‌دهند و این اقدامات برخلاف سوگند نمایندگی است. البته این اقدام یعنی استانی شدن انتخابات باید حساب‌شده باشد و شورای نگهبان نظارت جدی‌تری داشته باشد که افراد متمول نتوانند به خاطر قدرت مالی، آرای منطقه را کسب کنند. شهریاری درباره برخی انتقادات درباره استانی شدن انتخابات از جمله نبودن زیرساختهای لازم برای آن از جمله وجود احزاب و مجالس محلی گفت: من این نظر را قبول ندارم، چرا که استانی شدن به معنای این نیست که افراد از حوزه انتخابیه خود رای نداشته باشند و حتما باید درصدی رای از حوزه انتخابیه فرد بیاید و هر شهر نماینده خاص خودش را دارد.
زیرساخت استانی شدن وجود ندارد
حجت‌الاسلام احمد سالک، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اصفهان هم در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» درباره استانی شدن انتخابات گفت: بنده به دلایلی که اشاره می‌کنم، با استانی شدن انتخابات مخالفت کردم؛ دلیل اول این بود که مسائل قومیتی و جریانات مذهبی در این زمینه مطرح خواهد شد. وی افزود: نکته دوم که در این زمینه مطرح است اینکه زیرساختهای لازم برای این کار آماده نیست و موضوع دیگر نخبگانی که باید در سطح استان باشند به دلیل اینکه وضعیت مالی خوبی ندارند گرفتار و وامدار یکسری کارتل‌‌های پولدار خواهند شد. سالک ادامه داد: موضوع دیگر اینکه رسیدگی یک نماینده استانی به تمام نقاط استان امکان‌پذیر نیست. در شرایطی که ارتباط منطقی با مردم باید در هر شرایطی حفظ شود، در پی استانی شدن انتخابات این ارتباطات در برخی موارد ضعیف و برخی جاها نیز لاجرم قطع خواهد شد. نماینده مردم اصفهان خاطرنشان کرد: البته بحث‌‌‌هایی مطرح است که تناسبی در کار باشد تا بتواند مشکلات را حل کند اما این تناسب باید تعریف شود و باید منتظر بمانیم چه می‌شود.