محسن شهمیرزادی: هر ساله با رسیدن به روزهای پایانی سال، اهالی هنر به دنبال برشمردن چهره‌های برجسته فرهنگی و هنری‌ای هستند که چهره در نقاب خاک کشیده‌اند. سال گذشته افرادی چون عارف لرستانی، محمد خرمشاهی، فیروز زنوزی‌جلالی، حمید آخوندی، حبیب‌الله کاسه‌ساز، غلامرضا شکوهی، حبیب‌الله چایچیان، فریده صابری و... دیده از جهان فرو بستند و امسال نیز چهره‌های متفاوتی از عرصه‌های گوناگون فرهنگ و هنر از میان ما رفتند؛ چهره‌هایی که مرگ برخی از آنها ناگهانی و شوکه‌کننده بود. به بهانه روزهای پایانی سال و اینکه ایرانیان به رسم دیرینه این روزها سراغ درگذشتگان رفته و یادشان را زنده می‌کنند، یادی کرده‌ایم از مهم‌ترین شخصیت‌های فرهنگی و هنری ایران‌زمین که سال 97 رخت سفر بربستند.
ابوالفضل زرویی‌نصرآباد/ 49 ساله
نویسنده و شاعر طنازی که با نام‌های مستعار «ملانصرالدین»، «ننه قمر»، «میرزا یحیی» و... آثار خود را در نشریاتی چون گل‌آقا، کیهان ورزشی و روزنامه‌هایی چون همشهری و جام‌جم به چاپ می‌رسانید. اهل ادب او را عبید زاکانی معاصر می‌دانستند. کیومرث صابری‌فومنی یا همان گل‌آقا نیز در 23 سالگی زرویی‌نصرآباد پیرامون او این چنین گفت: «قلمی که عبید و دهخدا در دست داشتند، الان بی‌صاحب نیست. طنز دارد جان می‌گیرد. یکی از مشهورترین طنزنویسان امروز ابوالفضل زرویی‌نصرآباد فقط ۲۳ سال دارد! چراغ‌ها دارند روشن می‌شوند. او در تنهایی خود و به دلیل سکته قلبی درگذشت.
عزت‌الله انتظامی/ 94 ساله
آقای بازیگر ایران که در کارنامه هنری خود ایفای نقش در ۵۶ فیلم سینمایی و بیش از ۷۰ نمایش تلویزیونی را داشت مرداد 97 درگذشت. «آقای هالو»، «پستچی»، «گاو»، «ستارخان»، «صادق کرده»، «حاجی واشنگتن»، «گراند سینما»، «هامون»، «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما»، «روز واقعه»، «خانه‌ای روی آب»، «دیوانه از قفس پرید»، «گاوخونی»، «مینای شهر خاموش»، «آتش سبز»، «راه آبی ابریشم» و «چهل سالگی» از جمله آثار سینمایی او در این سال‌ها بوده است. نقش ماندگار او در فیلم «گاو» از نیم‌قرن پیش تاکنون به عنوان یکی از ماندگارترین نقش‌های سینمایی در خاطر مخاطبان باقی مانده است.
سیدضیاءالدین دری / 65 ساله
خالق اثر درخشان «کیف انگلیسی» پس از تحصیلات ناتمام در رشته علوم ارتباطات، گرایش به سینما پیدا کرد و فعالیت‌های هنری خود را با تلویزیون آغاز کرد و با کارگردانی فیلم سینمایی «صاعقه» در سال ۱۳۶۳ به جمع کارگردانان سینما پیوست. در کارنامه سینمایی او فیلم‌هایی چون «دیدار در غبار»، «باد و شقایق»، «صاعقه»، «لژیون»، «در سرزمینی دیگر» و «سینما سینماست» به چشم می‌آید. «کلاه پهلوی» آخرین اثر تلویزیونی او سال 92 از شبکه یک پخش شد. «سردار سنجرخان» تازه‌ترین پروژه دری بود که توسط وی به نگارش درآمده بود اما هیچگاه به تولید نرسید.
حسین محب‌اهری/ 67 ساله
مرحوم محب‌اهری پیش از انقلاب در تئاتر مشغول به کار بود و بعد از انقلاب فعالیتش در سینما و تلویزیون را به صورت جدی آغاز کرد؛ فعالیتی که بسیار چشمگیر بود و یکی از پرکارترین بازیگران بعد از انقلاب در دهه‌های 60 و70 با حضور توأمان در تلویزیون و سینما را رقم زد. مجموعه‌های تلویزیونی چون «ماه پنهان است»، «سربداران»، «محله بهداشت»، «بوعلی سینا»، «طنزآوران»، «هتل پرستاره»، «شاخه طوبی»، «شمایل»، «نابغه‌های قرن بیست‌ویکم»، «دردسرهای عظیم2»، «معمای شاه»، «بیمار استاندارد»، «علی‌البدل»، «شب عید» و... از جمله آثار کارنامه پربار تلویزیونی او محسوب می‌شود.
ناصر چشم‌آذر/67 ساله
چشم‌آذر از برجسته‌ترین آهنگسازان ایرانی بود که صدای بسیاری از خواننده‌های برجسته بر ملودی‌های او نشسته است. او در ۱۲ سالگی به‌همراه پدرش وارد ارکستر آذربایجانی رادیو ایران شد و در ۱۳ سالگی جایزه ویژه موسیقی را در مقطع دبیرستانی به‌خاطر نواختن آکاردئون دریافت کرد. در ۱۷ سالگی رهبری کنسرت ترتیب داده شده در سفارت ایران در عراق را برعهده گرفت. او در سینما نیز موسیقی‌های متن فراوانی از جمله موسیقی فیلم‌های «تاراج»، «اجاره‌نشین‌ها»، «هامون»، «سفر جادویی»، «خواهران قریب»، «قارچ سمی»، «سوپراستار» و... را نیز تولید کرد.
خشایار الوند/ 51 ساله
یکی از اتفاقات ناگوار در حوزه هنر در سال جاری، درگذشت خشایار الوند نویسنده برجسته سریال‌های طنز تلویزیون بود. او یک روز مانده به آغاز فیلمبرداری اپیزود ویژه سینمایی پایتخت و در حالی که مشغول نوشتن سکانس‌های پایانی این نسخه سینمایی بود، درگذشت. نقش پررنگ الوند در برجسته‌ترین آثار طنز تلویزیون قابل کتمان نیست. از جمله آثار او می‌توان از این سریال‌ها یاد کرد: «نقطه‌چین»، «کمربندها را ببندیم»، «شب‌های برره»، «باغ مظفر»، «مرد هزار چهره»، «قهوه تلخ»، «مسافران»، «پایتخت»، «ساخت ایران»، «ویلای من»، «علی‌البدل»، «دیوار به دیوار» و... .
یدالله صمدی / 66 ساله
مرحوم صمدی فعالیت سینمایی خود را با دستیار کارگردانی نصرت کریمی در فیلم «تختخواب سه نفره» در سال ۱۳۵۱ آغاز کرد و سال ۱۳۶۳ با ساخت نخستین فیلم خود یعنی مردی که زیاد می‌دانست، اولین فیلم طنز پس از انقلاب را به نام خود رقم زد. نخستین اثر او همچنین برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از سومین جشنواره فیلم فجر شد. مرحوم صمدی در سال‌های پایانی دهه 80 با سریال «شوق پرواز» در نگاه مخاطبان ماندگار شد. او همچنین با فیلم‌های «پدر آن دیگری»، «اتوبوس»، «ساوالان»، «دو نفر و نصفی»، «کلانتری غیرانتفاعی» و... را در تاریخ سینما به یادگار گذاشت.
احمدرضا دالوند/ 60 ساله
مرحوم دالوند از جمله منتقدان هنری، تصویرگر و از طراحان گرافیک برجسته کشور بود. او از نسل هنرمندان و روزنامه‌نویس‌هایی بود که جوانی‌اش مقارن با سال‌های پرالتهاب انقلاب اسلامی بود و نگاه و جهان‌بینی‌اش متأثر از این رویداد اجتماعی بزرگ شکل گرفت. این تصویرگر متعهد در 3 دهه گذشته با نشریات متعددی به تناوب به عنوان تصویرگر، مدیر هنری، نویسنده، و گاه به عنوان سردبیر همکاری داشته است. او در آخرین فعالیت خود از مدیران پژوهشی پنجمین جشنواره هنر مقاومت بود که در سال جاری برگزار شد اما عمر او به حضور در این جشنواره و تکمیل ماموریتش قد نداد.
حسین عرفانی/76 ساله
صدای عرفانی به عنوان یکی از برجسته‌ترین دوبلورهای سینما برای بسیاری از مخاطبان جاودانه شده است. او به عنوان صداپیشه ثابت نقش‌های «آرنولد» مشهور بود و همچنین گویندگی عمده کاراکتر‌های ساموئل ال. جکسون و مورگان فریمن را برعهده داشت. گویندگی به جای 7 نقش با بازی دیتر هالروردن در فیلم کمیک دی‌دی و ارثیه فامیلی، کاری استثنایی در دوبله ایران محسوب می‌شود. گویندگی او به جای ستارگانی چون هامفری بوگارت (در فیلم‌های شاهین مالت و کازابلانکا)، مارلون براندو (شورش در کشتی بونتی) و ویلیام هولدن (شبکه) یادآور دوران درخشان دوبله در ایران است.
صادق صندوقی/ 72 ساله
مرحوم صندوقی یکی از ماندگارترین شخصیت‌های عرصه گرافیک بویژه تصویرگری کتاب‌های درسی و همچنین کتب کودکان و نوجوانان بود. او در تصویرگری‌های قصه‌های قرآنی شاخص به حساب می‌آمد. همچنین عمده تصاویر جلد کتاب‌های ژول ورن که به زبان فارسی ترجمه می‌شد، با قلم او به تصویر درآمده بود. او معلم آموزش‌وپرورش بود و درباره یکی از ماموریت‌های خود گفته بود: «3 سال از بهترین روزهای عمرم را کنار دانش‌آموزان روستا در آذربایجان غربی گذراندم و زمانی که قصد بازگشت داشتم تمام دانش‌آموزانم را با خطی خوش به آینده‌ای درخشان سپرده و راهی سفری دوباره شدم».
صدرالدین شجره/66 ساله
گوینده، مجری، بازیگر، دوبلور، نمایشنامه‌نویس و کارگردان همگی عناوینی است که می‌توان در وصف حرفه مرحوم شجره به کار برد. او علاوه بر گویندگی رادیو، کارگردانی نمایش‌های رادیویی آثار آنتوان چخوف، خوشه‌های خشم (جان اشتاین بک)، پدران و راه آزادی (هاوارد فارست)، مسخ (کافکا)، خانه اشباح (هنریک ایبسن) و... را برعهده داشت. او همچنین بازیگری در سریال‌های «مدار صفر درجه»، «زمین انسان‌ها»، «معمای شاه»، «ماه و پلنگ»، «ستارخان»، «روزهای بهتر» و... را برعهده داشت. علاوه بر این کارگردانی آثار تلویزیونی و سینمایی «وقتی ین ناپدید شد» را نیز در کارنامه خود داشته است.
بهرام زند / 69 ساله
دوبلور برجسته تلویزیون و سینما اگرچه بازی در سریال میرزا کوچک‌خان و فعالیت‌هایی چون اجرای تلویزیونی را تجربه کرد اما کارنامه پربار هنری او در حوزه دوبلاژ ماندگار شده است. او سرپرستی گویندگان را در سریال‌های ایرانی ازجمله «امام علی(ع)» و «مدار صفر درجه» و مدیریت دوبلاژ مجموعه‌های خارجی پرمخاطبی مانند «جنگجویان کوهستان»، «شرلوک هلمز»، «ناوارو»، «۲۴» و... را عهده‌دار بوده است. دوبله ماندگار او بر فیلم شرلوک هلمز به گونه‌ای بود که انجمن دوستداران شرلوک هلمز از انگلستان با ارسال کتاب‌هایی از او تقدیر کردند.
احترام سادات حبیبیان/ 94 ساله
مامان اتی سینمای ایران، مادر خانواده هنرمند داوودنژاد بود. مادر علیرضا و محمدرضا داوودنژاد و مادربزرگ زهرا داوودنژاد، رضا داوودنژاد و مونا داوودنژاد از بازیگران سینما و تلویزیون است. او عمدتا در فیلم‌های علیرضا داوودنژاد ایفای نقش می‌کرد. از جمله فیلم‌هایی که حبیبیان در آن حضور داشته می‌توان به «مصائب شیرین»، «بهشت از آن توست»، «بچه‌های بد»، «دختری در قفس»، «هوو»، «مرحم» و «کلاس هنرپیشگی» اشاره کرد. مامان اتی در کارنامه سینمایی خود به خاطر بازی در فیلم «مصائب شیرین» برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم زن در هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شد.
قاسم افشار/67 ساله
قاسم افشار از ابتدای انقلاب وارد تلویزیون شد و از همان زمان به عنوان یکی از گویندگان اصلی اخبار سیاسی فعالیت خود را آغاز کرد. فؤاد بابان پیش از این درباره این گوینده خبر بیان داشته بود: «آقای افشار از یکه‌تازان عرصه خبر بودند که به مدت ۳۰ سال تنها در یک بخش خبری ماندند و خبر مشروح شبکه یک را خواندند در حالی که من، آقای حیاتی، سلطانی و… در بخش‌های مختلف خبری رادیو و تلویزیون فعالیت می‌کردیم اما ایشان حتی خبر نیمروز را هم با اینکه متعلق به شبکه اول بود، نپذیرفتند».