گروه اجتماعی: در شرایطی که با فرا رسیدن نوروز 98 مردم در سراسر کشور در حال برگزاری جشن‌ها و مراسم‌های ویژه نوروز بودند، با ورود یک سامانه بارشی پرقدرت به کشور و وقوع سیل بی‌سابقه در چند استان کشور و به موازات آن جان باختن 67 هموطن، سیل و خبرهای مرتبط با آن به مهم‌ترین رویداد نوروز 98 تبدیل شد؛ خبرهایی که از خسارات سنگین و بی‌سابقه به برخی شهرها و روستاها حکایت داشت.
آغاز سیل از گلستان
آغاز سیل ویرانگر از شمال شرق کشور در استان گلستان و شرق استان مازندران بود و در پس وقوع آن، بخش‌هایی از گمیشان، آق‌قلا، گنبد، آزادشهر، سوادکوه، بندرترکمن و چند شهر و روستای دیگر از استان گلستان درگیر سیل و مشکلات ناشی از آن شدند. نکته قابل توجه در سیل گلستان که برای مدتی در صدر اخبار بود و انتقاد‌های فراوانی را در پی داشت، غیبت سیدمناف هاشمی، استاندار گلستان بود؛ موضوعی که حواشی آن به اظهارنظر رسمی وزیر کشور درباره دلایل این غیبت و در نهایت برکناری استاندار گلستان رسید.
ورود نیروهای مسلح برای امدادرسانی
درپی حادثه سیل ویرانگر در استان‌های گلستان و مازندران و نیاز مبرم سیل‌زدگان به کمک‌های نیروهای مسلح، رهبر انقلاب به رئیس ستاد کل نیروهای مسلح دستور دادند امکانات بیشتری برای امداد به این مناطق گسیل شود. پس از این دستور نیروها و تجهیزات گسترده‌ای از سوی ارتش، سپاه و نیروی انتظامی به مناطق سیل‌زده ارسال شد.
سیل به شیراز رسید
اما در شرایطی که اخبار سیل گلستان و روند امدادرسانی‌ها به مناطق حادثه‌دیده در حال انتشار بود و نیروهای امدادی در حال انجام ماموریت‌های خود در استان‌های گلستان و مازندران بودند، جاری شدن سیل در دروازه قرآن شیراز بار دیگر توجه افکار عمومی را به سیل ویرانگر در کشور جلب کرد. بر اساس اخبار منتشر شده سیل در شیراز باعث مرگ 19 نفر و آسیب به بیش از ۲۰۰ دستگاه خودروی سواری شد.
بحران در «معمولان» و «پلدختر»
اما فعالیت سامانه بارشی در کشور و خسارات ناشی از سیل به شیراز ختم نشد و در هفته دوم تعطیلات استان‌های کرمانشاه، لرستان، ایلام و خوزستان هم درگیر سیل بی‌سابقه شدند و در 2 شهر معمولان و پلدختر در استان لرستان اوضاع به مرحله بحران رسید به طوری که از یازدهم فروردین‌ماه تمام راه‌های دسترسی به معمولان قطع شد و این وضعیت همچنان ادامه دارد. در پلدختر نیز وضعیت مشابهی وجود داشت و امدادرسانی به شکل هوایی ادامه پیدا کرد.
آمار جانباختگان
درباره آخرین آمار تایید شده تعداد جانباختگان سیل در کشور، رئیس پزشکی قانونی کشور گفته است: «67 نفر به دلیل وقوع سیل و حوادث ناشی از آن جان خود را از دست دادهاند». احمد شجاعی اظهار داشت: سیل از ابتدای نوروز سبب جان باختن 67 نفر در کشور شده که این افراد شناسایی شده‌اند و تشخیص هویت آنها انجام شده است. وی افزود: در استان فارس 21 نفر، لرستان 15 نفر (یک نفر به دلیل تخریب پل و سقوط خودرو)، خراسان شمالی 3 نفر، گلستان 8 نفر، مازندران 5 نفر و همدان 5 نفر به دلیل سیل جان خود را از دست دادهاند. رئیس پزشکی قانونی کشور خاطرنشان کرد: همچنین یک نفر در قم به دلیل سقوط در سیلاب، 2 نفر در محور رشت- قزوین به دلیل رانش زمین، یک نفر در خوزستان، یک نفر در کرمانشاه، یک نفر در سمنان 2 نفر در کهگیلویه و بویراحمد جان خود را به دلیل سیل از دست دادهاند. شجاعی گفت: در روزهای گذشته یک جسد نیز در بابل‌رود در شمال کشور کشف شد و یک نفر نیز در خراسان رضوی بر اثر سیل جان باخته است.
گرفتاری 1900 شهر و روستا
همچنین معاون عملیات سازمان امداد و نجات با اشاره به ادامه امدادرسانی در ۱۰ استان به دلیل وقوع سیل گفت: حدود ۱۹۰۰ شهر و روستا از ابتدای نوروز درگیر سیل شده‌اند. شاهین فتحی در ارتباط با جزئیات سیل، آبگرفتگی، برف و کولاک از ۲۵ اسفند تاکنون اظهار داشت: ۱۸۸۹ شهر، روستا و محور کوهستانی در این مدت درگیر این حادثه شده‌اند و به بیش از ۲۱۷هزار نفر از هموطنان امدادرسانی شده است. وی افزود: حدود ۸۶ هزار نفر در این مدت اسکان اضطراری یافته و ۱۰۷۲ نفر توسط نیروهای امدادی و بالگرد به مناطق امن انتقال یافته‌اند. معاون عملیات سازمان امداد و نجات خاطرنشان کرد: بیش از ۴۸۰۰ دستگاه خودرو نیز در این مدت از برف رهاسازی و ۴۳۰۰ منزل مسکونی از آب تخلیه شده‌اند. فتحی خاطرنشان کرد: امدادرسانی در البرز، چهارمحال و بختیاری، گلستان، خوزستان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، ایلام، خراسان شمالی و سمنان ادامه دارد.
میزان خسارات
درباره میزان خسارات وارده، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: پس از تثبیت حادثه و فروکش کردن سیل و ارزیابی‌های دقیق، میزان خسارت‌ها به طور قطعی اعلام خواهد شد و البته گزارش ارزیابی مقدماتی به دولت ارائه شده است. در حال حاضر اولویت ما ادامه امدادرسانی در مناطق سیل‌زده بویژه مناطقی همچون معمولان و پلدختر است. اسماعیل نجار با بیان اینکه طبق برآوردهای اولیه بیش از ۱۰ هزار خانه در استان گلستان و ۶۵۰۰ واحد مسکونی در مازندران خسارت دیده است، گفت: بنیاد مسکن مأموریت بازسازی مسکن در گلستان و مازندران را بر عهده دارد. وی ادامه داد: بر اساس ارزیابی‌های انجام شده در بخش کشاورزی در 2 استان گلستان و مازندران نیز ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد شده است.
حضور همه‌جانبه ارتش و سپاه
برای امدادرسانی به حادثه‌دیدگان سیل در چند استان کشور و در راستای ماموریت‌های مردم‌یاری، نیروهای مسلح اعم از سپاه، ارتش و نیروی انتظامی به صورت همه‌جانبه واردعمل شدند که این فعالیت‌ها همچنان ادامه دارد. ارتش در بخش ترابری هوایی با ارسال محموله‌های امدادی، عملیات امداد و نجات با استفاده از دستگاه‌ها و خودروهای سنگین مهندسی مانند نفربرهای آبی- خاکی بی‌تی‌آر و کامیون‌ها، پل گذار‌ها، سامانه تخصصی لایروب نیروی دریایی و ادوات گوناگون مهندسی در مناطق سیل‌زده مشغول فعالیت است. علاوه بر این تا امروز هزار و 200 سیل‌زده توسط بالگردهای ارتش به مناطق امن انتقال داده شده‌اند. در همین ارتباط فرمانده نیروی زمینی ارتش با اشاره به اینکه با استفاده از بالگردهای خود هزار و 200 نفر سیل‌زده را به مناطق امن انتقال داده‌ایم، اظهار داشت: در حال حاضر راه زمینی به پلدختر و معمولان باز شده و بیمارستان صحرایی هم ایجاد کرده‌ایم. امیر کیومرث حیدری با بیان اینکه مشغول باز کردن راه‌ها و لایروبی خیابان‌ها و خانه‌های مردم هستیم، تصریح کرد: در مناطقی که نیاز است اردوگاه و کمپ اسکان ایجاد کرده‌ایم. فرمانده نیروی زمینی ارتش با تاکید بر اینکه پیش‌بینی می‌شود تا ۴۸ ساعت آینده وضعیت مناطق سیل‌زده بهبود یابد، افزود: امنیت مردم از نکات مهم مدنظر بوده که نیروی انتظامی خوب وارد کار شده است. امیر حیدری یادآور شد: در این رابطه یک تیم هم از ما وارد منطقه شده است. همچنین فرمانده هوافضای سپاه هم از ارسال محموله کمک سپاه به مناطق سیل‌زده استان خبر داد و گفت: سپاه با تمام امکانات در خدمت مردم سیل‌زده است. سردارسرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده اعلام کرد: محموله کمک سپاه به مردم سیل‌زده استان ایلام شامل مواد مورد نیاز درخواستی از جمله مواد غذایی، آرد، نان، چادر و پتو به این مناطق اعزام شده است. وی افزود: هوافضای سپاه از روز اول در خدمت مردم بوده، هم با بالگردها و هم هواپیما‌های بدون سرنشین و تا آخر هم کنار مردم خواهیم ماند.
استقرار موکب‌های اربعین
فرمانده نیروی قدس سپاه هم با اعلام حضور پیشکسوتان دفاع‌مقدس برای کمک‌رسانی به سیل‌زدگان، از استقرار موکب‌های خدمت‌رسانی اربعین به مدت یک ماه در مناطق در معرض سیل خوزستان و لرستان خبر داد. در پی نزولات آسمانی و بارش‌های فراوان که منجر به وقوع سیل و ایجاد مشکلات و خسارات فراوانی برای هموطنان‌مان شد و نیز احتمال تداوم بارش‌ها و سیلاب در مناطق غرب و جنوب غرب کشور، سردار سرلشکر پاسدار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیامی صادر کرد که در بخش‌هایی از این پیام اشاره شده است: «با توجه به پیش‌بینی‌ها در گسترش خطرات و آسیب‌ها برای مردم و افزایش دامنه نیازها در شرایط پیش رو، اینجانب و سایر فرماندهان و پیشکسوتان دفاع‌مقدس، با همکاری ستادهای عتبات عالیات و اربعین مراکز استان‌ها، بر خود وظیفه می‌دانیم سایر امکانات، ظرفیت‌ها و تجارب موجود از جمله در موکب‌های خدمت‌رسانی به زائران اربعین حسینی را با هماهنگی و همراهی مجموعه‌های مسؤول فعال و در صحنه، ساماندهی و با گسیل و استقرار آن از هفته آینده و به مدت یک ماه در مناطق در معرض سیل و تا هنگام عادی شدن وضعیت، به کمک مردم شهرهای پلدختر، سوسنگرد، بستان و دیگر نقاط بشتابیم».
اقدامات مهم گروه‌های جهادی
گروه‌های جهادی به عنوان یکی از کارآمدترین نیروهای مردمی، همواره داوطلبانه در حوادث و بلایای طبیعی به کمک آسیب‌دیدگان شتافته‌اند. در ماجرای سیل اخیر در استان‌های مختلف نیز این گروه‌ها در پاسخ به منویات رهبر انقلاب به کمک سیل‌زدگان شتافتند و اقدامات مهم و کارآمدی در راستای کمک به مناطق سیل‌زده انجام دادهاند. بارش‌های سنگین باران در روزهای پایانی سال گذشته و همچنین روزهای ابتدایی سال جاری باعث شد چندین استان کشور دچار سیل‌زدگی شوند. این سیل‌زدگی به گونه‌ای بود که گروه‌های امدادی به تنهایی قادر به کمک‌رسانی به مردم آسیب دیده از این بلای طبیعی نبودند. از این رو، نیروهای مسلح و گروه‌های جهادی به عنوان یکی از کارآمدترین نیروهای مردمی در پاسخ به منویات رهبر انقلاب، داوطلبانه به کمک نیروهای امدادی و مردم سیل‌زده این مناطق شتافتند و هر چند در روزهای گذشته بارش‌های سنگین باران متوقف شده است اما تلاش این گروه‌ها همچنان در مناطق سیل‌زده ادامه دارد.
پس از وقوع سیل در شهرستان‌های آق‌قلا، گمیشان، گنبد کاووس، سیمین شهر، خواجه نفس، مراوه تپه و کلاله، بیش از ۵۹۱ گروه جهادی از قشرهای مختلف با ظرفیت ۱۰۶۹۵ نفر جهادگر به خدمت‌رسانی به مردم سیل‌زده این مناطق پرداختند. آگاه‌سازی مردم و کمک به تخلیه منازل و اسکان در محل‌های تعیین شده، لایروبی ۳۲۰۰ منزل به همراه کوچه و مشاعات، برگزاری ۶۵ برنامه فرهنگی و امور اجتماعی و مددکاری در محل‌های اسکان تجمیعی، کمک به بازگشایی ۵ راه مواصلاتی و ایجاد ۴ پل روستایی از مهم‌ترین اقدامات انجام شده از سوی گروه‌های جهادی اعزامی به استان گلستان بوده است. همچنین در استان لرستان که سیل بخش‌های وسیعی از آن را در بر گرفته، بیش از ۱۵۰ گروه جهادی از قشرهای مختلف با ظرفیت ۱۶۰۰ جهادگر مشغول امدادرسانی و کمک‌رسانی هستند. این جهادگران توانسته‌اند در زمینه توزیع غذا، پتو و لایروبی ۵۹۰ منزل به همراه کوچه و مشاعات فعالیت داشته باشند که این فعالیت‌ها همچنان ادامه دارد.
خسارت ۶۰ هزار خانوار مددجو
علاوه بر این رئیس کمیته امداد با بیان اینکه ۶۰هزار خانوار مددجو در استان‌های سیل‌زده کشور در سیل اخیر دچار خسارت شده‌اند، گفت: مستمری فروردین‌ماه مددجویان در استان‌های سیل‌زده به میزان 3 برابر افزایش یافته و تا سقف ۱۵ میلیون ریال پرداخت خواهد شد. سیدپرویز فتاح افزود: بر اساس اطلاعات کسب شده، تاکنون ۶۰ هزار خانوار مددجوی کمیته امداد در سیل اخیر در سراسر کشور دچار خسارت شده‌اند. رئیس کمیته امداد ادامه داد: در سیل استان‌های شمالی 6 هزار واحد مسکونی مددجویان امداد آسیب دید که کار بازسازی و تعمیر این منازل از هفته آینده و پس از فروکش کردن سیلاب آغاز می‌شود. همچنین در شهرستان معمولان و پلدختر به دلیل وسعت سیلاب تمام مددجویان درگیر سیل و خسارت شده‌اند. وی با بیان اینکه کمک‌های کمیته امداد در مرحله اول تمام آسیب‌دیدگان از سیل را شامل می‌شود، تاکید کرد: بر اساس قانون کمیته امداد مجاز است ۳۰ درصد کمک‌های مردمی را به افراد خارج از حمایت امداد اختصاص دهد و به همین منظور، در گام نخست برای اسکان موقت و تامین اقلام ضروری زندگی به همه مردم سیل‌زده خدمات ارائه می‌دهد. رئیس کمیته امداد خاطرنشان کرد: تبصره ۱۴ قانون بودجه کشور این اجازه را داده است که افراد جدید نیازمند تحت حمایت کمیته امداد قرار گیرند و در همین راستا سهمیه استان‌های سیل‌زده شمالی برای تحت پوشش قرار دادن خانواده‌های جدید اعلام شده است و برای استان‌های سیل‌زده جنوب غرب و غرب کشور پس از بررسی‌های اولیه، سهمیه جدید تا هفته آینده اعلام خواهد شد.
156 میلیارد کمک‌های مردمی
این در حالی است که جمعیت هلال‌احمر در اطلاعیه‌ای میزان هزینه‌ها و کمک‌های مردمی در سیل اخیر کشور را منتشر کرد. در این اطلاعیه میزان هزینه‌ها و مشارکت‌ها اینگونه اعلام شده است: میزان کمک‌های نقدی مردمی به جمعیت هلال‌احمر به صورت واریز مستقیم به حساب مشارکت‌های مردمی (۹۹۹۹۹ نزد همه بانک‌های کشور) تا ساعت 10 صبح 10 فروردین‌ماه به مبلغ ۱۵۶۶۹۰۴۲۵۳۴۴ ریال رسید. این کمک‌ها پس از پایان دوره بحرانی و بازگشت مردم به خانه و زندگی عادی صرف جبران خسارات سیل‌زدگان خواهد شد و گزارش نحوه هزینه‌کرد آن نیز اعلام می‌شود. ارزش ریالی کمک‌های غیرنقدی مردمی (پتو، لباس و مواد غذایی) به جمعیت هلال‌احمر نیز تاکنون بالغ بر ۵۶ میلیارد ریال بوده است که اغلب به استان‌های درگیر در سیل منتقل شده است. همچنین جمعیت هلال‌احمر از محل منابع داخلی خود تا به حال بالغ بر ۲۵۷ میلیارد ریال در استان گلستان هزینه کرده که از این مقدار ۲۰۴۷۹۴۴۲۰۰۰۰ ریال مربوط به هزینه اقلام توزیع شده در میان سیل‌زدگان است.
جابه‌جایی بیش از ۲۸۰ هزار کیلوگرم اقلام امدادی
معاون امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر گلستان نیز گفت: بیش از ۲۸۰ هزار کیلوگرم اقلام امدادی در سیل گلستان با بالگرد جابه‌جا شد. سیدرحیم میرکریمی درباره عملکرد جمعیت هلال‌احمر گلستان در سیل اخیر اظهار کرد: از تاریخ ۲۶ اسفند ۹۷ تا ۱۵فروردین ۹۸ به بیش از ۵۷ نفر امدادرسانی شد و ۱۵هزار و ۷۵۸ نفر نیز اسکان یافتند. وی افزود: 4 هزار و ۶۲۶ نیروی نیروی عملیاتی در قالب هزار و ۱۲ تیم عملیاتی در عملیات‌های مختلف مشارکت داشتند. میرکریمی ادامه داد: همچنین ۱۸۷ ساعت و ۳۵دقیقه مدت پرواز بالگرد هلال‌احمر بوده که در قالب ۳۸۷ سورتی پرواز انجام شده است. وی تصریح کرد: این بالگردها در این مدت هزار و 2 نفر نیروی امدادی و حدود ۲۵۸ هزار و ۶۰۰ کیلوگرم اقلام امدادی را جابه‌جا کردند. میرکریمی در ادامه از ۵۱ سورتی پرواز بالگردهای میهمان (سپاه و ارتش) خبر داد و گفت: طول مدت پرواز این بالگردها ۲۹ ساعت و ۵۵ دقیقه بوده است. طبق گفته وی، این بالگردها ۱۷۰ نفر و ۲۸ هزار و ۱۰۰ کیلوگرم بار را در این مدت جابه‌جا کرده‌اند.
تسهیلات جدید برای سربازان
رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح از ارائه یکسری تسهیلات به سربازان و مشمولان سربازی ساکن در 2 شهر سیل‌زده معمولان و پلدختر خبر داد. سردار موسی کمالی گفت: تسهیلاتی که برای سربازان و مشمولان در استان گلستان در نظر گرفته شده شامل حال مشمولان شهرهای پلدختر و معمولان نیز می‌شود. رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح تصریح کرد: فرماندهان باید وضعیت سربازانی که در مرخصی بوده‌اند ولی به دلیل سیل و مشکلات تردد نتوانستند خود را بموقع به محل برسانند بررسی کرده و تأخیر آنها را موجه و جزو مرخصی اضطراری محاسبه کنند. وی گفت: با توجه به حادثه سیل در استان‌های گلستان، مازندران و لرستان در راستای اجرای فرامین مقام معظم فرماندهی کل قوا و با توجه به خسارت‌های سنگینی که به خانه‌ها و راه‌ها وارد شد، درباره اعزام مشمولان و سربازان وظیفه، با توجه به بررسی‌های انجام شده تصمیمات جدیدی اتخاذ شد. سردار کمالی تصریح کرد: در اعزام مشمولان مناطق پلدختر و معمولان نیز مثل مناطق سیل‌زده لرستان و مازندران ۲ ماه تعویق اعمال خواهد شد. وی گفت: اعزام مشمولان شهرها و استان‌های یادشده در تاریخ ۱۹ فروردین، یکم اردیبهشت و ۱۹ اردیبهشت متعاقباً اعلام خواهد شد.
تدابیر نیروی انتظامی برای تأمین امنیت
فرمانده نیروی انتظامی گفت: در حال حاضر علاوه بر نیروهای استان، بیش از یک هزار نیروی کمکی به مناطق سیل‌زده استان اعزام شده است. سردار حسین اشتری در جلسه هماهنگی با فرماندهان و مسؤولان انتظامی شهرستان پلدختر خاطرنشان کرد: وظیفه نیروی انتظامی، ایجاد و تأمین امنیت است که این مأموریت مهم را با تمام توان انجام داده و در این راه از هیچ کمکی دریغ نکرده است. فرمانده ناجا تصریح کرد: در حال حاضر علاوه بر نیروهای استان، بیش از یک هزار نیروی کمکی به مناطق سیل‌زده استان اعزام شده است. سردار اشتری ادامه داد: به‌رغم موج بازگشت سفرهای نوروزی، ناجا اولویت خود را به مناطق سیل‌زده اختصاص داده است. وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه با استقرار کامل نیروهای انتظامی و گسترش چتر امنیتی ناجا، امنیت مطلوبی در سطح استان و مناطق سیل‌زده حاکم است اما می‌طلبد معتمدان محل و ریش سفیدان و مردم با نیروهای پلیس برای کاهش سرقت تعامل سازنده داشته باشند.
هشدار دوباره نسبت به وقوع سیلاب
اما درباره شرایط جوی در روزهای آینده، مدیرکل هواشناسی استان لرستان به آبگرفتگی معابر عمومی و سیلابی شدن مسیل‌ها اشاره کرد و گفت: همچنین پدیده گرد و غبار و کاهش دید افقی پیش‌بینی می‌شود. محمدناصر هاشمی اظهار داشت: با توجه به فعالیت سامانه بارشی روی جو منطقه، برای همه نقاط استان بارندگی همراه با رعدوبرق و وزش باد نسبتاً شدید تا شدید لحظه‌ای پیش‌بینی می‌شود. وی افزود: طبق خروجی مدل‌های بارشی، مقدار بارندگی سامانه یادشده در مناطق مختلف استان به‌طور متوسط بین 15 تا 35 میلیمتر برآورد می‌شود. مدیرکل هواشناسی استان لرستان عنوان کرد: هر چند بارش‌های این سامانه در مقایسه با بارش‌های سامانه قبلی ضعیف‌تر است اما با توجه به بارش‌های گذشته و وقوع سیل اخیر در استان و نفوذناپذیری زمین و همچنین از بین رفتن برخی زیرساخت‌ها، لازم است درباره آبگرفتگی معابر عمومی، سیلابی شدن مسیل‌ها و همچنین خطرات ناشی از صاعقه و تگرگ تمهیدات لازم به عمل آید. وی گفت: در این مدت به دلیل تشکیل هسته‌های گرد و غبار روی صحاری عراق، وقوع پدیده گرد و غبار به همراه کاهش دید افقی پیش‌بینی می‌شود.