محسن شهمیرزادی: اگرچه بارها رسانه‌ها خبر تکذیب شدن درگذشت جمشید مشایخی را مخابره کردند اما این بار فوت او واقعی‌ترین خبری بود که سیزده‌ام فروردین فضای مجازی و حقیقی را
در نوردید. جمشید مشایخی زاده ۶ آذر ۱۳۱۳ بود که در سال‌های پایانی عمر خود بیشتر از همیشه درگیر حاشیه شد و همین مساله روزهای پرتلاطمی را برای بازیگر محبوب و پرکار سینمای ایران رقم زد. مشایخی بعد از نیمه‌کاره رها کردن تحصیلات تکمیلی خود در رشته تئاتر، 23 سالگی خود را همزمان با استخدام شدن در اداره هنرهای دراماتیک جشن گرفت. این اتفاق بعد از پایان خدمت سربازی او در ارومیه رقم می‌خورد. علاقه‌مندی به هنر از طفولیت با وی همراه بود و به گفته خودش زمانی که در کلاس پنجم ابتدایی درس می‌خواند؛ هم نمایشنامه می‌نوشت، هم کارگردانی می‌کرد و هم در کنار بچه‌های محله به اجرای نمایشنامه‌هایش می‌پرداخت. نخستین فعالیت تئاتری او با بازی در تله‌تئاتری به کارگردانی علی نصیریان بود و به این ترتیب مشایخی در 26 سالگی روی صحنه رفت. شروع فعالیت حرفه‌ای هنری او به عنوان بازیگر از برنامه نمایشی کانال 3 تلویزیون- که غیردولتی بود- آغاز شد اما جدی‌ترین کارش در سال 1349 یعنی در 36 سالگی با بازی در فیلم کوتاه «جلد مار» اثر «هژیر داریوش» رقم خورد اما ورود دیرهنگام او به عرصه بازیگری، دلیلی نبود که وی را از درخشش در این عرصه باز دارد. پیش از انقلاب جمشید مشایخی با فیلم‌هایی نظیر «گاو»، «قیصر»، «پل»، «شازده احتجاب»، «سوته‌دلان» و 23 اثر دیگر در سینما درخشید. همزمان فعالیت او در تلویزیون نیز ادامه داشت و «سلطان صاحبقران» و «داستان‌های مولوی» از جمله آثار تلویزیونی بودند که وی در آنها به ایفای نقش پرداخت اما تحول روحی مردم ایران و ظهور انقلاب اسلامی، کارنامه جمشید مشایخی را پربارتر کرد. او با بازی در «هزار دستان» نخستین فعالیت تلویزیونی خود را در پس از انقلاب رقم زد. سریال «امام علی»، «عیاران»، «پهلوانان نمی‌میرند»، «مادر»، «روشن‌تر از خاموشی»، «ثارالله»، «همه چیز آنجاست»، «معمای شاه»، «پادری»، «درجست‌وجوی آرامش» و... تنها بخشی از کارنامه 50 اثر تلویزیونی او پس از انقلاب است. در سینما نیز فعالیت جمشید مشایخی بسیار حائز اهمیت بود به گونه‌ای که او از بهمن 57 تا سال 98 که در «بن‌بست وثوق» ایفای نقش کرد، در نزدیک به 70 فیلم سینمایی حاضر شد، یعنی تقریبا بازی در 2 فیلم در هر سال. «کمال‌الملک»، «گلهای داوودی»، «سرب»، «جرم»، «ملک خاتون»، «روز واقعه»، «شمعی در باد»، «خانه‌ای روی آب»، «زمهریر»، «رنج و سرمستی» و... از جمله آثار سینمایی او محسوب می‌شود. سهم جمشید مشایخی از جشنواره فیلم فجر تنها یک سیمرغ در سال 1363 بود که به خاطر بازی در 2 فیلم «گلهای داوودی» و «کمال‌الملک» نصیبش شد.
ماندگارترین نقش‌های مرحوم جمشید مشایخی
کمال‌الملک
«کمال‌الملک» از جمله برجسته‌ترین فیلم‌های علی حاتمی محصول سال 1362 است. این فیلم روایتگر گوشه‌هایی از زندگی کمال‌الملک، نقاش برجسته ایرانی در دوران قاجار است. مشایخی در این فیلم ایفاگر نقش اصلی بود. مرحوم عزت‌الله انتظامی نقش ناصرالدین شاه را ایفا می‌کرد و علی نصیریان نیز در نقش مظفرالدین شاه حاضر شده بود. اتابک نیز نقشی بود که محمدعلی کشاورز ایفاگر آن بود. به باور بسیاری، ماندگارترین نقش مشایخی در کمال‌الملک رقم خورد. پرویز پورحسینی، جهانگیر فروهر، لیلا حاتمی، سروش خلیلی، منوچهر حامدی و سیروس ابراهیم‌زاده دیگر بازیگران اثر ماندگار علی حاتمی بودند.
گلهای داوودی
فیلم سینمایی«گلهای داوودی» نخستین فیلم بلند سینمایی رسول صدرعاملی بود که در سال 1363 روی پرده رفت. نویسنده این اثر فریدون جیرانی بود و داستان آن حول شخصیتی به نام عباس صفاری می‌گذشت که بر اثر مشاجره، اقدام به قتل دوست خود کرده بود. تحولات این شخصیت در زندان و مرگش در روز آزادی از جمله چالش‌های این اثر سینمایی دهه شصتی بود. مشایخی در این فیلم ایفاگر نقش اصلی بود و در کنار او داوود رشیدی، پروانه معصومی، بیژن امکانیان، هیلدا پیرزاد، جعفر والی، مهری ودادیان، کاظم معصومی، فرهاد نیکپور، محمود بصیری و... مقابل دوربین رفتند.
گاو
فیلم ماندگار داریوش مهرجویی از جمله آثار پیشرو در موج نوی سینمای پیش از انقلاب محسوب می‌شد. اگرچه نقش اصلی «گاو» متعلق به عزت‌الله انتظامی بود اما در کنار وی بازیگران برجسته‌ای چون علی نصیریان، جفر والی و همچنین جمشید مشایخی حضور داشتند. مشایخی پیرامون نقش کوتاه اما برجسته خود در این فیلم پیش از این گفته بود: من فیلمنامه را خواندم و دیدم نقش «مشهدی عباس» که به من پیشنهاد شده، نقش کمرنگی است. رفتم پیش آقای مهرجویی و گفتم این نقش کمرنگ است. گفت من این نقش را مخصوصا به تو دادم که تو به آن رنگ بدهی.
هزاردستان
اگرچه مشایخی پس از انقلاب در آثار تلویزیونی بسیاری از جمله «امام علی(ع)»، «تبریز در مه» و... ظاهر شده اما هیچ‌کدام به اندازه «رضا خوشنویس» سریال «هزاردستان» ساخته علی حاتمی او را سر زبان‌ها نینداخت. به گفته مشایخی، علی حاتمی از ابتدا او را برای بازی در نقش رضا خوشنویس برگزیده بود. نقش اول این سریال را مشایخی ایفا می‌کرد. داستان هزاردستان روایتی از زندگی رضا خوشنویس بود که کاراکتری تخیلی مبتنی بر شخصیتی تاریخی به‌نام «کریم دواتگر» بود. علاوه بر جمشید مشایخی، عزت‌الله انتظامی، داوود رشیدی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز و حسین گیل دیگر بازیگران هزاردستان را تشکیل می‌دادند.
پایان قصه مشایخی
آخرین سخنانی که از جمشید مشایخی، حاشیه‌ها و جنجال‌هایی را برای او پدید آورد، متعلق بود به اظهارنظر این بازیگر باسابقه سینما درباره مرحوم غلامرضا تختی؛ صحبت‌هایی که شائبه خودکشی مرحوم تختی را تقویت می‌کرد، شائبه‌هایی که فیلم غلامرضا تختی نیز بر آن صحه می‌گذاشت. مشایخی پیش از این بارها خود را مرید مرام تختی معرفی کرده بود اما حاشیه‌هایی که در سال‌های آخر عمرش رقم خورد، او را با چالش‌های گوناگونی مواجه کرد. مشایخی درباره خاطره مشترک خود با تختی گفته بود: «من جوان بودم، عاشق جهان پهلوان تختی؛ یک بار ایشان را دیدم همان سال 1336 که در اداره هنرهای دراماتیک استخدام شدم و هنوز بازیگر آنچنانی نبودم که مرا بشناسند. من در زردبند ایشان را دیدم که دوست پدرم ما را پاگشا کرده بود. به من گفتند ماشین را قفل کن بیا که یک مقداری عقب ماندم و به شب برخورد کردم. تا برسم به آنها چند رستوران بود؛ دور یک رستورانی شمشاد بود و چند میز و صندلی داشت. سر یک میز جهان پهلوان تختی نشسته بود. من ایشان را دیدم، دلم نیامد به ایشان سلام نکنم. یک مقداری جلو رفتم، مردد شدم و گفتم شاید ایشان جای خلوت آمده مزاحم‌شان نشوم ولی باز دلم نیامد و گفتم: سلام آقا تختی! روزنامه کیهان دستش بود روی زمین گذاشت، من را بغل کرد و بوسید. گفت: تو را خدا بیا بشین من تنها هستم. گفتم: نمی‌خواستم مزاحم شما بشوم، من هم مثل میلیون‌ها نفر عاشق شما هستم. شما به پاگشای ما تشریف نمی‌آورید؟ گفتند: خوش باشید و پیروز باشید. تا برسم به خانواده با خودم گفتم خدایا اگر یک روزی هنرپیشه‌ای نام‌آور شدم یک هزارم تختی فروتن باشم».
حاشیه‌های مرحوم مشایخی اما صرفا به نوع روایت او از تختی باز نمی‌گشت. حضور او به عنوان حامی یکی از کاندیداها در انتخابات ریاست‌جمهوری و اظهارنظر چالش برانگیزش – که بعدها تلویحا از این حضور اعلام پشیمانی کرد- در کنار عذرخواهی‌اش از لیونل مسی بابت رفتار کاربران ایرانی در اینستاگرام، جنجالی که در سابقه دوستی او و عزت‌الله انتظامی خدشه وارد کرد و نهیب او به رضا عطاران هنگامی که این بازیگر در نشست جشنواره فجر اعلام کرده بود برای خنداندن مخاطب حتی حاضر است شلوارش را پایین بکشد، همگی از جمله حاشیه‌هایی بود که در سال‌های اخیر جمشید مشایخی را دور از پرده سینما مورد توجه قرار داد. مشایخی اما حالا پس از تحمل چندسال بیماری و گلایه‌مند از خبرپراکنانی که بارها به دروغ خبر درگذشت او را منتشر کردند دار فانی را وداع گفته است. امروز ساعت 9:30 صبح پیکر او از تالار وحدت تشییع خواهد شد و در آرامگاه ابدی آرام خواهد گرفت.