محسن شهمیرزادی: نوروز 98 شلوغ‌ترین کنداکتور مناسبتی تلویزیون در سال‌های اخیر به حساب می‌آمد. تقریبا همه شبکههای تلویزیونی وارد عرصه رقابت جذب مخاطب در ایام نوروز شده بودند و انبوه سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی در کنار برنامههای ترکیبی و مسابقات تلویزیونی رقابتی تنگاتنگ را در نیمه اول فروردین تجربه کردند. علاوه بر کارنامه قابل قبول تلویزیون در حوزه سرگرمی، در حوزه اطلاع‌رسانی، امسال تلویزیون با واقعه ناگوار و ناگهانی سیل نیز رو به رو شد که در این حوزه نیز الحق و الانصاف عملکرد موجهی را در پوشش دقیق این رویداد و اطلاع‌رسانی داشت. با این همه در حوزه مجموعه‌های نمایشی نوروزی امسال باید به این نکته اشاره کرد که به طور کلی سریال‌های امسال از کیفیت بالا و ویژه‌ای برخوردار نبودند؛ هرچند توجه به موضوعات روز، بویژه مضامین اقتصادی در کنار اولویت دادن به دغدغه‌های مردمی از ویژگی‌های متمایز سریال‌های نوروزی امسال بود. در حوزه برنامههای ترکیبی، تاک‌شوها و مسابقات تلویزیونی اگرچه بخش زیادی از آنها شکل و شمایل مشابه هم داشتند اما با این وجود برنامههایی چون «عصر جدید» توانستند به عنوان پرطرفدارترین برنامههای تلویزیونی مطرح شوند. سرگرمی وجه مشترک همه این برنامه‌ها بود و در کنار حضور ضعیف یا متوسط فصول جدید برنامههای قدیمی‌تر مثل «خندوانه» و «کودک‌شو» در نوروز، برنامههای ترکیبی جدید خیلی زود مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و این برنامه‌ها جایگاه ویژه‌ای برای خود دست و پا کردند. در میان ویژهبرنامههای تحویل سال، می‌توان «فرمول یک» را متفاوت‌ترین ویژه‌برنامه تحویل سال لقب داد که در کنار «عصر جدید» شبکه3 و ویژهبرنامههای برخی شبکه‌ها مورد توجه قرار گرفت. نکته قابل توجه در باکس نوروزی امسال، جابه‌جا شدن میزان مخاطبان شبکه سوم سیما با شبکههای سرگرمی‌محوری همچون «نسیم» بود؛ اتفاقی که به واسطه باکس پروپیمان نوروزی این شبکه و تنوع چشمگیر برنامه‌ها و مجموعه‌های نمایشی و آثار سینمایی به‌روز پخش شده از این شبکه رخ داد.
سریال
«نون.خ» با تمام حواشی‌اش می‌تواند لقب پرمخاطب‌ترین سریال نوروزی تلویزیون را بگیرد؛ سریالی با دغدغه‌های مردم معمولی که در فضایی محلی روایت می‌شود. مسیری که پایتخت در شمال کشور آن را گشود و سعید آقاخانی با «نون.خ» در شهرهای کردنشین ادامه داد. «زوج یا فرد» اثر علیرضا نجف‌زاده دیگر سریال پرمخاطبی بود که از شبکه 3 پخش شد؛ سریالی با محوریت چالش‌های یک مدیر دولتی با نگاهی به برخی مسائل و مشکلات اقتصادی جامعه که با زبانی طنز برخی معضلات اقتصادی و اجتماعی را نقد می‌کرد.
«شش قهرمان و نصفی» اثر حسین قناعت آخرین لحظه‌های منتهی به تحویل سال، وارد کنداکتور شبکه 5 شد. اقتضای این شبکه تلویزیونی در کنار مخاطب کودک و نوجوان شش قهرمان و نصفی موجب شد سریال حسین قناعت چندان به چشم نیاید. اگرچه تجربه برنامههایی پرمخاطب نوروزی نشان داده است که فیلم و سریال‌هایی با مخاطب کودک نیز ضروری است ارتباط ویژه‌ای با مخاطب بزرگسال نیز برقرار کنند تا بتوانند بر خانواده‌ها اثرگذار باشند. شش قهرمان و نصفی با موضوع حمایت از تولید ملی جلوی دوربین رفت و این اثر متوسط از همین رو قابل تحسین بود.
«بر سر دوراهی» به کارگردانی بهرنگ توفیقی و حامد عنقا می‌تواند لقب ضعیف‌ترین سریال نوروزی امسال را به آسانی از آن خود کند! این مجموعه تلویزیونی که در دقیقه 90 تصمیم به تولید آن گرفته شده بود، با داستانی تلخ که تناسب چندانی با نوروز نداشت، از سوی مخاطبان نیز چندان مورد توجه قرار نگرفت. علاوه بر این رپورتاژ‌های خبری برای این سریال در فضای مجازی حاشیه‌ساز شد. این سریال به عنوان پرمخاطب‌ترین سریال تلویزیونی معرفی شد، در حالی که ادعای این خبر، میزان بازدید این سریال در سایت تلوبیون بود که به هیچ وجه قابل استناد نیست.
برنامه ترکیبی
در میان برنامههای ترکیبی، «عصر جدید» و شبکه 3 را می‌توان پیشتاز ویژه برنامههای نوروزی دانست؛ برنامه استعدادیابی به همت احسان علیخانی که در نظرسنجی صداوسیما به عنوان پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیونی معرفی شد. اگرچه نگرانی‌های بسیاری در ابتدای این برنامه وجود داشت اما با گذشت زمان و مشخص شدن رویکرد عصر جدید، از جمله مردم‌محوری آنها در کنار اهمیت به سلایق گوناگون، نگاه‌ها به عصر جدید از جانب نخبگان مثبت شد. «برنده باش» دیگر برنامه موفق نوروزی تلویزیون بود که پیش از نوروز وارد کنداکتور سیما شد و با اجرای محمدرضا گلزار مورد توجه قرار گرفت.
برنامههای استعدادیابی، مسابقه و تاک‌شوها بیشترین حجم برنامههای تولیدی سیما در نوروز 98 را از آن خود کرده بودند که البته به جز چند برنامه، بقیه در رده‌های متوسط و ضعیف برنامه‌سازی قرار می‌گرفتند. در این میان «ستاره‌ساز» با شیوه متفاوت خود در روایت و تولید یک برنامه تلویزیونی مورد توجه قرار گرفت. حضور در شهرهای مختلف و کشف استعدادهای دیده نشده از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های ستاره‌ساز بود. «کودک‌شو» نیز که پیش از نوروز نیز از شبکه نسیم پخش می‌شد، به‌واسطه جذابیت برنامه‌سازی و دغدغه‌های ارزشمندش مخاطبان بسیاری پیدا کرد و در نوروز 98 نیز مورد توجه قرار گرفت.
«خندوانه»، به‌رغم اینکه سال‌هاست به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین برنامههای تلویزیون روی آنتن می‌رود، نوروز امسال نتوانست نظر مخاطبان خود را جلب کند. البته که تولید پیاپی در چند سال و استهلاک عوامل تولید از جمله دلایلی است که خندوانه را به این روز کشانده است اما عبور از خط قرمز‌ها، خلق بازی‌های نه‌چندان جذاب و استفاده همزمان از چندسلبریتی حربه‌هایی بود که باز هم نتوانست خندوانه را سرپا نگاه دارد. «هفت شهر عشق» نیز مستند مسابقه‌ای از سعید ابوطالب بود که به‌رغم دغدغه‌های خوب، از برنامه‌ریزی و اجرای بسیار ضعیف خود رنج می‌برد و در زمره برنامههای ضعیف سیما قرار گرفت.
امسال شبکه یک توانست اتفاق مبارکی به نام «فرمول یک» را رقم بزند. برنامه‌ای که محوریتش قهرمانان واقعی و گمنام ایرانی بودند که در میان مردم چندان به چشم نمی‌آمدند. فرمول یک برخلاف رویه سلبریتی‌محور برنامههای سیما، توانست چهره‌‌های مردمی برجسته‌ای را برای مردم معرفی کند؛ چهره‌هایی که البته می‌شد گزینه‌های بهتری را نیز در میان آنها جای داد. اما پربیننده‌‌‌‌‌ترین برنامه تحویل سال به «عصرجدید» احسان علیخانی اختصاص داشت که در بستر برنامه‌ای به همین نام به روی آنتن رفت. هرچند رویه «عصر جدید» مانند برنامههای تحویل سال گذشته علیخانی بود ولی استفاده از موسیقی‌های نواحی مختلف ایران از نقاط مثبت این برنامه بود.
شبکه 4 با مخاطب خاص خود، برنامه متفاوتی را نسبت به سایر ویژهبرنامههای تحویل سال به روی آنتن برد. این برنامه حاشیه‌‌های زیادی را به همراه داشت که اتفاقا موجب شد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در «همیشه بهار» که با اجرای امیرحسین مدرس به روی آنتن رفت، افرادی با گریم و پوشش شخصیت‌های علمی و فرهنگی کهن ایرانی مقابل مدرس نشسته و با او به گفت‌وگو درباره آثارشان و چگونگی طی کردن درجات علمی می‌پرداختند که در لحظه تحویل سال جذابیت چندانی برای مخاطبان عام نداشت اما برای مخاطبان خاص این شبکه مورد توجه قرار گرفت.
می‌توان گفت تقریبا تمام شبکههای سیما برنامههای متفاوتی را برای لحظه تحویل سال در نظر گرفته بودند که البته در این میان معدود برنامههایی مورد توجه قرار داشتند و مابقی از کیفیت بسیار پایینی برخوردار بودند. «به وقت بهار» از شبکه آی‌فیلم، «پل فروردین» از شبکه 2، «بهار جان‌ها» از شبکه افق و... همگی برنامههای مناسبتی تحویل سال بودند که اقبال چندانی به آنها نشد. به نظر می‌رسید بهتر بود تلویزیون به جای هزینه‌‌های متعدد برای تهیه و تولید برنامههای مناسبتی در تمام شبکه‌ها، آن را به چند برنامه قابل توجه اختصاص می‌داد و مخاطبان با حق انتخاب کمتر، کیفیت بالاتری را شاهد بودند.
تحویل سال
امسال شبکه یک توانست اتفاق مبارکی به نام «فرمول یک» را رقم بزند. برنامه‌ای که محوریتش قهرمانان واقعی و گمنام ایرانی بودند که در میان مردم چندان به چشم نمی‌آمدند. فرمول یک برخلاف رویه سلبریتی‌محور برنامههای سیما، توانست چهره‌‌های مردمی برجسته‌ای را برای مردم معرفی کند؛ چهره‌هایی که البته می‌شد گزینه‌های بهتری را نیز در میان آنها جای داد. اما پربیننده‌‌‌‌‌ترین برنامه تحویل سال به «عصرجدید» احسان علیخانی اختصاص داشت که در بستر برنامه‌ای به همین نام به روی آنتن رفت. هرچند رویه «عصر جدید» مانند برنامههای تحویل سال گذشته علیخانی بود ولی استفاده از موسیقی‌های نواحی مختلف ایران از نقاط مثبت این برنامه بود.
شبکه 4 با مخاطب خاص خود، برنامه متفاوتی را نسبت به سایر ویژهبرنامههای تحویل سال به روی آنتن برد. این برنامه حاشیه‌‌های زیادی را به همراه داشت که اتفاقا موجب شد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در «همیشه بهار» که با اجرای امیرحسین مدرس به روی آنتن رفت، افرادی با گریم و پوشش شخصیت‌های علمی و فرهنگی کهن ایرانی مقابل مدرس نشسته و با او به گفت‌وگو درباره آثارشان و چگونگی طی کردن درجات علمی می‌پرداختند که در لحظه تحویل سال جذابیت چندانی برای مخاطبان عام نداشت اما برای مخاطبان خاص این شبکه مورد توجه قرار گرفت.
می‌توان گفت تقریبا تمام شبکههای سیما برنامههای متفاوتی را برای لحظه تحویل سال در نظر گرفته بودند که البته در این میان معدود برنامههایی مورد توجه قرار داشتند و مابقی از کیفیت بسیار پایینی برخوردار بودند. «به وقت بهار» از شبکه آی‌فیلم، «پل فروردین» از شبکه 2، «بهار جان‌ها» از شبکه افق و... همگی برنامههای مناسبتی تحویل سال بودند که اقبال چندانی به آنها نشد. به نظر می‌رسید بهتر بود تلویزیون به جای هزینه‌‌های متعدد برای تهیه و تولید برنامههای مناسبتی در تمام شبکه‌ها، آن را به چند برنامه قابل توجه اختصاص می‌داد و مخاطبان با حق انتخاب کمتر، کیفیت بالاتری را شاهد بودند.