احسان سالمی: اگر شما هم در زمره آدم‌هایی قرار دارید که به آنها خوره فیلم و سینما می‌گویند، حتما تا امروز حداقل یکی از اقتباس‌های سینمایی یا سریال‌هایی را که با استفاده از قصه رمان معروف «گوژپشت نوتردام» ساخته شده‌اند دیده‌اید؛ رمان معروفی که شهرت کلیسای مشهور «نوتردام» در شهر پاریس فرانسه را بین مخاطب عام سینما و آثار ادبی کلاسیک گسترش داد. این کلیسا 2 روز پیش در یک سانحه که احتمالا اتفاقی بوده، در آتش سوخت تا کلیسای محوری قصه عاشقانه ویکتور هوگو، پس از بیش از 800 سال از ساخت آن، تبدیل به خاطره‌ای در ذهن علاقه‌مندان سینما شود؛ علاقه‌مندانی که بارها و بارها قصه عشق «کازیمودو»ی گوژپشت به دخترکی کولی و زیبا به نام «اسمرالدا» را در میان اقتباس‌های مختلفی که از این کتاب شده، دیده بودند. سال 1911 یعنی چیزی حدود 80 سال بعد از نگارش این رمان (در سال 1831 منتشر شده) اولین اقتباس سینمایی از این اثر در فرانسه رقم خورد که در آن بازیگرانی همچون رنه الکساندر به ایفای نقش پرداختند. همچنین نسخه دیگری از این اثر به فاصله 12 سال بعد توسط والاس ورسلی ساخته شد و لان چینی، پتسی روت میلر، نورمن کری، تالی مارشال و ریموند هاتون از جمله بازیگران آن بودند. اما اقتباس از این اثر در ادامه مورد توجه کارگردان‌های صاحبنام سینما نیز قرار گرفت تا ویلیام دیترله، کارگردان سرشناس آلمانی که در طول عمرش فیلم‌های بسیاری را با استفاده از قصه‌های عاشقانه تولید کرده بود، در سال 1939 نسخه‌ای سینمایی از قصه عاشقانه «گوژپشت نوتردام» را تهیه کند. ژان دولانوا فرانوسی هم 20 سال بعد از همکار آلمانی‌اش سراغ قصه معروف ویکتور هوگو رفت تا برای نخستین‌بار نسخه‌ای رنگی از این اثر روانه سینماها شود. نکته جالب توجه در ارتباط با این نسخه، نقش‌آفرینی آنتونی کوئین بازیگر نامدار هالیوودی در آن بود. کوئین، در میان مخاطبان ایرانی به‌واسطه ایفای نقش حضرت حمزه سیدالشهدا، عموی گرامی پیامبر اسلام در فیلم ماندگار «رسالت» یا همان «محمدرسول‌الله(ص)» شناخته می‌شود. ساخت نسخه‌های انیمیشنی از این اثر نیز در سال 1986 با ساخت اولین انیمیشن از آن آغاز شد اما در میان همه اقتباس‌هایی که از این اثر داستانی ویکتور هوگو شده، بدون شک انیمیشن موزیکال ساخته شده توسط کرک ویس در سال ۱۹۹۶ مهم‌ترین و به‌یادماندنی‌ترین نسخه تولید شده از روی قصه این کتاب است. این فیلم والت‌دیزنی کاندیدای اسکار بهترین موسیقی غیراقتباسی آن سال هم شد. اقتباس‌های انجام شده از این کتاب را که عمر آن را به نوعی باید به قدمت عمر تاریخ سینما دانست، نباید فقط در نسخه‌های سینمایی و انیمیشنی یا حتی همان نسخه تلویزیونی نه چندان مشهور که توسط پیتر مداک در سال 1997 ساخته شد، جست‌وجو کرد، چرا که در واقع اولین اقتباس از این اثر را باید فیلم کوتاه و صامتی دانست که با الهام از این کتاب در سال 1905 تولید شد. جالب اینکه قصه عاشقانه «گوژپشت نوتردام» همچنان برای طرفداران سینما آنقدر جذابیت دارد که کمپانی والت‌دیزنی سال گذشته در خبری اعلام کرد قصد دارد انیمیشن محبوب خود را که در سال 1996 ساخته بود، به یک فیلم لایواکشن موزیکال تبدیل کند. هرچند شاید اصلی‌ترین تصویر ارائه ‌شده از کلیسای جامع نوتردام در آثار سینمایی مربوط به فیلم‌های ساخته شده با اقتباس از قصه «گوژپشت نوتردام» باشد اما بدون شک به واسطه اتفاقات تاریخی مهمی که در این کلیسا به وقوع پیوسته از جمله برگزاری مراسم تاج‌گذاری «ناپلئون بناپارت» و همچنین برگزاری مراسم آمرزش «ژان دارک» قهرمان ملی فرانسه در سال 1909 در این بنا و البته نقش این بنای تاریخی در جریان انقلاب کبیر فرانسه، سهم تاریخی‌ترین کلیسای جهان از آثار سینمایی بیش از اینهاست.