گروه اقتصادی: سرانجام پس از 90 روز گمانه‌زنی درباره تشکیل بازار متشکل ارزی، هیات امنای این شرکت اقتصادی با وظیفه اصلی تعدیل نرخ ارز انتخاب شده و شروع به کار کردند. به گزارش «وطن‌امروز»، وعده تشکیل بازار متشکل ارزی از نیمه آبان‌ماه سال گذشته توسط عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی داده شد و اولین زمان مقرر شده برای بازگشایی این بازار ایام دهه فجر بود که عملی نشد. بعد از آن چندین بار نمایندگان مجلس شورای اسلامی وعده تشکیل شرکت بازار متشکل ارزی را تا پایان سال 97 دادند اما سرانجام این بازار در آخرین روز فروردین سال 98 با انتخاب هیات‌مدیره شرکت شروع به کار کرد. بر این اساس اعضای هیات‌مدیره این شرکت عبارتند از ابراهیم قربانی به نمایندگی از کانون صرافان، یوسف حسن‌پور مدیر اداره صادرات بانک مرکزی به نمایندگی از این بانک، محمود شکسته‌بند به نمایندگی از شرکت صرافی ملی ایران و امیر همایونی به نمایندگی از شرکت فرابورس. همچنین هیأت‌مدیره با تعیین محمود شکسته‌بند به عنوان مدیرعامل این شرکت موافقت کرده است. وی پیش از این مدیرعامل صرافی بانک ملی ایران و رئیس شعبه بانک ملی در دوبی بوده است. مطابق صورتجلسه ۱۲۶۴ شورای پول و اعتبار در تاریخ ۱۸ دی ماه ۹۷، این شورا با راه‌اندازی بازار متشکل معاملات ارزی با عنوان بازاری خودانتظام موافقت کرد. این بازار با عنوان یک بازار خارج از بورس آغاز به‌کار خواهد کرد. بازار متشکل ارزی همچون ارکان بازار سرمایه از تابلوی معاملاتی مستقلی برخوردار خواهد بود که تحت نظارت بانک مرکزی راهبری خواهد شد. این بازار مبتنی بر بستر نرم‌افزار بومی شرکت فرابورس ایران است که به طور مستقل در این بازار فعالیت خواهد کرد. انتظار می‌رود نحوه فعالیت بازار متشکل معاملات ارزی مطابق سازوکار معاملات در بازار سهام ایران باشد و مطابق آنچه تعیین شده قرار است 5 یا ۶ ارز در این بازار با حضور بازیگرانی شامل حدود ۶۰۰ صرافی رسمی بانکی و غیربانکی و همچنین با حضور بانک‌ها، عرضه‌کنندگان عمده و بانک مرکزی دادوستد شود. در گام نخست بازار متشکل معاملات ارزی، فرآیند معاملات به صورت نقدی خواهد بود و در ادامه نیز بر اساس نیازسنجی و پیش‌بینی آن در آینده ابزارهایی همچون گواهی سپرده ارزی یا اوراق آتی ارز نیز در آن به کار گرفته خواهد شد. البته با استعداد ارزش‌‌سازی که در سال‌های گذشته در بورس آتی سکه و ارز شکل گرفت، به نظر می‌رسد این اهداف برای بازار متشکل ارزی بسیار طولانی‌مدت باشد. حداقل تا زمانی که هدف تعدیل نرخ ارز بانک مرکزی بر آورده نشود، این موضوع هم رخ نخواهد داد. بر اساس این گزارش، بازار متشکل معاملات ارزی در یکی از سالن‌های بزرگ ساختمان فردوسی بانک مرکزی آغاز به کار خواهد کرد و هر نرخی که در این بازار با عنوان قیمت روز اسکناس کشف قیمت شود، مبنای قیمت و تعیین‌کننده نرخ‌ها در بازار رسمی و غیررسمی همچون کانال‌های ارزی کانادا، ترکیه یا دوبی می‌شود تا به این ترتیب نرخ غیررسمی و غیرواقعی در بازار ارز از بین برود. یکی از ابهام‌ها درباره راه‌اندازی بازار متشکل معاملات ارزی برای بازیگران این بازار نحوه به‌کارگیری معافیت‌های مالیاتی و اعمال این معافیت‌ها در فرآیند معاملات این بازار است، چرا که بازیگران این بازار هنوز از اینکه قوانین مالیاتی و معافیت‌ها آیا مشابه بازار سهام در لحظه انجام معامله اعمال خواهد شد یا در فرآیندی زمان‌بر محاسبه می‌شود، اطلاعی ندارند.
تعدیل نرخ ارز؟
آنطور که از اظهارات همتی برمی‌آید یکی از اصلی‌ترین اهداف بازار متشکل ارزی تعدیل نرخ ارز است. با وجود اینکه سیاست‌گذار پولی کشور با تجمیع تمام عرضه‌کنندگان یک بازار منسجم راه انداخته و به احتمال قوی پس از این مسیر عرضه‌های مطلوب‌تر از بازار آزاد می‌تواند نرخ ارز را کنترل کند اما حیات این روند منوط به فراهم کردن تمام نیازهای متقاضیان ارز است. برای مثال با توجه به اینکه تمام صرافی‌های مجاز و بانک‌های عامل به عنوان کارگزار این بازار باید فعالیت کنند، تقاضا برای سرمایه‌‌گذاری در بازار ارز را چه نهادی پاسخ می‌دهد؟ باید توجه داشت بحران ارزی سال‌های 97 و 92 ناشی از تقاضای واقعی نبود و توسط فعالان غیررسمی بازار رخ داد.

سیاست بانک مرکزی درباره عملیات بازار باز
رئیس کل بانک مرکزی با انتشار یادداشتی در فضای مجازی، سیاست بانک مرکزی درباره عملیات بازار باز را تشریح کرد. عبدالناصر همتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: درباره عملیات بازار باز، یک نکته را باید تاکید کنم؛ این بازار علاوه بر اینکه امکان معاملات اوراق بهادار دولت را بین بانک‌ها، و بین بانک مرکزی و بانک‌ها فراهم می‌آورد، نکته بسیار مهم اش این است که در واقع اوراق بهادار دولتی را مشخصاً به دارایی‌هایی بدون ریسک تبدیل می‌کند ولی همزمان نرخ تنزیل در بازار در قالب دامنه نرخ سود تعریف خواهد شد. به بیان دیگر، آنچه تلاش برای اجرای آن است، شکل پیشرفته عملیات سیاست پولی است که همزمان نه‌تنها معاملات اوراق و نحوه تعامل بانک مرکزی با بانک‌ها را سامان خواهد داد بلکه با توجه به مسیر تورمی که بانک مرکزی ترسیم خواهد کرد، دامنه تعیین شده نرخ سود، سامان ساختاریافته‌ای به نرخ سود خواهد داد تا نرخ‌ها از حول و حوش یک بازه، زیاد و کم نشوند. بدون این دامنه، آشفتگی زیادی در نرخ‌های بین‌بانکی ممکن است به وجود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ آید که با ترتیباتی که گفتم این مشکل به وجود نخواهد آمد و بانک مرکزی خواهد توانست با قدرت سیاست‌های خود را اجرا کند.