در حالی که دولت انگلیس به همراه سایر طرف‌های باقیمانده در برجام قرار بود طی یک‌سال گذشته خلأ خروج آمریکا از برجام را برای ایران جبران کند، طی چند روز اخیر همصدا با آمریکا به اتخاذ مواضع تند و تهدید‌آمیز علیه کشورمان روی آورده است. این رویکرد انگلیس نشان داد تکیه دستگاه دیپلماسی ایران به اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا تا چه میزان از واقعیات و مناسبات بین‌المللی فاصله داشته است. به گزارش «وطنامروز»، از زمان خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال گذشته، موضوعی که موجب شد ایران از این معاهده خارج نشود و همچنان به تعهدات هسته‌ای خود ادامه دهد، وعده 3 کشور انگلیس، آلمان و فرانسه برای جبران خلأ خروج آمریکا و تضمین بهره‌مندی ایران از موضوعاتی چون ادامه فروش نفت یا ادامه تبادلات بانکی و تجاری بود. طبق این وعده که به مذاکرات موسوم به برجام اروپایی انجامید، قرار بود ظرف چند هفته و حداکثر 2 ماه بسته ویژه اروپایی در این باره به ایران ارائه شود با این حال بسته‌ای که تیرماه 97 به مقامات کشورمان ارائه شد، صرفا کلیاتی بدون راهکارهای اجرایی بود تا جایی که روحانی در تماس با صدراعظم آلمان آن را مأیوس‌کننده نامید. اروپا پس از آن 2 موعد 13 آبان و همچنین پایان سال میلادی 2018 را به‌عنوان موعد ارائه سازوکار ویژه مالی (SPV) اعلام کرد اما در این 2 تاریخ نیز خبری از بسته اروپایی نشد و در نهایت بهمن‌ماه 97 یک شرکت ذی‌حسابی مشترک البته آن هم روی کاغذ به ثبت رسید. با وجود این بدعهدی‌های مکرر، هر زمان منتقدان و رسانه‌ها طی یک‌سال گذشته نسبت به وقت‌کشی اروپایی‌ها و لزوم تجدیدنظر در مذاکرات هشدار می‌دادند، مسؤولان دستگاه دیپلماسی ضمن تمجید از حمایت‌های اروپا از برجام، سعی می‌کردند به نوعی بدعهدی‌های 3 کشور اروپایی را توجیه کنند. به‌عنوان مثال محمدجواد ظریف آذرماه گذشته مدعی شده بود اگر درباره ثبت SPV صدایی از اروپا شنیده نمی‌شود به این خاطر است که آنها برای جلوگیری از فشار آمریکا، به صورت محرمانه در حال ثبت SPV هستند! وی که در حاشیه جلسه هیات دولت با خبرنگاران سخن می‌گفت، درباره تداوم بدعهدی اروپا و عدم ارائه SPV گفته بود: «هفته گذشته که من در ژنو بودم و دوستان در بروکسل بودند از اروپایی‌ها شنیدیم که توافق‌های نهایی انجام شده و در آینده نزدیک شاهد ثبت SPV خواهیم بود، البته با توجه به اینکه آمریکایی‌ها به محض اطلاع پیدا کردن از هر تحولی تلاش می‌کنند با فشار مانع آن بشوند، اروپایی‌ها می‌خواهند این مرحله را در حالت محرمانه دنبال کنند تا به نتیجه برسد، لذا این حرکت را ادامه می‌دهند و خودشان زمانی که ثبت کردند اعلام می‌کنند». ظریف همچنین علاوه بر این موضع‌گیری عجیب، گفت حمایت اروپا از برجام بهتر از انتظارها بوده است! وزیر امور خارجه 11 مهرماه 97 در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی در پاسخ به سوالی درباره موضع انگلیس در قبال برجام بیان کرد: «نخست‌وزیر ترزا می به‌علاوه رئیس‌جمهور مکرون و دیگران نیز اعلام کرده‌اند که (به توافق) پایبند هستند و پایبند به این هستند که ایران از منافع اقتصادی برجام بهره ببرد. اروپایی‌ها شاید نسبت به آنچه دیگران انتظار داشتند، تعهدات بهتری را ارائه دادند».
همصدا با آمریکا در تهدید ایران
نکته قابل توجه درباره اعتماد مسؤولان سیاست خارجی دولت به اروپایی‌ها، رویکرد جدید دولت بریتانیاست به گونه‌ای که این کشور درباره ایران صرفا به وقت‌کشی و سنگ‌اندازی در برقراری روابط بانکی ایران و اروپا اکتفا نکرده، بلکه این روزها و با افزایش لفاظی‌های کاخ سفید درباره ایران، به صورت صریح و علنی به آمریکا پیوسته است. در این راستا وزیر دفاع جدید انگلیس دوشنبه‌شب در اظهاراتی خصم‌آلود، به حمایت از موضع ضدایرانی آمریکا پرداخت و گفت در صورت بروز درگیری نظامی، لندن از واشنگتن حمایت می‌کند. پنی موردانت که در جلسه پارلمان انگلیس صحبت می‌کرد، در پاسخ به این سؤال که اگر تنش در خلیج‌فارس جدی شود، آیا ارتش انگلیس از آمریکا حمایت می‌کند، گفت: «بله، ما همین الان هم در آن منطقه مستقر هستیم». وی افزود: «این منطقه‌ای است که ما منافعی بزرگ و سرمایه‌گذاری کلانی در آن داریم و در حال همکاری با متحدان و شرکای خود هستیم تا در وهله نخست برای آرام کردن اوضاع در این منطقه تلاش کنیم اما در عین حال از واقعیات پشت رخدادهای اخیر هم مطلع هستیم». او در پاسخ به سؤال یکی از نمایندگان که پرسید آیا نیروهای نظامی انگلیس برای «بازداشتن ایران از اقدام نظامی علیه متحدان انگلستان در خلیج [فارس]» در کنار نظامیان آمریکایی قرار می‌گیرند، گفت: «پادشاهی متحده با شرکای‌مان در اروپا و خلیج [فارس] درباره فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران در آن منطقه نگرانی‌های مشترکی دارد. ما به همکاری نزدیک با متحدان و شرکای خود برای کاهش تهدیدات علیه امنیت آن منطقه ادامه می‌دهیم».
همصدایی صریح انگلیس با لفاظی‌های آمریکا علیه ایران از یک طرف ضعف و سستی ایده تکیه به اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا را نشان داد و از سوی دیگر صحت هشدارهای منتقدان پیرامون تقسیم کار آمریکا و اروپا در قضیه برجام را به اثبات رساند. چه اینکه در طول یک‌سال گذشته نیز کشورهای اروپایی همواره درباره موضوعات موشکی یا حضور منطقه‌ای ایران، مواضعی بسیار نزدیک به واشنگتن را ابراز می‌کردند.