ریچارد اسپنسر*: اردن، محور همیشگی معماری امنیتی غرب در خاورمیانه، اینک در مواجهه با بحران‌های اقتصادی و سیاست‌های خصومت‌آمیز روزافزون سعودی، واداشته شده که از متحدان سنتی‌‌‌‌اش رو برگرداند. عبدالله دوم در مواجهه با تظاهرات داخلی و با توجه به کاهش یارانه‌‌‌هایی که از ریاض می‌رسید تا برای دهه‌ها اردن را سرپا نگه دارد در ماه‌‌های اخیر باب مذاکراتی را با قطر و ترکیه گشوده است که رقبای منطقه‌ای عربستان سعودی محسوب می‌شوند. اردن حتی چرخشی نامحسوس به سمت ایران داشته است؛ کشوری که شاه هاشمی تا همین اواخر نسبت به آن هشدارهای خطرناکی می‌داد. روزنامه تایمز از طریق منابع حکومتی در امان مطلع شده که سعودی از همپیمانان منطقه‌ای خود، از جمله اردن، خواسته است که به سمت حامیانش- بویژه آمریکا و اسرائیل- متمایل شوند و همبستگی بیشتری در ارتباط با تحریم قطر و مقابله با ایران، از خود نشان دهند. اما یک منبع اردنی دیگر به روزنامه تایمز گفته است: «روابط ما به منافع‌مان بستگی دارد و اردن هیچ اختلافی با ترکیه یا قطر یا حتی ایران ندارد و فاصله بین ما همچنین به دستاوردهایی بستگی دارد که آنها را به دست می‌آوریم». عبدالله دوم فوریه گذشته در پی تنش لفظی میان آنکارا و ریاض در ارتباط با پرونده قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد عربستانی در کنسولگری سعودی در استانبول، با «رجب طیب‌اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه دیدار کرد. همچنین ماه گذشته، او نامه‌ای به «شیخ تمیم بن حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی» امیر قطر ارسال کرد که در آن به روابط دوجانبه میان 2 کشور اشاره کرده بود. علاوه بر این، عبدالله دوم که نیمی از جمعیت کشورش را فلسطینیان تشکیل می‌دهند، از ترامپ عصبانی است که چرا منافع رژیم صهیونیستی را (در فلسطین) در اولویت قرار داده است. جانبداری ترامپ از اسرائیل به ضرر فلسطینیان که دلیل دیگر تغییر رویکرد منطقه‌ای اردن است با طرح پیشنهادی رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکرات صلح خاورمیانه ارتباط تنگاتنگ دارد. منبع اردنی به تایمز گفته است: «معامله قرن» آمریکا که انتظار می‌رود بزودی- فاز نخست آن- اعلام شود، هرگز باعث برقراری ثبات در منطقه نخواهد شد؛ منازعه فلسطینی- اسرائیلی همچنان یکی از دلایل مهمی است که جوانان عرب را به آغوش گروه‌های مقاومت سوق می‌دهد و هیچ تغییر مثبتی در این مسأله بدون ایجاد راه‌حلی عادلانه برای مسأله فلسطین ایجاد نخواهد شد. به گفته «مروان المعشر» سفیر سابق اردن در فلسطین اشغالی و ایالات متحده، خاندان سلطنتی اردن نمی‌تواند تغییری بنیادی در رویکردش ایجاد کند ولی تمام گزینه‌ها در تلاش برای «حفاظت از عقبه» وجود دارد. هفته گذشته امان شاهد نشست سه‌جانبه «عبدالله دوم»، «برهم صالح» رئیس‌جمهوری عراق و «ابومازن» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بود. دربار هاشمی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این نشست بر عمق روابط برادرانه و تاریخی اردن، عراق و فلسطین و آخرین تحولات منطقه‌ای متمرکز بود».
رهبران اردنی، عراقی و فلسطینی بر «اهمیت ادامه هماهنگی و رایزنی درباره مسائل مختلف، به گونه‌ای که به منافع جهان عرب خدمت کند و امنیت و ثبات را در منطقه برقرار کند» و همچنین «ضرورت تقویت اقدام عربی مشترک و هماهنگ کردن مواضع برای عبور از چالش‌ها و بحران‌های پیش روی جهان عرب» تأکید کردند.
نشست امان در زمان و مکان و با موضوعی کاملا هدفمند برگزار شد، چرا که درست در آستانه تشکیل کارگاه اقتصادی آمریکایی- اسرائیلی با عنوان «صلح به خاطر شکوفایی» برگزار شد که قرار است منامه، پایتخت بحرین طی روزهای 25 و 26 ژوئن میزبان آن باشد. نشست امان پاسخی بود به نشست منامه که احتمالا به رونمایی از فاز نخست «معامله قرن» می‌انجامد.
*وابسته روزنامه تایمز لندن در خاورمیانه
سخنرانی فرمانده ارتش اردن علیه معامله قرن
سرتیپ ستاد و فرمانده ارتش اردن در صفحه رسمی ارتش از آمادگی نیروهای نظامی این کشور خبر داد. به گزارش تارنمای عربی 21، «محمود فریحات» در جریان مراسم ضیافت افطار بازنشستگان نظامی در دانشگاه موته واقع در استان الکرک در جنوب اردن تاکید کرد نیروهای مسلح هوشیار هستند و آمادگی کامل برای تعامل با چالش‌های فراروی این کشور را دارند. او با تشریح موضع عبدالله دوم، شاه اردن درباره طرح موسوم به معامله قرن و شایعات مربوط به آن تاکید کرد پادشاهی اردن از تمامیت ارضی و استقلال در تصمیم‌گیری برخوردار است و قیمومت بر مقدسات اسلامی و مسیحی فلسطین دارد. او مدعی شد پادشاهی اردن در تمام دیدارها و مناسبت‌ها و محافل بین‌المللی از آرمان فلسطین دفاع می‌کند و علاوه بر این ملت اردن نیز به صورت یکپارچه حامی فلسطین است.