درست یک ربع قرن پس از جمله تاریخی رجب طیب اردوغان، شهردار وقت استانبول که معتقد بود «هر که کلید استانبول را در اختیار داشته باشد، کلید کل ترکیه را در دست خواهد داشت»، او این شهر کلیدی را از دست داد. حال سوال اینجاست که این تنها رخدادی سیاسی است یا آغاز گذاری اجتماعی برای پشت سر گذاشتن اسطوره‌ای سیاسی به نام اردوغان؟
در انتخابات یکشنبه گذشته شهرداری استانبول، «اکرم امام‌اوغلو» از حزب جمهوری‌خواه خلق با فاصله‌ای به مراتب پررنگ‌تر از انتخابات فروردین ماه گذشته، رقیب سرشناس خود و یار غار اردوغان «بن‌علی ییلدیریم» را شکست داد. اگر در انتخابات اول او با فقط چند هزار اختلاف رای به برتری رسیده بود، این بار با کسب ۵۴ درصد کل آرا در مقابل ۴۵ درصد نامزد حزب عدالت و توسعه، به شهرداری بزرگ‌ترین کلانشهر آسیای صغیر رسید با 775 هزار رای بیشتر.
این مهم‌ترین شکست سیاسی حزب عدالت و توسعه در طول ۱۷ سال حاکمیت بی‌چون و چرایش بر ترکیه است. البته اگر آن ۱۷ روزی را نادیده بگیریم که امام‌اوغلو پس از اعلام پیروزی‌اش در انتخابات اولیه به عنوان شهردار موقت گذراند. با توجه به دیگر نتایج انتخابات شهرداری‌‌های ترکیه در ماه فروردین، خارج شدن اداره پایتخت‌‌های اقتصادی (استانبول)، سیاسی (آنکارا)، صنعتی (ازمیر و اسکی‌شهر) و توریستی (آنتالیا) و تقریبا 17 شهر بزرگ و کوچک دیگر از دست حزب حاکم می‌تواند زمینه‌ساز آینده سیاسی بسیار مبهمی برای اردوغان باشد. بدون تردید یکی از اصلی‌ترین دلایل نارضایتی و افول حزب اردوغان، حضور پرهزینه‌اش در سوریه و حمایت از گروهک‌های تروریستی در طول سال‌های گذشته بوده که همچنان هم ادامه دارد.
امام‌اوغلوی 49 ساله پیش از برگزاری انتخابات تکراری استانبول، شکایت رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه درباره انجام تقلب در انتخابات اولیه را که به لغو آن انجامید، بهانه‌ای به نشانه هراس حزب حاکم از واگذاری کنترل بزرگ‌ترین کلانشهر کشور با همه منابع اقتصادی و سیاسی‌اش به رقیب دانست. با این حال رئیس‌جمهور بلافاصله پس از شکست دوست نزدیکش در شهر محبوبش، با انتشار پیامی، پیروزی نامزد ائتلاف جمهور را تبریک گفت و آن را نشانه‌ای از تحقق اراده ملی دانست. اراده‌ای که دست‌کم در ربع قرن گذشته همواره بر مدار مدعیان حقیقی یا پوشالی اسلام‌گرایی گشته است. اردوغان همچنین در پیام خود به رقیب از موضع قدرت آورد: «از این پس نیز همانند گذشته در روند پیش رو بدون عقبگرد از دموکراسی، حاکمیت قانون، صلح، رفاه و ثبات کشور، در چارچوب اصول ائتلاف جمهور با اتحاد و یکپارچگی به سمت اهداف 2023 حرکت خواهیم کرد». گویی او اطمینان دارد که در کاخ سفید آنکارا (آک سارای) به جایگاهی از ثبات رسیده که گردش قدرت و آمدن و رفتن احزاب معارض نیز به جایگاهش خدشه‌ای وارد نمی‌کند.
اگرچه مردی که همین 6 ماه پیش به عنوان نامزد جمهوری‌خواهان پا به معرکه استانبول گذاشته بود نه به جوانی و جاه‌طلبی اردوغان 25 سال پیش است و نه روند سیاسی در جهان اسلام مشابهتی با آن زمان دارد اما با توجه به اینکه او مهم‌ترین سنگر سیاسی حزب حاکم را از چنگ ییلدریم، نخست‌وزیر پیشین و جانشین احتمالی اردوغان در آورده، می‌توان گفت که تنها گزینه محتمل برای شکستن اسطوره سیاسی اردوغان است. پیروزی سکولارها در اروپایی‌ترین شهر آسیا، می‌تواند تعادل سیاسی فعلی در آناتولی را به هم بزند به طوری که اگر 3 ماه پیش پیروزی امام‌اوغلو به عنوان پیشروی جریان ریشه‌دار حامی آتاتورک یک شگفتی محسوب می‌شد، امروز همه از رویکرد اجتماعی جدیدی در ترکیه صحبت می‌کنند. در عین حال فتح استانبول توسط دشمنان مردی که 2 دهه پیش به عنوان فاتح استانبول، آنکارا را فتح کرده بود، جان تازه‌ای به همه جریان‌های اپوزیسیون در این کشور، از سکولارها تا کردها بخشید تا به امید اقبال اجتماعی از تنگنا در آیند.
نخستین شهردار سکولار شهری که وارث قسطنطنیه، پایتخت افسانه‌ای عثمانی‌هاست طی ربع قرن اخیر، قاعدتا طبق استانداردهای سکولارها بی‌سواد نیست و تحصیلات دانشگاهی دارد و مدیریت تجاری خوانده اما اینکه امام‌اوغلو سابقا در بخش اروپایی استانبول رستوران‌داری می‌کرده، او را واجد مشابهت‌هایی با اردوغان می‌کند که پیش از رسیدن به شهرداری، سر و کارش با راننده‌های تاکسی استانبول بود. سابقه سر و کله زدن با توده‌ها، به هر دوی آنها توانایی خاصی در بهره‌برداری از عوام‌گرایی (پوپولیسم) بخشیده است.
کارزار انتخاباتی امام‌اوغلو کاملا رویه‌ای پوپولیستی را بازتاب می‌دهد. او با مردم کوچه و بازار براحتی ارتباط برقرار می‌کرد و هرجایی که می‌رفت سلفی‌هایی با طرفدارانش در بازار و کافه‌ها می‌گرفت. اگرچه در دوران بگیر و ببندها و کودتا و خودسلطان‌پنداری آقای رئیس‌جمهور، شعار مبارزه برای دموکراسی و توزیع دموکراسی را انتخاب کرده اما فراموش نکنیم که بزرگ‌ترین مانور او و ائتلاف مخالفان سکولار اردوغان روی «بی‌عدالتی» حزب حاکمی است که عنوان عدالت را یدک می‌کشد. آنها لغو انتخابات نخست شهرداری استانبول در ماه مارس را نماد این بی‌عدالتی معرفی کردند و شبکه‌های اجتماعی را محل یارگیری از نسل جدید قرار دادند به طوری که تعداد دنبال‌کننده‌های حساب توئیتری امام‌اوغلو ظرف 3 ماه از ۳۵۰ هزار نفر به بیش از 75/2 میلیون نفر رسید. همچنین امام‌اوغلو در روزهای حضور موقتش در شهرداری استانبول درست از همان رویه ربع قرن پیش اسلامگرایان و اردوغان تقلید کرد و به انتقاد از هزینه‌های غیرمعقول شهرداری پرداخت که سال‌ها در دست حزب حاکم وقت بود. اینها همه به حامیان اردوغان گوشزد می‌کند که رقیب جدید به طور جدی از عمارت کمال پاشای استانبول به کاخ آک سارای آنکارا می‌نگرد. پیام پیروزی او پس از شرکت در جشن هواداران نیز این نگاه را بازتاب می‌دهد. شهردار جدید استانبول مستقیما شهردار اسطوره‌ای را که حالا قبای ریاست مملکت بر تن کرده خطاب قرار داده و می‌گوید: «بعد از کامل شدن فرآیند قانونی و تحویل دفتر شهرداری استانبول، مایل هستم در اسرع وقت شما (اردوغان) را ملاقات کنم و نقشه راه و دیدگاه‌های خود را مطرح و به نظرات و دیدگاه‌های شما نیز گوش کنم». انگار او حالا خود را رئیس‌جمهور یک‌پنجم جمعیت ترکیه می‌داند که چنین پیامی پس از یک پیروزی انتخاباتی تاریخی می‌دهد: «این پیروزی نیست؛ این شروع است. این را نیز باید بگویم که از فردا، من با همه 16 میلیون نفر (ساکنان استانبول) به صورت مساوی رفتار خواهم کرد».