صادق محمدی: یک سال از حضور همتی در بانک مرکزی می‌گذرد و در این مدت شاهد عملکرد سینوسی بازار ارز بودیم اما نسبت به وضعیت عملکرد مدیریت دولت یازدهم شاهد ثبات نسبی در بازار هستیم. در دوره یک ساله حضور عبدالناصر همتی در مسؤولیت ریاست بانک مرکزی شاهد اقدامات امیدوارکننده‌ای در بازار ارز بودیم؛ اقداماتی که توانست از فاجعه ارزی جلوگیری کند و امتیازات وی را نسبت به مسؤول قبلی روشن کند اما تمام این تلاش‌ها نتوانست باعث ایجاد ثبات در قیمت ارز شود؛ حداقل در بازار آزاد قیمت دلار در همین یک سال بیش از 10 هزار تومان نوسان داشته، البته نرخ نیمایی در سال گذشته کمتر از 3000 تومان نوسان داشته است. از سوی دیگر با توجه به اینکه همتی دلار را با قیمتی زیر 10 هزار تومان تحویل گرفت، می‌توان گفت اقدامات موثر او تنها توانسته مانع از جهش‌های بدون بازگشت ناشی از تحریم‌ها شود. به گزارش «وطن‌امروز»، در سالگرد مدیریت همتی در بانک مرکزی، قیمت ارز بسیار نزدیک به روزهای ابتدایی حضور وی در میرداماد شده است. پنجشنبه هفته گذشته دلار در بازار آزاد 11900 تومان بود و روزی که همتی برای نخستین‌بار به عنوان رئیس‌کل بانک مرکزی معرفی شد، قیمت دلار در بازار آزاد 9700 تومان بود. قیمت فعلی و قرار‌‌‌گیری نزدیک به 2 ماهه قیمت دلار بین 11500 تا 12500 تومان شرایطی را پدید آورده که می‌توان گفت در روزهای اخیر نرخ ارز در بهترین شرایط مدیریت عبدالناصر همتی است. همتی سال گذشته برای اولین بار تصمیمات محدودکننده‌ای را در بازار ارز اتخاذ کرد که توانست تا حدودی از قله‌نوردی‌های قیمتی جلوگیری کند. سال 97 در حالی سپری شد که برخی کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی نرخ 40 هزار تومان را در بازار آزاد می‌کردند اما این کابوس هیچ‌وقت محقق نشد، هرچند بازار ارز روزهای آرامی هم نداشت.
فروپاشی کشور از راه اقتصاد
عبدالناصر همتی در یادداشتی به مناسب یک سالگی حضور خود در بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار و رئیس‌کل این بانک، نوشت: مهم‌ترین هدف دشمنان که به اعتراف خودشان، نابودی پول ملی به عنوان مقدمه فروپاشی کشور بود، محقق نشد. ثبات نسبی حاکم بر بازارها از آشکار شدن آغاز شکست تلاش دشمنان ایران حکایت می‌کند اما با تمام وجود می‌پذیرم که به‌خاطر شوک ایجاد شده در بازار و تورم ناشی از آن، زندگی اقتصادی بخش وسیعی از هموطنان در تنگنا قرار گرفته است. در ادامه مسیر، حفظ و تقویت ارزش پول ملی، مهار تورم، کمک به رونق تولید و رشد اقتصادی و اصلاح نظام بانکی، برنامه‌های خدمتگزاران شما مردم عزیز در بانک مرکزی است.
سیاست‌های محدودکننده
یکی از نقاط روشن کارنامه یک ساله همتی در بازار ارز محدودیت‌های منطقی است که او در این بازار ایجاد کرد. او در کنار تمکین ظاهری بازار آزاد و کنش‌گرانی مانند صرافی‌ها دست به مدیریت تراکنش‌ها و فعالیت‌های آنها زد، درست برعکس دوره قبل که دستور ناگهانی و خلق‌الساعه مانند تعطیلی صرافی‌ها داده میشد. بر این اساس دشواری و محدود شدن تراکنش روزانه ریالی از طریق دستگاه‌های پوز و حاکم شدن فضایی جدید بر بازار آزاد ارز که از نیمه دوم سال گذشته شکل گرفت، تعداد و سرعت معاملات عمده بازار آزاد را کاهش داده است. این اقدامات در کنار استفاده از سایر ابزارها توانسته با تأثیر‌‌گذاری سریع، سهم فعالیت‌های سوداگرانه در بازار و التهابات قیمتی را کمرنگ کند. باید این موضوع را در نظر داشت که پیش از آغاز سال 98، فاصله 2 نرخ نیمایی و آزاد بیش از 40 درصد بود اما با تزریق ارز مداخله‌ای توسط بانک مرکزی و از طرف دیگر افزایش قیمت ارز نیمایی، شکاف این نرخ به حدود
10 درصد رسیده است. نزدیک شدن قیمت‌ها در 2 بازار در کنار لزوم ارائه اظهارنامه مالیاتی شرکت‌های صادراتی تا آخر تیرماه موجب شدت گرفتن واریز ارزهای صادراتی به این سامانه و همچنین کاهش تقاضای مازاد برای ارز شده است. از اقدامات دیگر همتی نظام‌مند کردن تخصیص ارز به مسافران و متقاضیان نقدی بود. در حال حاضر صرافی‌های بانکی با ارائه اسناد هویتی به هر فرد بیش از 2000 دلار با قیمت پایین‌تر از بازار آزاد (بین 300 تا 500 تومان برای هر دلار) می‌فروشند. همین موضوع باعث شده قیمت‌‌گذاری به شکل غیرمستقیم در اختیار بانک مرکزی باشد. جدا از این محدودیت‌ها، همتی در بانک مرکزی احیای حساب ارزی در بانک‌ها و افزایش نقش بانک‌ها در مبادلات ارزی را در دستور کار قرار داد. نباید فراموش کرد همتی دست بازتری برای مدیریت بازار نسبت به همتای پیشین خود داشت. او هیات دولت را برای رسیدن به اهداف خود به خط کرده بود؛ برای مثال سال گذشته طی مصوبه‌ای ثبت‌سفارش و واردات مواد اولیه، قطعات و ملزومات ضروری خطوط تولید تا سقف 300 میلیون دلار به صورت بدون انتقال ارز برای تسهیل در فرآیند تولید داخلی تا پایان سال ١٣٩٨ با تأیید وزارت صمت و اعلام منشأ ارز به بانک مرکزی جهت ترخیص کالا مجاز شد که این موضوع هم تاثیر بسزایی در کاهش قیمت ارز داشت. مدیریت فضای روانی یکی دیگر از اقدامات همتی بود؛ پیش از این تمام تصورات کنشگران بازار ارز مبتنی بر افزایش نرخ ارز بود، یعنی همه انتظار افزایش نرخ را داشتند اما در دوره اخیر با سوار شدن بانک مرکزی روی موج‌های روانی، بیشتر بحث‌های شکل گرفته در این حوزه در رابطه با زمان تشکیل بازار متشکل ارزی و دریافت مالیات از خریداران ارز بود. با وجود اینکه این دو محقق نشده و به نظر می‌رسد هیچ‌گاه هم تحقق نمی‌یابد اما ادبیاتی ایجاد شده که در نهایت منجر به کاهش قیمت ارز شده است. همتی در بانک مرکزی موفق شده با سیاست‌های انقباضی تا حدودی بازار پولی را بهبود بخشید اما این کافی به نظر نمی‌رسد. به‌زعم کارشناسان دستاوردهای سیاست انقباضی کوتاه‌مدت است و همتی برای ادامه کار در بانک مرکزی باید طرحی نو دراندازد و زیرساخت‌هایی مانند اصلاح نظام بانکی را هرچه سریع‌تر به مرحله عملیاتی برساند.