سیدمهدی موسوی: در برنامه وزارت راه و شهرسازی برای استفاده از شیوه مشارکتی برای تولید مسکن ابهامات بسیاری وجود دارد، زیرا با توجه به سهم بالای انبوه‌سازان از واحدهای ساخته شده و عدم مشارکت دولت در تامین مالی و در نظر نگرفتن تسهیلات بانکی برای متقاضیان مشارکت در طرح، در عمل اقشار کم‌درآمد از این طرح حذف  خواهند شد.

به گزارش «وطن امروز»، از دیروز 18 آبان‌ماه سامانه طرح اقدام ملی مسکن وزارت راه‌و‌شهرسازی بارگذاری شد تا متقاضیان با مراجعه به این سامانه شروط نام‌نویسی را مطالعه کنند و در صورت داشتن شرایط و بعد از آماده کردن مدارک لازم، اقدام به ثبت‌نام کنند. 

در همین راستا محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه هر 3 روز یک بار فرآیند ثبت‌نام در 3 تا 4 استان آغاز می‌شود، گفت: در اولین گام در استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، قم، خراسان‌شمالی و خراسان‌جنوبی نام‌نویسی شروع می‌شود. مرحله دوم مربوط به استان‌های کردستان، کهگیلویه‌و‌بویراحمد و گلستان است. در گام سوم نیز نام‌نویسی در استان‌های چهارمحال‌و‌بختیاری، همدان و یزد شروع می‌شود. در سایر مناطق از جمله شهرهای جدید اطراف تهران نیز مراحل ثبت‌نام بزودی آغاز و همانند ۱۰ استان مذکور اطلاع‌رسانی خواهد شد. محمودزاده درباره جزئیات قرارداد و نحوه پرداخت هزینه‌ها نیز گفت: وقتی متقاضیان ثبت‌نام کنند مراحل و جزئیات طرح مورد نظر خود را می‌بینند. آنچه مهم است اینکه مردم ظرف 2 سال خانه خود را تحویل می‌گیرند.

 

*طرح اقدام ملی تولید و عرضه مسکن چیست؟

در «برنامه اقدام ملی تولید و عرضه مسکن» قرار است طی 2 سال ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تولید و تحویل داده شود. در همین راستا 17 تیرماه علی نبیان، معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی و رئیس سازمان زمین و مسکن گفته بود: در این طرح تا 2 سال آینده ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید (۱۰۰ هزار واحد توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و ۱۰۰ هزار واحد توسط شرکت بازآفرینی شهری) ساخته خواهد شد که در این میان سازمان ملی زمین و مسکن وظیفه تخصیص زمین برای ۲۰۰ هزار واحد را بر عهده دارد.

حبیب‌الله طاهرخانی، دیگر معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید 5 تیرماه درباره طرح اقدام ملی تولید و عرضه مسکن اظهار داشته بود: در ابتدای اجرای پروژه برای آنکه به سرمایه‌گذار هزینه‌ای تحمیل نشود، قیمت زمین از سازنده اخذ نمی‌شود اما زمین به عنوان سهم دولت در قرارداد مشارکت لحاظ می‌شود. به این معنا که زمین، آورده دولت و هزینه ساخت، آورده سازنده است.

وی گفته بود: بخشی از سرمایه در مراحل اولیه ساخت‌و‌ساز از سوی سرمایه‌گذار تأمین می‌شود. در ادامه آن، سیستم بانکی نیز به اعطای تسهیلات مورد نظر می‌پردازد. بانک‌های عامل هم تعهد کرده‌اند تسهیلات مربوطه را با سود ۱۸ درصد پرداخت کنند. در این مدل در نهایت دولت و انبوه‌ساز هر یک سهم خود را برداشته و واحدهای سهم خود را با قیمت روز به بازار عرضه خواهند کرد.

 

*شرایط ثبت‌نام در طرح اقدام ملی برای تولید مسکن چیست؟

محمودزاده در نشست خبری اعلام جزئیات آغاز ثبت‌نام متقاضیان در طرح اقدام ملی مسکن، اظهار داشت: بر اساس قانون باید 4 شرط برای متقاضیان در طرح اقدام ملی برای مسکن در نظر گرفته شود که شامل نداشتن واحد مسکونی به نام خود، اعضای خانواده و سایر افراد تحت تکفل در هنگام ثبت‌نام و نیز استفاده نکردن از هیچ یک از تسهیلات از اول انقلاب تاکنون می‌شود. تاهل یا سرپرست خانوار بودن و همچنین سکونت 5 سال در محل ثبت‌نام نیز از شروط لازم برای متقاضیان اعلام شده است.

 

*تغییر رویکرد نسبت به افزایش تولید و‌عرضه مسکن

در سال‌های اخیر میزان تولید مسکن در کشور با نیاز موجود فاصله بسیاری دارد. آمار تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌ها نشان می‌دهد بیشترین تولید مسکن در سال 89 اتفاق افتاده که 824 هزار واحد بوده است. در 4 سال اخیر هم صنعت ساختمان با رکود بسیار سنگینی مواجه بوده است تا حدی که مطابق آمار تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌ها 50 درصد نسبت به 4‌سال قبل از آن افت داشته است. بنابراین علاوه بر اینکه عرضه و تقاضای مسکن را تحت تاثیر قرار داد، تبعات بسیاری در فضای اقتصاد و میزان اشتغال کشور به همراه داشت.

بنابراین برنامه‌ریزی وزارت راه‌و‌شهرسازی برای افزایش تولید و عرضه مسکن از طریق طرح‌های مختلف مانند تولید 400 هزار واحد مسکونی در قالب طرح اقدام ملی تولید مسکن می‌تواند نویدبخش تغییرات راهبردی در تولید و عرضه پایدار مسکن باشد اما هنوز ابهاماتی درباره اجرا و به ثمر رسیدن این طرح وجود دارد.

 

1- تولید مسکن در شهرهای جدید به چه روشی است؟

بخشی از این پروژه‌ها بویژه در شهرهای جدید قرار است به شکل مشارکت با بخش خصوصی باشد. در این مدل سازنده‌ها از محل ساخت و دولت یا همان شرکت عمران شهرهای جدید از محل واگذاری زمین، به شکل مشارکت در ساخت، پروژه‌های مسکونی را احداث می‌کنند. در پروژه‌های مشارکتی، سهم دولت از محل زمین، معمولاً به شکل واحدهای مسکونی ساخته شده از سازنده دریافت می‌شود و در قالب مسکن حمایتی از طرف دولت در اختیار اقشار فاقد سابقه مالکیت قرار می‌گیرد. از آنجایی که سهم هزینه ساخت در پروژه شهرهای جدید بسیار بیشتر از هزینه زمین است، بنابراین سهم سازندگان از واحدهای تولید شده بسیار بیشتر و نزدیک به 75 درصد واحدها خواهد بود. یعنی مالکیت 150 هزار واحد مسکونی ساخته شده در اختیار دولت نخواهد بود و این بخش خصوصی است که می‌تواند درباره زمان عرضه، قیمت آن و نحوه عرضه آن تصمیم‌گیری کند. در واقع سازندگان می‌توانند با فروش بخشی از این واحدها، آورده اولیه خود را به دست آورده و بقیه واحدها را در زمان مناسب و با قیمت مناسب به بازار عرضه کنند. در این صورت تامین مسکن برای گروه‌های هدف، یعنی مسکن اولی‌ها یا اقشار متوسط و متوسط به پایین که هدف دولت است، محل تامل خواهد بود.

 

2- آیا اتمام طرح‌های باقیمانده مسکن مهر بهتر از آغاز طرحی جدید نبود؟

در طرح اقدام ملی تولید مسکن قرار است طی 2 سال 400 هزار واحد مسکونی احداث و به متقاضیان تحویل شود. این در حالی است که با وجود وعده‌های بسیار برای اتمام واحدهای باقیمانده مسکن مهر و گذشت بیش از 6 سال از دولت تدبیر و امید، هنوز بیش از 300 هزار متقاضی مسکن مهر واحدهای خود را تحویل نگرفته‌اند. در واقع اگر دولت به دنبال رفع مشکل مسکن اقشار کم‌درآمد است، شاید بهینه‌ترین راه در حال حاضر تکمیل واحدهای باقیمانده از طرح مسکن مهر باشد که اتفاقا هزینه بخش زیادی از آن از محل بازپرداخت اقساط تسهیلات مسکن مهر قابل تامین است، بویژه اینکه بخش زیادی از واحدهای باقیمانده در شهر پردیس واقع شده که با تکمیل واحدهای آن بخش بزرگی از تقاضای مسکن از بازار تهران خارج خواهد شد. 

از طرفی در این طرح هیچ تسهیلاتی برای مردم متقاضی مشارکت در ساخت در نظر گرفته نشده است و دولت هم غیر از زمین رایگان نقشی در تامین مالی آن ایفا نخواهد کرد، بنابراین به نظر می‌رسد این طرح نمی‌تواند اقشار کم‌درآمد را چندان هدف‌گذاری کند.