حسین مدرسی: حسن روحانی که روز یکشنبه سفر پرحاشیه‌ای به یزد داشت، روز دوشنبه راهی استان کرمان و شهر رفسنجان شد و در زادگاه حجت‌الاسلام رفسنجانی با خوانش منحصر به خودش درباره شخصیت وی و همچنین درباره «برجام» سخنرانی کرد.

روحانی اظهاراتش را با مدح رفسنجانی آغاز کرد و نیمی از سخنانش را به او اختصاص داد و با مدح او به پایان رساند. 

وی در بخشی از اظهاراتش درباره هاشمی، او را از سرآمدان مدیریت سیاسی در کشور دانست و گفت: مرحوم رفسنجانی درس مهمی در مسیر سیاسی کشور به همه یاد داد و آن میانه‌روی و اعتدال بود. در جامعه ما افکار و سلیقه‌های مختلف وجود دارد و همه مانند یکدیگر نمی‌اندیشند و اینکه چه راهی انتخاب کنید و کدام مسیر ما را زودتر به مقصد می‌رساند، همیشه مورد اختلاف بوده است.

روحانی اظهار داشت: هاشمی نمرده است، هاشمی برای همیشه زنده است. نام، راه، سیاست و خدمات هاشمی رفسنجانی، برای همیشه در تاریخ کشور ما جاودان خواهد ماند. رئیس‌جمهور در بخش دیگری از اظهاراتش اما به موضوع برجام اشاره کرد و گفت سال آینده ایران با ادامه برجام به یک هدف بزرگ می‌رسد: با ادامه برجام در سال آینده به یک هدف بزرگ سیاسی، امنیتی و دفاعی دست می‌یابیم، سال‌ها خرید سلاح از سوی ایران طبق قطعنامه سازمان ملل ممنوع بود و همچنین نمی‌توانستیم سلاحی بفروشیم و اگر طبق قطعنامه 2231، برجام را حفظ کنیم، سال آینده تحریم تسلیحاتی ایران برداشته خواهد شد و براحتی می‌توانیم سلاح لازم را بخریم یا صادر کنیم که این از آثار مهم برجام است. 

روحانی با اشاره به توافق هسته‌ای با 6 کشور و قدرت دنیا و خروج آمریکا از برجام ادامه داد: شیوه‌های مختلفی پیش رو داشتیم که عده‌ای می‌گفتند از توافق خارج شوید، برخی گفتند در توافق بمانید و برخی نیز مسیر میانه‌ای را پیشنهاد کردند که در تجربه متوجه شدیم راه میانه، به نفع ما است.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه اگر از برجام خارج شویم ثمرات آن در سال آینده پیش رو نخواهد بود و قطعنامه‌های شورای امنیت باز خواهد گشت، تاکید کرد: ما باید فکر کنیم و ببینیم منافع کشور در کجاست؟ حالا که منافع ما در ماندن است، آیا اینکه طرف‌های مقابل دست روی دست بگذارند و به این توافق عمل نکنند و ما یکجانبه صد در صد عمل کنیم، آیا درست است؟ قطعا درست نیست. پس ما یک راه بینابین را انتخاب کردیم. اما روحانی در حالی جواز خرید سلاح در سال آینده را یکی از امتیازات برجام و در نتیجه یکی از امتیازات دولت خود عنوان می‌کند که «الگوی جاویدان» او یعنی مرحوم رفسنجانی معتقد بود «دنیای فردا دنیای گفتمان است نه دنیای موشک». فروردین‌ماه سال 95 بود که توئیت هاشمی‌رفسنجانی در نفی قدرت نظامی ایران منتشر شد. این توئیت تا حدی بازتاب داشت که چند روز بعد رهبر حکیم انقلاب به سرعت در مقابل این سخنان ایستادند و موضع‌گیری خودشان را در مقابل این تفکر اعلام کردند. رهبر انقلاب روز ۱۱ فروردین‌ماه در جلسه‌ای که با جمعی از مداحان داشتند، دراین‌باره گفته بودند: «اینکه بعضی‌ها بیایند بگویند فردای دنیا، فردای مذاکره است، فردای موشک نیست، این حرف اگر از روی ناآگاهی گفته شده باشد، خب! ناآگاهی است، اگر از روی آگاهی گفته شده باشد، خیانت است. چطور [چنین چیزی] ممکن است؟ اگر چنانچه نظام جمهوری اسلامی دنبال علم برود، دنبال فناوری برود، دنبال مذاکره‌ سیاسی برود، دنبال کارهای گوناگون تجاری و اقتصادی برود– که همه‌ اینها لازم است– اما قدرت دفاعی نداشته باشد، توانایی دفاع کردن نداشته باشد، هر بی‌سروپایی و [هر] دولت فزرتی کذایی‌ای او را تهدید می‌کند که اگر فلان کار را نکردید، ما موشک می‌زنیم. خب! اگر شما امکان دفاع نداشته باشید، مجبورید عقب‌نشینی کنید». چندماه بعد از آن توئیت، هاشمی باز هم همان حرف‌ها را با بیانی دیگر به زبان آورد. هاشمی روز 30 مردادماه سال 95 در اجلاس مدیران و روسای آموزش‌وپرورش درباره لزوم تعدیل نیروی نظامی سخنانی را مطرح کرده و گفته بود: «اگر می‌بینید آلمان و ژاپن این روزها محکم‌ترین اقتصاد دنیا را دارند، اینها بعد از جنگ دوم جهانی از اینکه نیروی نظامی داشته باشند، محروم شدند... نیروهای نظامی بیشترین خرج کشورهای در حال جنگ را می‌بردند و از این رو با این اقدام پول‌های‌شان آزاد شد و به دنبال کارهای علمی و تولیدی رفته و اقتصاد دانش‌بنیان برای خود درست کردند، لذا دیگر آسیب‌پذیر هم نیستند. این راه در ایران باز شده است و مدیران و دلسوزان و معلمان باید وارد این فضا شوند؛ مطمئنم دوره دوم دولت روحانی می‌تواند ما را به آنجا برساند». حال دقیقا در مراسمی که حسن روحانی از هاشمی رفسنجانی با عنوان سرآمد سیاستمداران در ایران یاد می‌کند، در ظاهر برخلاف سیره هاشمی، از تقویت بنیه نظامی ایران در سال آینده سخن می‌گوید! 

 

* همراهی تیم مذاکره‌کننده با تحریم تسلیحاتی ایران

ادعای روحانی در حالی است که تحریم تسلیحاتی یکی از خطوط قرمزی بود که توسط هیات مذاکره‌کننده در جریان مذاکرات مورد معامله قرار گرفت. داستان معروف وقفه چند روزه مذاکرات برای اصرار روسیه و چین بر سر عدم نیاز به طرح مساله تسلیحاتی در برجام و در نهایت رضایت تیم ایرانی برای مصالحه بر سر مسائل تسلیحاتی یکی از نقاط سیاه دوران مذاکرات هسته‌ای است. «وندی شرمن» با اشاره به برخی نقاط اختلاف تیم مذاکره‌کننده آمریکا و روسیه در جریان مذاکرات هسته‌ای گفت: «یکی از نقاط واگرایی و اختلاف ما و روس‌ها که البته در اواخر مذاکرات روی میز گذاشته شد، قطعنامه سازمان ملل درباره تحریم موشکی و تسلیحاتی بود. روسیه معتقد بود نباید هیچ محدودیتی روی موشک و تسلیحات باشد. آنها هیچ محدودیتی را روی موشک‌های خودشان نمی‌خواستند و البته فکر می‌کردند چنین محدودیتی نباید بر ایرانیان هم اعمال شود. در نهایت بر سر این موضوع مصالحه کردیم». شرمن ادامه می‌دهد: «روسیه و چین معتقد بودند قطعنامه صرفا باید توافق را تایید کند و نباید هیچ محدودیتی بر برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران باقی بماند. آنها نمی‌خواستند برنامه موشکی یا ممنوعیت واردات تسلیحاتی ایران پابرجا بماند اما متوجه شدند که بدون وجود محدودیت‌هایی که بود، ما نمی‌توانیم توافق کنیم». سرگئی ریابکوف، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده روسیه در این‌باره گفت: «این موضوعی پنهان نیست که روسیه طی مذاکرات هسته‌ای حامی رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران در زودترین موعد ممکن بود، ما حتی در مقاطعی پیشنهادهایی را تدوین کردیم که بر اساس آن تحریم تسلیحاتی یک ماه پس از اجرای برجام رفع شود اما نتیجه متفاوت بود». سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز 2 روز پس از انعقاد برجام در تاریخ 25 تیر 1394 اظهار داشت به‌رغم مقاومت روسیه و چین، طرف ایرانی با طرف غربی درباره تحریم‌های تسلیحاتی مصالحه کرد!

 

* کاهش بودجه نظامی سال 98

روحانی در حالی تلاش دارد لغو تحریم‌هایی را که ارمغان مذاکرات تیم مذاکره‌کننده وی در سال 1394 بوده به عنوان امتیاز برجام و علت حضور در برجام برای مردم معرفی کند که در دولت وی کاهش بودجه نظامی کشور همواره مورد سوال قرار داشته است.  به‌عنوان مثال جزئیات لایحه بودجه سال 1398  نشان می‌دهد اعتبارات جاری نیروهای مسلح اعم از ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و نهادهای امنیتی در 2 فصل «امور دفاعی» و «حفظ نظم و امنیت عمومی» در سال 1397 بالغ بر 61 هزار و 400 میلیارد تومان مصوب شده که در لایحه دخل و خرج سال 1398  به 51 هزار میلیارد تومان کاهش یافته و 17 درصد افت دارد. علاوه بر این در نتیجه مذاکراتی که به برجام منتهی شد، طرف مقابل با تفکیک میان تسلیحات متعارف و تسلیحات موشکی ایران، موشک‌های ایرانی را به مدت 8 سال تحریم کرد. به بیان دیگر در لغو تحریم‌های تسلیحاتی سال آتی، بخش حیاتی و راهبردی نظامی ایران یعنی موشک‌های ایران همچنان در تحریم باقی می‌ماند. در بند 3 قطعنامه 2231 آمده است:  از ایران خواسته می‌شود هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای صورت ندهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا زمان 8 سال پس از «روز پذیرش برجام» یا تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمع‌بندی مبسوط» را تأیید کند، بسته به اینکه کدام زودتر اتفاق افتد.امتیازتراشی روحانی از لغو یکی از بندهای تحریم‌های قطعنامه 2231 در سال آتی در حالی است که از ابتدای انقلاب، جمهوری اسلامی ایران در ردیف تحریم‌های تسلیحاتی کشورهای بلوک شرق و غرب قرار داشت.  پیشرفت برنامه تسلیحاتی ایران در سایه تحریم‌های گسترده که به تحریم سیم‌خاردار نیز کشیده شده، به‌وقوع پیوسته است. علاوه بر این ایران بخشی از مازاد تسلیحاتی خود را در سال‌های اخیر به کشورهای حامی منطقه‌ای مقاومت از جمله عراق و سوریه فروخته است و در عمل با کسر نیاز تسلیحاتی کشور مازادی برای صادرات ندارد و سال آینده با لغو تحریم‌های تسلیحاتی، عایدی خاصی نصیب ایران نمی‌شود، بویژه آنکه کشورهای غربی که کشورهای اصلی تولید‌کننده سلاح هستند همچنان به تحریم ایران ادامه خواهند داد.  اما مهم‌تر از همه اینکه گویا دولتمردان فراموش کرده‌اند هدف اصلی برجام لغو همه تحریم‌ها از جمله تحریم‌های اقتصادی و بهبود معیشت مردم بوده است. آیا هدف اصلی برجام محقق شده است؟