رضا کردلو: سینما بر گرده قهرمان‌ها نشسته است؛ قهرمان‌هایی که همیشه چند سروگردن بالاتر از آدم‌های عادی هستند، قهرمان‌هایی که زندگی عادی را جذاب‌تر می‌کنند. این قهرمان‌ها هستند که امید به موفقیت را در لحظه‌هایی که زیر فشار روزمرگی هستیم، به ما یادآوری می‌کنند. سینما، امروز، همه آن چیزی را که دارد، مدیون قهرمان‌هایش است؛ قهرمان‌هایی که قصه با آنها پیش می‌رود و با لبخند آنها تمام می‌شود؛ وقتی که آخر فیلم، «بدها» (نیروهای اهریمنی) را شکست می‌دهند. قصه‌ها با قهرمان‌ها معنا پیدا می‌کنند اما خود قهرمان‌ها هم قصه‌های خودشان را دارند؛ یکی‌شان برخاسته از طبقه ضعیف است، یکی‌شان کشتی‌گیر و داش‌مشتی، یکی‌شان رزمی‌کار حرفه‌ای و... خلاصه! هرکدام ماجرای منحصربه‌فرد خودشان را دارند. 

***

سیمرغ دیرهنگام

سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، در جشنواره سی‌وششم فیلم فجر، به یک قهرمان می‌رسد. اما به اندازه عمر جشنواره دیر! و حتی نه برای بازی در یک نقش قهرمانانه. جمشید هاشم‌پور برای بازی در فیلم دارکوب، به خاطر ایفا کردن نقش یک دلال خرید و فروش نوزاد این جایزه را می‌گیرد؛ نقشی که هیچ ارتباطی به یک قهرمان ندارد و فرسنگ‌ها با «جمشید هاشم‌پور»ی که از هلی‌کوپتر روی هوا به زمین می‌پرید یا با حرکت‌های خارق‌العاده رزمی‌اش همزمان 30 نفر را به زمین می‌کوفت فاصله داشت. شاید همین سیمرغ نشانه دقیقی برای توضیح مواجهه مدیریت سینمایی و جشنواره‌ای کشور با «قهرمان»هاست؛ قهرمان‌هایی که اگرچه آنها دوست‌‌شان نداشتند اما تا سال‌ها در ذهن و خاطرات مردم جا باز کرده بودند. 

***

زینال بندری پر مخاطب

در سینمای ایران، قهرمان‌ها بعد از یک دوره تقریبا 20 ساله از شروع جدی سینما، روی پرده آمدند. عمده سینمای قبل از انقلاب، سینمای فیلمفارسی بود. سینمایی که «قهرمان»هایش خارق‌العاده نبودند. اصلا قهرمان نبودند! «قیصر» شاید اولین ظهور و بروز یک «قهرمان» روی پرده سینما بود. حول و حوش «قیصر» فیلم‌های دیگری هم ساخته شدند و در سال‌هایی که «فیلمفارسی» داشت شکست می‌خورد، «قهرمان»‌هایی که علیه ظلم و برای دادخواهی و با «غیرت» پای‌شان به سینما باز شده بود، بیشتر شدند اما بیرون سینما یک اتفاق متفاوت افتاد؛ انقلاب اسلامی شرایط را برای خلق قهرمان‌هایی آرمانگرا فراهم کرده بود اما شرایط برای مدتی در سینما به نحو دیگری رقم خورد. سینمای بعد از انقلاب، بعد از یک دوره بلاتکلیفی باز با قهرمان‌ها معنا پیدا کرد. سینمای قهرمان‌محور دهه60 تحت تاثیر 2 اتفاق ـ انقلاب و جنگ ـ شکل گرفت. مدیران سینمایی در آن دهه، رویکرد متفاوتی داشتند. آنها با رو آوردن به سینمای اروپای شرقی در جست‌وجوی مفاهیم بی‌مخاطب و خاص بودند. فیلم‌هایی که به مبارزات مردمی قبل از انقلاب می‌پرداختند، قهرمان‌های خاص خود را داشتند و سینمای دفاع‌مقدس هم قهرمان‌های خود را. یکی از کم‌نظیرترین آثار سینمایی دهه 60 که هیچ فیلمی در تاریخ سینمای ایران هنوز به تعداد مخاطبانش نزدیک هم نشده، «عقاب‌ها» است که در ژانر دفاع‌مقدس در سال 63 روی پرده سینماها رفت. «سعید راد» که پیش از این فیلم، در «دادشاه» هم در قدوقواره یک قهرمان تمام‌عیار ظاهر شده بود، در عقاب‌ها همبازی «جمشید هاشم‌پور» شد؛ بازیگری که تا سال‌ها در شمایل یک قهرمان ماند. «تاراج» به کارگردانی ایرج قادری (که خود هم در سینما بازیگر نقش قهرمان بود) و نویسندگی رضا داوودنژاد، «زینال بندری» سرتراشیده را به سینما معرفی کرد. جمشید هاشم‌پور با همه بی‌مهری‌هایی که آن روزها از سوی مدیران سینمایی می‌دید، تا سال‌ها با سر تراشیده، حضور قهرمانانه خود را در سینما ادامه داد. بازی‌های اکشن او و توانایی‌های خارق‌العاده‌ای که او به‌عنوان یک قهرمان از خود نشان می‌داد، همان چیزی بود که مخاطبان سینما می‌خواستند. «تیغ و ابریشم»، «قهرمان»، «دادستان»، «افعی»، «پرواز از اردوگاه»، «نیش»، «ویرانگر»، «فاتح»، «گروگان»، «دشمن»، «جوانمرد»، «عقرب»، «یاغی» و «رنجر» از جمله فیلم‌های هاشم‌پور با ویژگی‌ای که به آنها اشاره کردیم بودند.