گروه اقتصادی:‌ سخنگوی دولت دیروز به‌شکل تمام‌قد از همه ابعاد طرح سهمیه‌بندی بنزین و گران کردن آن دفاع کرد. علی ربیعی دیروز در حالی از طرح سهمیه‌بندی بنزین حمایت کرد که هنوز انتقادات به نحوه اجرای این سیاست بین مردم‏‌،‌ کارشناسان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی ادامه دارد.

به گزارش «وطن امروز»، علی ربیعی در نشست خبری خود با اصحاب رسانه با موضوع اصلاح قیمت بنزین گفت: این طرح بر اساس تصمیم شورای عالی هماهنگی 3‌قوه درباره موضوع مهم و ملی اجرای طرح حمایت اجتماعی و معیشتی از اقشار کم‌برخوردار با منابع حاصل از اصلاح قیمت بنزین اجرا شد. علی ربیعی با بیان اینکه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی بویژه بنزین در ۶۰ سال اخیر همواره مهم و چالش‌برانگیز بوده است، اظهار داشت: دلایل متعددی برای اصلاح قیمت‌ها بیان شده و وجود دارد. در شرایط حاضر که کشور با بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها و فشار‌ها روبه‌رو شده، اصلی‌ترین دلیل برای اصلاح قیمت‌ها، ایجاد عدالت اجتماعی یا حرکت به سمت آن است. دهک‌های پایین جامعه تحت فشار هستند و دولت خود را موظف به حمایت از این اقشار می‌داند. 

دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهور ادامه داد: می‌خواهیم هر چقدر می‌توانیم به قدرت خرید این خانواده‌ها بیفزاییم. باید این مسأله از محلی تامین می‌شد. درآمد‌های دولت به‌خاطر کاهش فروش نفت، کاهش یافته و تامین منابع درآمدی دولت از طریق فروش نفت و مالیات یکی از هنرمندی‌هایی است که دولت داشته و حتی کار‌های زیربنایی و ساخت‌وساز‌ها معطل نمانده است. ربیعی با بیان اینکه تامین منابع برای حمایت معیشتی منابع حاصل از اصلاح قیمت‌هاست، تصریح کرد: یکی دیگر از راه‌ها برای این کار مالیات است اما با توجه به ضرورت تولید و ایجاد اشتغال شاید فشار بیشتر به تولیدگران کاری منطقی و علمی نبود، بنابراین بهترین راه برای حمایت از اقشار پایین، توقف یارانه اقشار برخوردار و اختصاص آن به اقشار پایین بود. 

وی با تاکید بر اینکه اقشار برخوردار بیشترین بهره‌مندی را از یارانه بنزین داشته‌اند، خاطرنشان کرد: خانواده‌های برخوردار ۲۳ برابر از این یارانه‌ها بهره‌مند می‌شدند، لذا منطقی‌ترین راه ممکن اصلاح قیمت بنزین بود. در ۶۰ سال اخیر درباره بیماری اقتصاد ایران بحث‌های زیادی شده است. یکی از دلایل این بیماری، یارانه‌های پنهان و عدالت نابرابر در جامعه بوده است. سخنگوی دولت افزود: درباره برداشتن یارانه بنزین بار‌ها در دولت‌های مختلف بحث شده است. خیلی‌ها معتقدند یکی از دلایل بیماری اقتصاد همین یارانه سوخت است. دولت‌های زیادی هم در این‌باره تلاش‌هایی را انجام دادند. 

 

* رئیس‌جمهوری خود را فدای مردم و مصالح کشور کرد

ربیعی با بیان اینکه این تصمیمات از نوع تصمیمات دشوار و سخت است، ابراز داشت: چون آثار مثبت این تصمیمات در میان‌مدت و درازمدت مشخص می‌شود، در کوتاه‌مدت نیازمند آن بودیم همراه با این اصلاحات از زندگی مردم مراقبت کنیم، بنابراین ضمن اصلاح ساختار یارانه‌ها، منابع حاصل از این یارانه‌ها را نه به همه کشور، بلکه به ۶۰ میلیون نفری که دچار مشکل شده بودند، اختصاص دادیم. وی با بیان اینکه دولت واقف بود در این شرایط اصلاح ساختار تبعاتی برای دولت و محبوبیتش خواهد داشت، عنوان کرد: من فکر می‌کنم رئیس‌جمهوری خود را فدای مردم و مصالح کشور کرد. دولت با شجاعت تصمیم گرفت و اصلاح قیمت بنزین را با رایزنی با قوای سه‌گانه، بخش‌های مختلف و کارشناسان اتخاذ کرد که تمام درآمد‌های آن برای حمایت از اقشار پایین تخصیص یافته است. عضو دولت تدبیر و امید اضافه کرد: این سوال وجود دارد که آیا این سیاست درستی بود؟ من بار‌ها شنیدم می‌گویند شما باز هم منابع این یارانه‌ها را به مردم بازپرداخت می‌کنید. ما علاوه بر عادلانه کردن سیاست، منابع این یارانه‌ها را به همه مردم اختصاص نمی‌دهیم. جهت‌گیری این طرح نسبت به ۶۰ میلیون ایرانی در حقیقت یک سیاست عادلانه کردن و برخورداری عادلانه از درآمد‌های کشور را در بطن خود دارد. وی در عین حال خاطرنشان کرد: اتفاقات تاسف‌برانگیزی در 3 روز گذشته روی داد؛ اینکه اعتراضات از جنس نگرانی و دلشوره داشتن برای معیشت و اعتراض به یک تصمیم نبود، بلکه متاسفانه دیدیم برخی به بهانه اجرای این مصوبه، به اغتشاش‌های نامتعارف مانند آتش زدن بانک‌ها، حمله به مراکز نظامی و انتظامی، حمله به زیرساخت‌ها و حمله به اموال خصوصی مردم اقدام کردند.

 

* ۷۵ درصد از افراد جامعه مشمول طرح حمایتی می‌شوند

ربیعی در پاسخ به این سوال که طرح حمایت معیشتی شامل چه کسانی می‌شود، گفت: در این طرح کارگران، بازنشستگان، معلمان، نیرو‌های تامین اجتماعی، عشایر و افراد وابسته به صندوق‌ها و حقوق‌بگیران ثابت حضور دارند. این طرح هم برش اقشاری و هم برش درآمدی دارد و در ترکیبی از اینها و مولفه‌هایی که وزارت رفاه بررسی می‌کند، افراد مشمول را تعیین می‌کند.

وی با بیان اینکه ۷۵ درصد از افراد جامعه شامل این طرح می‌شوند، اظهار داشت: نگرانی ما کسانی هستند که اثری از آنها نیست. مثلا ما افراد حاشیه‌نشین را هم بررسی کردیم و سراغ کسانی که دفترچه بیمه نداشتند و دفترچه بیمه سلامت به آنها داده‌ایم، رفتیم.

سخنگوی دولت ادامه داد: اگر افرادی را ندیده باشیم و افرادی خود را ذی‌حق می‌دانند، وزارت رفاه سامانه‌ای را معرفی می‌کند و آنها باید در ۲۰۰ کلمه دلایل خود را مطرح کنند و این حق را به ما می‌دهند که بررسی کنیم. این سامانه باز است و اگر بررسی شد و استحقاق‌شان تشخیص داده شد، آنها از همین ماه دارای حق هستند و پول‌شان از همین ماه پرداخت می‌شود.

وی افزود: تمهیدات پیش‌بینی شده به گونه‌ای است که گروه‌های مختلف را شامل می‌شود و حدود ۷۵ درصد جامعه انتخاب شده‌اند. ربیعی در پاسخ به سوال دیگری درباره پرداخت حمایتی به مردم گفت: در پرداخت‌ها تردید ایجاد نکنیم؛ اگر منابع بیشتر به‌دست بیاوریم، حمایت اجتماعی را افزایش می‌دهیم.

ربیعی در پاسخ به سوال دیگری درباره عدم اطلاع‌رسانی اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین گفت: تجربه به ما نشان می‌دهد انتشار زودهنگام خبر آغاز سهمیه‌بندی جز هدر رفتن منابع، اختلال در نظم عمومی، فعال شدن قاچاقچیان سوخت و زد و بند‌ها پیامد دیگری نداشته است. از طرف دیگر متاسفانه تجارب تلخ دیگری هم داشتیم. وی خاطرنشان کرد: تعدادی ترجیح می‌دادند به جای پمپ بنزین، بنزین را به خانه ببرند و ما آتش‌سوزی منجر به مرگ و خسارت‌های مالی و جانی داشتیم. سخنگوی دولت اضافه کرد:  بار‌ها اعلام کردیم که سناریو‌های مختلف با قیمت‌های مختلف داریم. اینکه هر دولتی هر تصمیمی  که بخواهد اعلام کند، باید از قبل پیرامون آن موضوع صحبت کرده باشد، درست است که ما هم این کار را کردیم. وی گفت: قطعا این تصمیم، تصمیم درستی بوده و نمی‌تواند مورد نقد باشد و در اعلام اینگونه سیاست‌ها باید مراقب جوانب برخی بی‌احتیاطی‌ها بود.

***

ربیعی درباره سهمیه‌بندی بنزین چه چیزهایی را نگفت؟     

محمد نجارصادقی*: سخنگوی دولت در اظهارات خود تاکید ویژه‌ای بر اینکه تصمیم نهایی اجرا شده حاصل خرد جمعی شورای عالی هماهنگی 3 قوه بوده است داشت. این در حالی است که اولا پیشنهاد‌دهنده و اصرار‌کننده اجرای این طرح دولت بوده، ثانیا این افراد تنها کلیت موضوع را تایید کردند و ثالثا در قبول آن هم شرط‌های بسیار زیادی قرار دادند که اجرایی نشده است. این به معنای آن است که اگر با اغماض هم قبول کنیم که چنین طرحی مورد تایید شورای سران بوده، مسلما نحوه و زمان اجرای آن مورد تایید آنها نبوده است. ربیعی در بخش دیگری از اظهارات خود از اهداف عدالت اجتماعی ناشی از اصلاح قیمت‌ها سخن گفته است. سوال اینجاست که چرا دولت پس از 7 سال به فکر این روش برای اجرای عدالت افتاده است؟ چرا در سال‌های گذشته قانون هدفمندی یارانه‌ها را که هدف آن همین موضوع بوده اجرایی نکرده است؟ اگر این اتفاق به صورت پلکانی رخ می‌داد هم به عدالت نزدیک‌‌تر بود و هم فشار روانی به اقشار مختلف جامعه وارد نمی‌شد. سخنگوی هیأت دولت در ادامه صحبت‌های خود اعلام کرده است تنها راه تامین منابع در شرایط فعلی اصلاح قیمت‌ها بوده است. سوال اینجاست که چرا دولت تاکنون برای تامین منابع و اجرای عدالت به سمت دریافت مالیات از اقشار پردرآمد حرکت نکرده است؟ طبق آمار موجود فرار مالیاتی اصناف ذیل اتاق بازرگانی 135 هزار میلیارد تومان، فرار مالیاتی وکلا 12 هزار میلیارد تومان و پزشکان 7 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. دولت می‌توانست در سال‌های اخیر به مرور زمان با دریافت مالیات از این سوداگران اصلی اقتصاد، منابع اجرای طرح‌های عدالتی خود را تامین کند. موضوع قابل توجه دیگر در اظهارات ربیعی این است که وی گفته رئیس‌جمهور محبوبیت خود را به‌خاطر سهمیه‌بندی که امری مطلوب است فدای ملت کرد. جالب اینجاست که دولت تدبیر و امید تنها به دلیل مسائل سیاسی و از دست ندادن رای مردم در دوره دوم دست از اجرای هدفمندی یارانه‌ها برداشت و حتی ابزارهای آن مانند کارت سوخت را با ادبیاتی پوپولیستی فساد‌آور خواند اما حالا دم از ایثار و از خود گذشتگی رئیس‌جمهور می‌زند. پر واضح است این دولت زمانی که احتیاج به رای مردم داشته هیچ‌گاه از اصلاح اقتصادی سخن نگفته و حالا که دیگر این موضوع برای او محلی از اعراب ندارد، تبدیل به فداکار ملت شده است. نکته مهم آخر درباره اظهارات علی ربیعی دفاع تمام قد او از نحوه اجرای سهمیه‌بندی بنزین است. ربیعی حتی نمی‌خواهد قبول کند در فرم اجرای این طرح، دولت مرتکب اشتباه شده است. این برخورد دولت نسبت به انتقادات بحق مردم و کارشناسان یک اتفاق بد است که نشان می‌دهد این دولت نمی‌خواهد انتقادات فراوانی را که در این‌باره وجود دارد بپذیرد. به عقیده اکثر کارشناسان این طرح ملی باید با مقدمات فراوان و آماده‌سازی روانی مردم اجرا می‌شد. برای مثال یکی از اصلی‌ترین انتقاداتی که به این طرح وارد است، میزان درآمد حاصل و نحوه هزینه‌کرد آن است که اگر برای مردم شفاف شود، می‌تواند بخش عظیمی از شائبه‌ها را برطرف کند.

 

روزنامه‌نگار اقتصادی*