کد خبر: 213137تاریخ: 1398/9/6 00:00
با وجود بی‌توجهی دولت به سیاست‌های کلی جمعیت، دیگر نهادها برای مهار بحران جمعیتی دست به‌کار شده‌اند
صدای شیرین نوزادان در خانه‌های روستایی
اسدالله خسروی*: با درمان بیش از 5500 زوج نابارور روستایی در قالب طرح «برکت خانواده» 554 نوزاد متولد شده‌اند. به گزارش «وطن امروز»، دولت نسبت به موضوع تحلیل جمعیت کشور که نسل‌های آینده را تهدید می‌کند، بی‌توجه است؛ بی‌توجهی به موضوع مهمی که بارها مورد تاکید مقام معظم رهبری و نمایندگان مجلس بوده اما تاکنون نسخه‌ای برای آن پیچیده نشده است. کاهش نرخ ازدواج در کنار افزایش ناباروری زوج‌های جوان به همراه پدیده تک‌فرزندی موجب شده رشد جمعیت کشور روندی کاهشی را در پیش گیرد، غافل از اینکه جمعیت جوان یکی از مؤلفه‌های رشد و توسعه کشورهاست. کارشناسان معتقدند بی‌توجهی به نرخ رشد جمعیت تبعات جبران‌ناپذیری را بویژه به لحاظ منابع انسانی و تأثیر آن بر شاخص‌های پیشرفت به دنبال خواهد داشت. ضرورت توجه به این مهم تا جایی است که اردیبهشت‌‌ماه 93، سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد؛ در این سیاست‌ها ضمن تأکید بر نقش بالای مقوله جمعیت بر پیشرفت و اقتدار ملی، از همه دستگاه‌های مرتبط در این زمینه خواسته شده است اقدامات لازم با دقت، سرعت و قوت انجام شود. علاوه بر تاکیدات رهبر انقلاب بر مقوله جمعیت، طرح «جامع جمعیت و تعالی خانواده» نیز که به پیشنهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال‌ها پیش تدوین و به مجلس ارسال شده است، همچنان در مجلس خاک می‌خورد و اولویتی برای بررسی و تصویب آن به چشم نمی‌خورد. دولت معتقد است قانونی شدن و اجرای این طرح بار مالی دارد. با این وجود عزمی جدی برای پرداختن به چنین موضوع مهمی از سوی دولت دیده نمی‌شود. طبق آمارهای موجود، 20 درصد زوج‌های جوان کشور نابارورند از طرفی نیز مشکلات اقتصادی و... موجب شده سن ازدواج جوانان در کشور بالا برود. این مشکلات موجب می‌شود رشد جمعیت کشور در سال‌های آینده سیر نزولی داشته باشد. اهمیت به رشد جمعیت کشور، تحکیم بنیان خانواده و پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری، موجب شده برخی نهادهای غیردولتی به جای دولت دست به‌کار شوند و تمهیداتی را در دستور اجرا بگذارند. از جمله ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) با راهکارهای کارشناسانه و حمایت از جوانان سراسر کشور تا حدی زمینه رشد ازدواج را مهیا کرده و هزینه درمان خیلی از زوج‌های نابارور را پذیرفته است.
***
*درمان بیش از 5500 زوج نابارور روستایی در قالب طرح «برکت خانواده»
به گفته مدیرعامل بنیاد برکت، با درمان بیش از 5500 زوج نابارور روستایی در قالب طرح «برکت خانواده»، 554 نوزاد متولد شده‌اند. امیرحسین مدنی با اعلام این خبر افزود: با شناسایی، معرفی به مراکز درمانی و پوشش کامل هزینه‌های درمان ناباروری 5592 زوج کم‌بضاعت ساکن مناطق روستایی و محروم کشور در قالب طرح «برکت خانواده»، تا به امروز 554 نوزاد در مناطق محروم و کم‌برخوردار کشور به دنیا آمده‌اند. مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام ادامه داد: همچنین با عنایت به عدم دسترسی روستاییان به مراکز درمانی، مشکل تامین هزینه‌های هنگفت درمان ناباروری و پوشش ندادن این نوع خدمات توسط شرکت‌های بیمه‌ای، ستاد اجرایی فرمان امام تصمیم گرفت در حوزه کمک به درمان زوج‌های نابارور ساکن در مناطق روستایی کشور، به شکل جدی ورود کند. مدنی با اشاره به اینکه طرح برکت خانواده از سال ۱۳۹۴ توسط شرکت خدمات بیمه برکت با هدف شناسایی و درمان زوج‌های نابارور روستایی در مناطق محروم به اجرا درآمده است، بیان کرد: با آغاز طرح برکت خانواده از سال ۹۴، تا به امروز 11851زوج نابارور در مناطق روستایی شناسایی و 5592 زوج برای طی مراحل فرآیند تشخیص و درمان به مراکز درمانی معرفی شده‌اند. وی در تشریح خدمات ارائه شده رایگان به زوج‌های نابارور گفت: انجام انواع خدمات تشخیصی و درمانی اعم از آزمایش‌های بالینی، تصویربرداری، IUI، IVF و ICSI و تأمین داروهای مورد نیاز، از جمله خدمات رایگان ارائه شده به معرفی‌شدگان است. در مدت 4 سالی که از اجرای طرح «برکت خانواده» می‌گذرد، تاکنون 554 نوزاد در سراسر کشور به دنیا آمده‌اند. مدیرعامل بنیاد برکت خاطرنشان کرد: بیمه برکت علاوه بر هزینه‌های درمان زوج‌های نابارور مناطق روستایی، هزینه‌های زایمان آنها را نیز تامین می‌کند. با این وجود و به برکت و همت بنیاد برکت، زوج‌های روستایی که برای فرزندآوری دچار مشکل هستند، می‌توانند با مراجعه به دفاتر شرکت خدمات بیمه برکت مستقر در مراکز تمام استان‌ها، از خدمات رایگان طرح «برکت خانواده» استفاده کرده و ضمن تشکیل پرونده، به مراکز درمانی معرفی شوند و فرآیند درمان‌شان آغاز شود.
***
* طرح «جامع جمعیت و تعالی خانواده» قبل از بودجه 99 به صحن علنی مجلس می‌آید
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره بی‌توجهی دولت نسبت به مسأله ناباروری زوج‌های جوان و کاهش جمعیت کشور در آینده به «وطن امروز» گفت: مسأله حمایت از زوج‌های نابارور و نیز توجه به رشد جمعیت کشور سال‌هاست از سوی مجلس دنبال می‌شود اما از آنجایی که دولت اعتقاد چندانی به این موضوع مهم ندارد، متاسفانه همیشه کمبود بودجه را بهانه کرده و چنین موضوع مهمی را در اولویت قرار نمی‌دهد. حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر به طرح «جامع جمعیت و تعالی خانواده» که به پیشنهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده و در مجلس مسکوت مانده است، اشاره کرد و افزود: این طرح بخوبی جمع‌بندی و آماده ارائه در صحن علنی مجلس است. تلاش نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی این است طرح یادشده قبل از بودجه سال 99 به صحن آورده شود، چرا که بی‌تفاوتی به قانونمند کردن چنین طرحی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را به‌دنبال داشته باشد. وی به مزایای قانونی شدن طرح «جامع جمعیت و تعالی خانواده» اشاره کرد و افزود: در شرایطی که نرخ ناباروری زوج‌ها روز به روز افزایش می‌یابد و از طرفی سن ازدواج نیز در کشور بالا رفته است، اجرای قانونی این طرح می‌تواند کمک شایانی به ساماندهی ارکان خانواده و رشد جمعیت کشور کند. این نماینده مجلس با بیان اینکه متاسفانه دولت تاکنون نتوانسته با راهکارهای کارشناسانه، مسیری را بپیماید که به کاهش نرخ باروری زوج‌ها در کشور و فراهم شدن زمینه ازدواج جوانان منجر شود، افزود: افزایش پدیده ناباروری زوج‌ها، ناشی از عدم توجه دولت به امر مشاوره، آموزش جوانان و نوجوانان در امر تغذیه، رعایت نکات درمانی و بهداشتی و... است که در این راستا عزم جدی از سوی مسؤولان به چشم نمی‌خورد. وی به جریان خودجوش و انقلابی بنیاد برکت در ستاد اجرایی فرمان حضرت امام برای ترویج ازدواج جوانان با تهیه جهیزیه به همراه ایجاد ستاد مشاوره برای حمایت مالی از زوج‌های نابارور در کشور اشاره کرد و گفت: حرکت در چنین مسیری ستودنی است، بنابراین توجه به این مسأله آنقدر حیاتی است که نیازمند ورود خیران به این موضوع مهم هستیم تا بتوان با حمایت‌های لازم مشکل ناباروری زوج‌ها را بتدریج حل کرد و از طرفی زمینه ازدواج جوانان نیز فراهم شود، چرا که دولت عزم جدی و انگیزه چندانی برای حل این موضوع ندارد. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کشور اکنون وارد بحران جمعیتی شده است، گفت: اگر اقدامات لازم در راستای بهبود جمعیت کشور با ازدیاد موالید انجام نشود، بی‌شک در چند سال آینده با بحران کاهش نیروی جوان کار و پیری جمعیت کشور مواجه خواهیم شد که این پدیده تبعات سختی را به‌دنبال خواهد داشت.
***
*بی‌توجهی دولت به بخش آموزش برای جلوگیری از پدیده ناباروری
عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره چاره‌اندیشی برای حل بحران کاهش نرخ جمعیت کشور در آینده و رفع مشکل ناباروری زوج‌های جوان، گفت: تا زمانی که طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده شکل قانونی به خود نگیرد، همچنان باید شاهد افزایش سن ازدواج جوانان، ناباروری و مشکل تامین نیروی کار درآینده باشیم.
بهروز بنیادی با بیان اینکه میزان نرخ باروری در کشور در کنار کاهش نرخ ازدواج تهدید‌کننده نسل آینده کشور است، اظهار داشت: هزینه‌های بالای باروری و نبود اشتغال جوانان برای تشکیل خانواده مشکلاتی است که اگر برای حل آن چاره‌اندیشی نشود، مشکلات عدیده‌ای را برای کشور در سال‌های آتی به‌وجود می‌آورد؛ مشکلاتی نظیر کاهش رشد جمعیت، کمبود نیروی جوان کار، افزایش هزینه‌های درمانی و بیمه‌ای و مسائلی چون آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی که باید از سال‌ها پیش مدنظر مسؤولان قرار می‌گرفت.
بنیادی به مغفول ماندن آموزش جوانان و نوجوانان با هدف رعایت نکات علمی و بهداشتی برای جلوگیری از ناباروری آنها در آینده اشاره کرد و افزود: اگر چه ناباروری در کشور بخوبی قابل درمان است اما هزینه‌های سنگین آن موجب می‌شود خیلی از زوج‌های جوان در مواجهه با چنین بیماری‌ای نتوانند هزینه‌های سنگین درمان آن را بپردازند، بنابراین ضرورت دارد وزارت بهداشت و وزارت آموزش‌وپرورش با آموزش‌های لازم فردی و جمعی، جوانان و نوجوانان را از خطر ابتلا به این بیماری پرهزینه در آینده آگاه کنند، چرا که مسائلی چون تغذیه نادرست، استعمال دخانیات، محیط، آب‌وهوای ناسالم، استرس‌ها و... موجب بروز چنین بیماری‌ای می‌شود. در چنین شرایطی آموزش‌های لازم می‌تواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از ناباروری جوانان داشته باشد.
- ایران پیر می‌شود
بر اساس آمار سرشماری سال 1395، سهم میان‌سالان از کل جمعیت به 8/44 درصد رسیده است، همچنین طبق گزارش‌های سازمان ملل (2015) تنها با افزایش محسوس باروری، ایران از خطر سالمندی رهایی پیدا می‌کند، در غیر این صورت و با ادامه داشتن وضعیت فعلی، سال 1430 بیش از یک‌سوم جمعیت کشور سالخورده خواهد بود! به عبارت دیگر به ازای هر دو ایرانی در سن کار، یک نفر در سن بازنشستگی قرار دارد که این موضوع موجب ورشکستگی نظام تأمین اجتماعی، کمبود شدید نیروی کار، کاهش پویایی و انگیزه اجتماعی خواهد شد؛ علاوه بر این افزایش سن ازدواج، تجرد قطعی افراد، ناباروری زوجین، افزایش طلاق و... عوامل تشدیدکننده بحران جمعیت است که رفع آن برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های جدی و دقیق مسؤولان را می‌طلبد.
***
* توانایی کشور در درمان ناباروری
ایران در درمان نازایی همگام با کشورهای پیشرفته دنیاست. پژوهشگاه رویان در سال 1370 به عنوان مرکز جراحی محدود با هدف ارائه خدمات درمانی به زوج‌های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری توسط زنده‌یاد دکتر سعید کاظمی‌آشتیانی و گروهی از پژوهشگران و همکارانش در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تاسیس شد. این پژوهشگاه یک قطب تحقیقاتی و فناوری در تراز بین‌المللی، پیشگام در توسعه علم، فناوری و نوآوری در علوم زیستی با مرجعیت در علوم سلول‌های بنیادی، تولیدمثل، زیست‌فناوری، طب ترمیمی و موثر در ارتقای سلامت جامعه است. مأموریت پژوهشگاه رویان در راستای نقشه جامع علمی کشور و در چارچوب برنامه توسعه جهاد دانشگاهی در محورهایی چون پژوهش و توسعه علم و فناوری در زمینه‌های زیست‌شناسی و پزشکی تولیدمثل، سلول‌های بنیادی و زیست‌فناوری، آموزش و ترویج یافته‌های علمی در سطح ملی و بین‌المللی، تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی برای ارائه خدمات و تولید محصولات زیستی به منظور رفع نیازهای علمی تخصصی کشور، درمان بیماران نابارور و صعب‌العلاج از طریق استفاده کارآمد از نتایج پژوهش است. این پژوهشگاه فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی و نیز درمانی خود را در قالب 3 پژوهشکده و 2 مرکز خدمات تخصصی (مرکز درمان ناباروری و مرکز سلول درمانی) با راهبرد «از علم تا کاربرد» انجام می‌دهد.
-درمان ناباروری مستلزم استمرار و پشتکار
معاون پژوهشگاه رویان درباره درمان‌های ناباروری می‌گوید: در موضوع درمان‌های ناباروری به طور قطع و یقین همسطح پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا در حال حرکت هستیم؛ هم از جهت تجهیزات، هم از جهت نوع درمان و هم از لحاظ وسایل مصرفی و محیط کشت و... ضمن اینکه به اثبات رسیده است متخصصان ایرانی ماهرترین افراد در درمان ناباروری هستند. در این زمینه نه‌تنها وابستگی به خارج کشور نداریم، بلکه به وفور و فراوان خارجی‌ها به ایران می‌آیند تا ناباروری خود را درمان کنند. احمد وثوق در پاسخ به این سوال که چند درصد زوج‌های نابارور قطعی درمان می‌شوند و چند درصد آنها درمان‌پذیر نیستند، اظهار داشت: درمان ناباروری با توجه به روش‌های کمکی که اکنون وجود دارد، تقریباً در دسترس است ولی به یک استمرار و پشتکار نیاز دارد. یعنی زوجین وقتی برای درمان مراجعه می‌کنند، باید حوصله داشته باشند و زمان بگذارند تا هم مشکل‌شان مشخص و هم روش درمان مناسب آنها انتخاب شود. به گفته وی، بعد از اینکه روش درمانی انتخاب شد، شانس باروری در هر دوره درمان محدود است، یعنی اینطور نیست که با یک بار درمان احتمال بارداری به 100 درصد برسد. بعضی زوج‌ها نیاز به تکرار درمان دارند و باید تحمل داشته باشند و هزینه آن را که گران هم هست، بپذیرند.
بعضی از زوجین به علت گرانی درمان، برای بار دوم و سوم مراجعه نمی‌کنند و از بارداری ناامید می‌شوند. اکنون درصد کمی هستند که امکان باروری آنها صفر است؛ آن دسته از مردان عقیمی که عقیم بودن آنها برگشت‌پذیر نباشد، اگر نه با کمترین استعداد باروری امکان فرزندآوری وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: امیدواریم سازمان‌های بیمه‌گر با توجه به سیاست‌های افزایش جمعیت کشور پای کار بیایند و با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلی نظام سلامت، درمان‌های ناباروری هم تحت پوشش بیمه قرار بگیرد.
خبرنگار*