گروه اقتصادی:‌ پس از اجرای طرح سهمیه‌بندی و گرانی بنزین، دولت اطمینان داد تمام عواید حاصل از درآمدهای این طرح را به حساب مردم واریز می‌کند اما حالا شواهد حاکی از آن است که دولت عزم خود را برای حذف هر چه بیشتر تعداد یارانه‌بگیران جزم کرده است. در این بین شواهد نشان می‌دهد نقش اصلی در حذف یارانه‌ها را محمدباقر نوبخت طراح بودجه سال آینده به عهده دارد. به گزارش «وطن امروز»، در حال حاضر دولت 2 یارانه به مردم پرداخت می‌کند؛ اولی همان رقمی است که از سال 87 به صورت ماهانه و ثابت 45500 تومان به حساب مردم واریز می‌شود و دومی مربوط به بسته معیشتی است که پس از گرانی بنزین تقریبا برای هر نفر 50 هزار تومان در حال واریز است. طبق آخرین آمار اعلام شده توسط سازمان هدفمندی یارانه‌ها، تا پایان تابستان سال جاری 78 میلیون نفر یارانه بخش هدفمندی را دریافت می‌کردند که با شروع حذف دهک‌های پردرآمد، تعداد آنها به 76 میلیون رسید. روند حذف دهک‌های پردرآمد با شروع طرح افزایش قیمت بنزین متوقف شد. در این شرایط دولت به نزدیک 60 میلیون ایرانی بسته معیشتی یا به نوعی یارانه دوم را پرداخت کرد. این یعنی به یک باره دولت تصمیم گرفت به نزدیک 18 میلیون ایرانی یارانه دوم را پرداخت نکند، آن هم در حالی که از این تعداد، 16 میلیون یارانه 45500 تومان یا اول را دریافت می‌کنند.

تحرکات دولتی‌ها نشان می‌دهد در شرایط فعلی تمام سیاست‌های آنها بر حذف هر چه بیشتر هر دو یارانه پایه‌گذاری شده است. آنها پس از حذف 16 میلیون نفر از دریافت یارانه معیشتی که یارانه هدفمندی را می‌گیرند، حالا می‌خواهند یارانه 45500 تومانی آنها را هم حذف کنند. شواهد این موضوع را در بیانیه اخیر سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌توان دید؛ آنجا که این سازمان اعلام کرده است برای سال آینده هیچ بودجه‌ جدیدی برای یارانه اولی‌ها و معترضان در نظر نگرفته است، آن هم در شرایطی که به صورت میانگین هر سال بین 2 تا 5 میلیون نفر به یارانه‌بگیران اضافه می‌شود. در این بیانیه آمده است: درخواست بررسی مجدد و ثبت‌نام برای دریافت یارانه‌ای که در طرح حمایت معیشتی دولت تعریف شده است، صرفا درباره بسته حمایتی معیشتی حاصل از منابع سهمیه‌بندی و اصلاح قیمت بنزین بوده است. در سال جاری هیچ قانون و بودجه‌ای جهت پرداخت یارانه نقدی ۴۵۵۰۰ تومانی به افراد غیرمشمول و یارانه اولی وجود نداشته و پیش‌بینی نشده است.

جالب اینجاست که ایسنا خبرگزاری وابسته به دولت هم دیروز پیشنهاد حذف این 16 میلیون نفر را داده است. در این گزارش آمده است: «با اعلام رسمی انتخاب ۶۰ میلیون نفر از یارانه‌بگیران برای کمک حمایتی دولت، به نظر می‌رسد دیگر پرداخت یارانه به ۱۶ میلیون نفری که محق حمایت معیشتی نبودند و در 3 دهک بالای درآمدی طبقه‌بندی شده‌اند، معنا نداشته و باید منتظر حذف یارانه نقدی آنها نیز بود؛ موضوعی که تکلیف قانونی هم هست». البته جمعیت دریافت‌کنندگان هر دو یارانه مطرح شده همواره مورد تردید است. دولت هم سازوکار مناسبی برای ارزیابی این موضوع اعلام نکرده است و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم در این‌باره انتقاد داشتند. یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با انتقاد از عدم واریز یارانه معیشتی به حساب برخی سرپرستان خانوار، گفت: مهلت دولت برای واریز یارانه معیشتی به حساب خانوارها پایان یافت اما متأسفانه هنوز بسیاری از خانوارهای ضعیف و متوسط جامعه از جمله برخی بازنشستگان این مبلغ را دریافت نکرده‌اند.

دیگر نمایندگان هم مانند شهاب نادری بر این باورند که اساسا جمعیت نیازمند زیادی از دریافت یارانه جا مانده‌اند.

 

* روش شناسایی چگونه است؟

ابهام دیگر مطرح در این طرح، نحوه شناسایی مشمولان دریافت یارانه است؛ ابهامی که با هر اظهارنظر مسؤولان دولتی، پیچیده‌تر هم می‌شود. نخستین‌بار احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که در برنامه روی خط خبر 4 آذر شبکه خبر اعلام کرد: «اگر کسی خودروی بالای 250 میلیون تومان داشته باشد، از دریافت یارانه معیشتی حذف می‌شود. ارزش ملک هم اگر در تهران بالاتر از یک میلیارد و 200 میلیون تومان و در شهرستان‌ها بالای 900 میلیون تومان باشد فرد حذف می‌شود». تقریبا همزمان با این اظهارات میدری، نامه‌ای از سوی محمد شریعتمداری، وزیر رفاه به نمایندگان مجلس درباره شاخص‌های شناسایی مشمولان دریافت یارانه معیشتی ارسال شد. این نامه مرز تعیین مشمول و غیرمشمول را مشخص می‌کند که خانوارهای با درآمد کمتر از این مرز، مشمول دریافت یارانه و خانوارهای با درآمد بالای این اعداد، از دریافت یارانه حذف می‌شوند. طبق این سند، برای خانوار یک‌نفره درآمد ماهانه 4 میلیون تومان، برای خانوار 2 نفره درآمد ماهانه 5 میلیون تومان، برای خانوار 3 نفره درآمد ماهانه 6 میلیون تومان، برای خانوار 4 نفره درآمد ماهانه 7 میلیون تومان و برای خانوار 5 نفره و بیشتر درآمد ماهانه 8 میلیون تومان به عنوان مرز تعیین مشمول و غیرمشمول برای دریافت یارانه معیشتی تعیین شده است.

 

* تناقضات بی‌پایان

تناقض در اعلام شاخص تعیین مشمولان یارانه‌ معیشتی، صرفا به وزیر رفاه و معاونش ختم نمی‌شود؛ حذف یارانه ثروتمندان تکلیفی بود که در تبصره 14 قانون بودجه امسال به آن اشاره شده بود. در همین رابطه اخیرا حسین میرزایی، سخنگوی ستاد اجرایی تبصره 14 بودجه در گفت‌وگویی اعلام کرد: «برای حذف ثروتمندان و 3 دهک بالای درآمدی به درآمدها کاری نداریم و هزینه‌ها ملاک است. گفتیم درآمد را کاری نداریم، روی هزینه‌ها متمرکز هستیم. امکان دارد درآمد پس‌انداز شود و به هر نحوی، هزینه نشود. امکان دارد قسط، کارت به کارت و کارهای دیگری انجام دهید که برای ما مهم نیست. پرداخت‌هایی را که از طریق دستگاه‌های کارتخوان (پوز) و درگاه‌های پرداخت اینترنتی وجود دارد مبنا قرار می‌دهیم». وی در ادامه گفت: «بر این اساس خانواده 2 نفره 5 میلیون تومان، خانوار 3 نفره 6 میلیون و 500 هزار تومان، خانوار 4 نفره 7 میلیون و 700 هزار تومان، خانوار 5 نفره 8 میلیون و 500 هزار تومان و خانوار 6 نفره و بیشتر را به ازای هر نفر 500 هزار تومان افزایش نسبت به خانوار 5 نفره در نظر گرفتیم».

 

* دولت شفاف‌سازی‌کند

در همین حال عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره نحوه حذف مردم از طرح معیشتی گفت: طریقه پرداخت بسته‌های معیشتی مشخص نیست و متاسفانه هیچ شفافیتی هم وجود ندارد. معصومه آقاپور گفت: در حال حاضر از آقای نوبخت و وزیر رفاه خواسته‌ایم به مجلس بیایند و توضیح دهند چگونه 15 میلیون نفر حذف شد‌ه‌اند و درباره آینده حذفیات هم گزارش بدهند. وی افزود:‌ دولت باید برای نمایندگان رفتار خود را شفاف‌سازی کند، ما سوالات فراوانی داریم که بر چه اساسی یارانه پرداخت می‌شود؟ یا بر چه اساسی حذف شده است و می‌خواهد حذف شود؟ این ابهامات باید برطرف شود. عضو کمیسیون اقتصادی گفت: دولت به دلیل عدم شفاف‌سازی و متاسفانه عدم پاسخگویی نارضایتی‌ها را افزایش می‌دهد و مادامی که خود را در کنار مردم تصور نکند این موضوعات ادامه خواهد داشت. هر چه سریع‌تر باید این قضیه و این توضیحات کامل داده شود که مردم بفهمند مشمول می‌شوند یا نمی‌شوند. این قایم‌باشک‌بازی‌ها چه معنایی دارد؟ وی در پاسخ به این سوال که دولت عدم دسترسی به حساب‌های شخصی را دلیل ناتوانی در حذف اعلام کرده، گفت: این یک بهانه است. اساسا ما دولت را ایجاد کردیم که به صورت یکپارچه یک قدرتی اطلاعات را داشته باشد، اینکه اطلاعات ندارند یک بهانه بی‌مورد است. از دولت می‌خواهیم شفاف‌سازی کند و به اعتراضات مردم دامن نزند. نماینده مجلس با بیان اینکه مالیات از تراکنش‌های بانکی گرفته شده است و این موضوع سرک کشیدن به حساب‌ها را تایید می‌کند، گفت:‌ اینکه بگوییم برای پرداخت معیشتی می‌خواهیم به حساب‌ها سرک بکشیم یک حرف غلط است، پیش از این هم این موضوع بوده است که البته کار بدی هم نیست.  دولت باید از این بهانه‌ها دست بردارد و به فکر پاسخگویی به ملت باشد و نمایندگان هم بزودی آنها را برای پاسخگویی به محضر ملت دعوت خواهند کرد.

***

هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی:

سیدامیر سیاح، اقتصاددان:

***

حسن سلیمانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی:

نوبخت خبر حذف یارانه را به ما داده بود