با اعلام انصراف سمیر خطیب از تشکیل کابینه جدید لبنان، پارلمان این کشور به ریاست «نبیه بری» تصمیم گرفته رایزنی‌ها برای انتخاب نخست‌وزیر جدید را به هفته آینده موکول کند. خطیب دومین گزینه تصدی پست نخست‌وزیری لبنان پس از اعلام استعفای سعد حریری به شمار می‌رفت. گزینه اول برای تصدی این پست پس از استعفای حریری، «محمد الصفدی» بود که وی هم در تاریخ ۲۶ آبان‌ماه انصراف داده بود. هر دوی این گزینه‌ها از سوی حریری معرفی شده و مورد تایید او بودند اما هر دو پس از مدت کوتاهی از کاندیداتوری برای این پست انصراف دادند. این در حالی است که از زمان استعفای حریری، جنبش امل و حزب‌الله که جزو ائتلاف 8 مارس هستند و به لحاظ سیاسی با حریری که از سران ائتلاف 14 مارس است زاویه دارند، به انحای مختلف از وی خواسته‌اند خود مجدداً پست نخست‌وزیری را قبول کند. حریری نیز بارها اعلام کرده قصد ندارد نخست‌وزیر باشد و طی 2 مرحله با حمایت از صفدی و خطیب، آنها را به‌عنوان گزینه‌های مورد تایید خود معرفی کرده است اما درست زمانی که انتظار می‌رفت پارلمان جلسه رای اعتماد را برگزار کند، آنها اعلام انصراف کردند. 

به نظر می‌رسد حریری درصدد باج‌خواهی از نظام سیاسی لبنان است. بدعتی که حریری در حال پایه‌گذاری آن است، اتفاقات نامبارکی را برای سرنوشت لبنان رقم خواهد زد. «فیصل کرامی» از اعضای جریان مستقل لبنان در واکنش به این اتفاق اعلام کرد: اگر طایفه سنی از دارالفتوا بیعت کامل با سعد حریری را اعلام کند، پس فایده رایزنی‌های پارلمانی چیست؟ این کار به معنای این است که نهادهای قانونی عملاً در این کشور جایگاهی نخواهند داشت.  

حریری از یک طرف پست نخست‌وزیری را با دست پس می‌زند و با اعمال نفوذ در گروه‌های سیاسی وابسته به جریان 14 مارس عملاً از توافق آنها روی یک گزینه مشخص جلوگیری می‌کند. شاید بیان این عبارت که حریری در حال وقت‌کشی و ایجاد یک فضای فرسایشی برای نیل به آرزو‌های خود است، بی‌راه نباشد. 

او قبل از خطیب، با حمایت از شخصیتی مثل صفدی نشان داد به دنبال این است تا نخست‌وزیر انتخاب نشود، چرا که صفدی با سابقه فساد اقتصادی و عملکرد ضعیف خود در دوره وزارت دارایی، نزد افکار عمومی چهره منفوری بود و حتی پس از معرفی او، مردم طرابلس در برابر منزلش به نشانه اعتراض تجمع کردند. 

گروکشی حریری در حالی است که مردم لبنان در 2ماه گذشته با اعتراض به فساد و مشکلات معیشتی خواستار اصلاحات اقتصادی و بهبود اوضاع هستند و هیچ‌گاه خواهان استعفای دولت نبوده‌اند. حریری با استعفای خود در واقع از مسؤولیت امور لبنان شانه خالی کرد تا کم‌کاری دولت و فساد سیستماتیک آن را به نداشتن اختیارات مربوط کند. 

لبنان این روزها تحت تاثیر اعتراضات در بیروت و برخی آشوب‌ها در طرابلس با مشکلات عدیده‌ای در زمینه تامین نیازهای اولیه مردم مواجه شده و حتی از کشورهایی مثل اسپانیا و آلمان درخواست کمک مالی نیز کرده است. حریری با هدف به‌دست آوردن کابینه یکدست که صرفاً از حامیان خود او و جریان وابسته به غرب باشند، همچنان به گروکشی و باج‌خواهی ادامه خواهد داد و در این بین مردم لبنان بیشترین آسیب را خواهند دید. 

گفت‌وگوی «وطن امروز» با دکتر مسعود  اسداللهی، کارشناس مسائل لبنان

بحران انتخاب نخست‌وزیر تا ماه‌ها ادامه دارد

کلاف سردرگم آینده سیاسی لبنان روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود. از زمان استعفای حریری تاکنون بیش از 40 روز می‌گذرد و در این مدت جدای از نام‌هایی که برای نخست‌وزیری معرفی می‌شوند، 2 نفر تا مرحله معرفی به پارلمان هم پیش رفتند اما هر دوی آنها در یک قدمی رای اعتماد از قبول این پست انصراف دادند. دیگر برای همه گروه‌های سیاسی، تحلیلگران و حتی مردم لبنان مشخص شده است که پیام «نه من، بلکه یک نفر دیگر» که از سوی حریری مطرح شده، فقط و فقط یک شعار است. حریری به‌عنوان رئیس «جریان المستقبل» در این مدت از 2 نفر حمایت کرده ولی نهادهای نزدیک به وی مثل «دارالفتوا» یا گروه‌های سیاسی نزدیک به او به کاندیداها گفته‌اند تنها از حریری به‌عنوان نخست‌وزیر حمایت خواهند کرد. این رویکرد معنایی جز نفوذ و گروکشی حریری از روندهای قانونی در لبنان ندارد؛ موضوعی که دکتر مسعود اسداللهی از صاحبنظران تحولات لبنان نیز به آن اشاره کرده است. 

* * *

* لبنان مدت‌هاست نخست‌وزیر ندارد و دولت پیشبرد امور با مسؤولیت‌های محدود در رأس کار است، تاکنون صفدی و خطیب برای پست نخست‌وزیری از سوی حریری معرفی شده‌اند و در حالی که هر دو اول این پست را قبول کردند ولی در کمتر از یک هفته انصراف دادند؛ موضوع این انصراف‌ها چیست؟ 

مسأله اصلی در لبنان در حال حاضر این نیست که نخست‌وزیر چه کسی باشد یا پارلمان به چه کسی رای اعتماد خواهد داد، بلکه موضوع این است که حریری به‌عنوان رهبر جریان المستقبل چه می‌خواهد. المستقبل در پارلمان لبنان جریان اثرگذاری است که می‌تواند در گرفتن یا نگرفتن رای اعتماد نخست‌وزیر از پارلمان موثر باشد. حریری در 2 مقطع 2 نفر را معرفی کرد اما هر دو قبل از جلسه رای اعتماد پارلمان انصراف دادند؛ استدلال آنها این بود که نهادهای اهل تسنن و احزاب 14 مارس از نخست‌وزیری حریری حمایت کرده‌اند. این یعنی کل روند معرفی، حمایت، قبول و بعد انصراف از سوی این کاندیداها یک کشمکش و بازی سیاسی است. موضوع برای حریری این است که خودش نخست‌وزیر باشد و کابینه‌ای را داشته باشد که در جهت مطامع خود و منافع جبهه غربی- عربی عمل کند. 

 

* آیا جریان المستقبل و در راس آن 14 مارس در پارلمان نمی‌توانند این منافع را برای حریری تامین کنند؟

واقعیت این است که حریری می‌داند منافعش از راه پارلمان تامین نخواهد شد. جدا از این بحث که نقش احزاب در ترکیب کابینه ثابت شده است، نه حزب‌الله و نه جنبش امل و حتی رئیس‌جمهور این اجازه را به او نخواهند داد که بر اساس سازوکار پارلمان به تمامیت‌خواهی بپردازد. به هرحال کرسی‌های پارلمان و سهم احزاب در پارلمان پس از انتخابات مشخص شده و همین ترکیب باید در انتخاب کابینه نیز اثرگذار باشد. 

 

* به کابینه‌ای اشاره کردید که منافع جبهه غربی- عربی را پوشش دهد؛ منظور شما از این عبارت چیست؟

برای همه مشخص شده است که ایالات‌متحده آمریکا قصد دارد دولتی در لبنان بر سر کار باشد که جریان مقاومت را تحت فشار بگذارد. مشکلات معیشتی مردم لبنان و مسأله فساد هم کاملا جدی و عینی است. مطالبات مردم هم بحق است. حریری ولی با استعفای خود ضمن فرار به جلو تلاش می‌کند با دور زدن قانون، از طریق فشار بر نهادهای صاحب نفوذ در جریان اهل سنت کاری کند تا اوضاع لبنان بحرانی باقی بماند و از پس این بحران به یک راهکار فوری یا اضطراری برسد که احتمال رسیدن به این هدف بسیار کم است؛ ضمن اینکه خود حریری هم شخصیت قوی‌ای ندارد و تنها تحت تاثیر حمایت غربی‌ها این کارها را می‌کند.

 

* با این حساب در آینده نزدیک لبنان صاحب نخست‌وزیر نخواهد شد؟ 

متاسفانه همین‌طور است. وقتی نهاد دینی مثل دارالفتوا علنی از حریری حمایت می‌کند یعنی این سازمان کارمندان حریری هستند و طبیعتا دیگر افراد اهل سنت شانسی برای انتخاب شدن حداقل در برهه زمانی کنونی ندارند. انتظار می‌رود این وضعیت تا ماه‌ها در لبنان تداوم داشته باشد.