کد خبر: 213759تاریخ: 1398/9/21 00:00
گزارشی از حال و هوای روزهای میانی سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت
حقیقت در میانه
احسان سالمی: جشنواره سینماحقیقت در دسته‌بندی جشنواره‌هایی قرار می‌گیرد که اگر به عنوان یک دوستدار و علاقه‌مند به سینما، فرصت تماشای آثارش را از دست بدهید، شاید هیچ وقت موفق نشوید بخش عمده‌ای از آثار آن را بر پرده بزرگ سینماها ببینید. احتمالا به همین خاطر است که بسیاری از آنها که علاقه‌ای به سینمای مستند دارند، می‌دانند روزهای میانی آذرماه هر سال را نباید از دست بدهند؛ روزهایی که گعده‌های مستندسازان و دوستداران سینمای مستند گرم‌تر و پرشورتر از همیشه است. گعده‌هایی که این روزها در پردیس چارسوی تهران بشدت فعال شده‌اند تا تنور سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت را گرم‌تر کنند.
نفسگیرترین رقابت سال‌های اخیر
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت، حضور گسترده مستندسازانی از طیف‌های مختلف فکری و البته نام‌هایی بزرگ در عرصه مستند در این جشنواره است؛ جشنواره امسال به معنی واقعی کلمه یک رقابت سخت و نفسگیر میان مستندسازان است و مدعیان سرسختی در بخش‌های مختلف آن حضور دارند. جالب اینکه معمولا روال جشنواره بر این بود که هر سال در هر بخش مستند بلند، مستند نیمه‌بلند و کوتاه تقریبا فقط چند اثر قابل توجه یا فیلمساز سرشناس حضور داشتند؛ این در حالی است که امسال در همه این بخش‌ها نام‌هایی بزرگ و آثاری قابل توجه حضور دارند که رقابت را بشدت جذاب‌تر از همیشه کرده است. حتی در بخش شهید آوینی هم امسال رقابتی جدی شکل گرفته و فیلمسازان شاخصی از سینمای انقلاب در آن حضور دارند. فیلمسازانی که قرار گرفتن همه آنها در کورس به دست آوردن جایزه شهید آوینی سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت، اتفاقی جالب توجه برای سینمای مستند انقلاب است.
مهم‌ترین مستندهای روزهای نخست سینماحقیقت
زنگ افتتاحیه سیزدهمین ماراتن سینماحقیقت با صدای منوچهر انور نواخته شد. در روز اول این جشنواره مستندهای مهمی مثل «روزگار یک چهل ساله» ساخته امین قدمی، «فرزندان شب» بهروز نورانی‌پور، «آسوده بخواب کورش» علی فراهانی، «بانو عصمت» محمد حبیبی‌منصور، «مهدی عراقی را بکش» عبدالرضا نعمت‌اللهی، «عیسی» احمد شریف‌زاده، «پرسنل اداره سوم» احمد گودرزی، «تنها مدرس» معین شافعی، «راویج» صادق داوری‌فر و «جمیله» محمدباقر شاهین به نمایش درآمدند.
همچنین از جمله مهم‌ترین مستندهای اکران‌شده در روز دوم، می‌توان به مستند «روایت رهبری» ساخته مهدی نقویان اشاره کرد. اما پدیده روز دوم جشنواره «زندگی میان پرچم‌های جنگی» ساخته محسن اسلام‌زاده بود؛ مستندی در ارتباط با حضور تروریست‌های داعش در کشور افغانستان که بعد از مستند «تنها میان طالبان» یکی دیگر از مستندهای ساخته شده توسط اسلام‌زاده در ارتباط با مسائل و بحران‌های افغانستان است. «نت‌های مسی یک رویا» ساخته رضا فرهمند هم که سال قبل در بخش مستند جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمده بود، یکی دیگر از مستندهای مهم این روز بود. «مادر جبهه‌ها» ساخته شهرام میراب‌اقدم و «مرهم» به کارگردانی مسعود زارعیان، «با صبر زندگی» ساخته وحید فراهانی و «نبرد امواج» ساخته وحید فرجی که از آثار حاضر در بخش جایزه شهید آوینی هستند هم از جمله آثار مهم روز دوم این جشنواره بودند.
به این موارد باید مستندهایی همچون «روایت سیل» ساخته مصطفی شوقی، «پیرمرد و خواننده» ساخته امیر اصانلو و «خاطرات موتورسیکلت» به کارگردانی امیرحسین نوروزی و «خودکار» ساخته محمد ثقفی که در روز سوم این رویداد به نمایش درآمدند را هم باید اضافه کرد.
مستندهایی که بیشتر به چشم مخاطبان آمدند
روزهای ابتدایی جشنواره سیزدهم سینماحقیقت چند اتفاق مهم دیگر غیر از نمایش فیلم‌های مستند هم داشت. رونمایی از کتاب «پژوهش سینمایی» تالیف محمد تهامی‌نژاد یکی از این رویدادهای مهم بود که در روز دوم این جشنواره به وقوع پیوست. همچنین به روال هر ساله چهره‌های مختلف سیاسی و فرهنگی به بازدید از این جشنواره آمدند. البته که معمولا هر چقدر جشنواره به روزهای انتهایی برگزاری خود نزدیک می‌شود، چهره‌های بیشتری برای بازدید از این جشنواره حضور پیدا می‌کنند همچنین انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران هم یکی از اتفاقاتی است که امسال به شکل جدی در سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت پیگیری می‌شود و تماشاگران آثار مختلف پس از تماشای هر اثر با انداختن برگه رای خود در 3 قسمت «خوب، متوسط یا ضعیف» نظرشان را در ارتباط با کیفیت آن اثر اعلام می‌کنند. بر اساس آمار اعلام شده در روز اول این رویداد فیلم‌های «قرقبان» به کارگردانی فتح‌الله امیری و نیما عسگری، «همه‌چیز درباره آرزو» به کارگردانی کتایون جهانگیری و «جمیله» به کارگردانی محمدباقر شاهین آثاری بودند که بیش از سایرین مورد توجه مخاطبان جشنواره قرار گرفتند. البته از الان نمی‌توان در ارتباط با سرنوشت نهایی این بخش صحبت کرد و باید منتظر بود تا بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره در اختتامیه این رویداد مشخص شود.
حاشیه‌های جشنواره سیزدهم
اما سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت شاهد حضور چند اثر پرحاشیه هم بود. یکی از این آثار «قصه دختران فروغ» مستندی به کارگردانی خاطره حناچی است که با حمایت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساخته شده است. در بخشی از متنی که سایت «سینماپرس» در ارتباط با این فیلم منتشر کرده، آمده است: «مستندی به کارگردانی خاطره حناچی (از منسوبان نزدیک شهردار محترم تهران) که با ارتزاق از بودجه بیت‌المال و در قالب حمایت‌های بی‌دریغ مادی و معنوی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی توانسته بود مخاطبان خود را به باوری سیاه و سراسر تاریک از بدبختی و فلاکت دختران و پسران بدسرپرست در ایران نایل سازد و در عین حال خیرین مذهبی و نیکوکارانی را که به واسطه اعتقادات دینی خود به کمک این کودکان می‌روند عاملی مضاعف‌کننده از برای فلاکت بیشتر این طیف آسیب‌پذیر در جامعه ایران معرفی نماید».
همچنین مستند دیگری که پخش آن در روزهای ابتدایی این جشنواره با حرف و حدیث‌هایی همراه شد، مستند «پروژه ازدواج» به کارگردانی مشترک حسام اسلامی و عطیه عطارزاده بود؛ اثری که قصه آن درباره مطرح شدن پیشنهاد ازدواج بیماران در یک مرکز نگهداری از بیماران اعصاب و روان است. پیشنهادی که در نهایت بیشتر از آنکه بخواهد تبدیل به واقعیت شود، تبدیل به یک پروژه علمی برای بررسی واکنش‌های تعدادی از این بیماران به پیشنهادها پیرامون مسأله ازدواج شده است. «پروژه ازدواج» در زمره تولیدات مشترک سینمای مستند قرار می‌گیرد که در آن اتین دو ریچاد در کنار حسام اسلامی و عطیه عطارزاده تهیه‌کنندگی اثر را برعهده دارند. «پروژه ازدواج» علاوه بر تهیه‌کننده خارجی از حمایت برخی مجموعه‌های بینالمللی نیز در زمینه تولید بهره برده است؛ اثری در حال و هوای سینمای جشنواره‌ای که احتمالا قرار است بعد از حضور در جشنواره حقیقت بیشتر از آنکه توسط مخاطبان عام دیده شود، به جشنواره‌گردی بپردازد!
***
2 اتفاق متفاوت روزهای ابتدایی سینماحقیقت
مستندسازان سینمای انقلاب امسال دست روی سوژه‌های جالب توجهی گذاشتند؛ از ماجرای سیل اول سال گرفته تا موضوعات استراتژیکی همچون حضور داعش در افغانستان و شهدای مدافع حرم و... . اما در میان مستندهای سینمای انقلاب که در چند روز ابتدایی این جشنواره به نمایش درآمد 2 مورد از آنها بیش از بقیه به چشم نگارنده این گزارش آمد؛ مستندهایی که شاید نام مستندسازانی نامدار پشت تولید آنها نباشد ولی محتوا و سوژه‌هایی که بر آن دست گذاشته بودند باعث شد این 2 اثر تبدیل به 2 اتفاق متفاوت روزهای ابتدایی سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت شود.
عیسی/ احمد شریف‌زاده
مستند «عیسی» ساخته احمد شریف‌زاده یکی از این آثار بود. شریف‌زاده که سال گذشته با مستند «آن زمستان» به جشنواره حقیقت راه پیدا کرد، امسال «عیسی» را در بخش شهید آوینی معرفی کرده است. «آن زمستان» دوره کوتاهی از زندگی محمدتقی مصباح‌یزدی را روایت کرد و «عیسی» به زندگی عیسی قاسم می‌پردازد. آیت‌الله «عیسی قاسم» شخصیت مذهبی و سیاسی بحرینی است که در سال‌های اخیر با انگیزه اصلاح سیاسی، مطالبات مردمی را در بحرین پیگیری کرد و هم‌اکنون به عنوان یکی از رهبران مخالف حکومت بحرین شناخته می‌شود. مستند «عیسی» با تمرکز بر شخصیت آیت‌الله عیسی احمد قاسم تحولات اخیر بحرین را در دوران معاصر روایت می‌کند. شریف‌زاده توانسته است در کمتر از یک ساعت، اهمیت شیخ عیسی را در این تحولات اجتماعی و سیاسی بیان کند. جنبش مردمی که برای اصلاح سیاسی در بحرین آغاز شده است خودش را وامدار شیخ عیسی می‌داند اما شیخ عیسی و شاگردانش می‌دانند برای آنکه فعالیت‌شان مشروع باشد و به نتیجه مطلوب برسد باید حجت شرعی و عقلی داشته باشند. بر همین اساس است که در میانه مسیر مطالبات مردم، شیخ عیسی برای چند سالی از بحرین خارج می‌شود تا تحصیلات علوم دینی‌اش را به حد مطلوبی برساند و بتواند مطالبات مردم را از راه‌های مشروع پیگیری کند. احمد شریف‌زاده این مستند را با روایت شاگردان و اطرافیان بسیار نزدیک شیخ در مقابل دوربین برده و با استفاده از تصاویر آرشیوی ساخته است.
بیر عالم سوز/ طاها امیری
باور کنید در چند سال اخیر هیچ مستندی به اندازه این مستند ساده و جمعوجور اما پراحساس نگارنده این متن را تحت تاثیر قرار نداده بود؛ مستندی که اولین ساخته جدی یک مستندساز جوان است اما با وجود همه سادگی نهفته در آن بشدت قابلیت برقراری ارتباط با مخاطبانش را دارد. مستند «بیر عالم سوز» به تهیه‌کنندگی حسین بدرلو و کارگردانی محمدطه امیری از جمله آثاری است که امسال به جمع نهایی 29 فیلم پذیرفته شده در بخش جایزه شهید آوینی سیزدهمین جشنواره بینالمللی سینما حقیقت راه پیدا کرده است. این مستند که از جمله محصولات خانه تولیدات جوان صداوسیماست، روایتی از زندگی بهزاد پروین‌قدس است که در جریان دفاع‌مقدس به نقاشی، عکاسی و فیلمسازی مشغول بوده است و حالا با کوله‌باری از خاطرات گذشته روزگار را با همان حال و روز جنگ سپری می‌کند. آنچه این اثر را با وجود همه سادگی ظاهری‌اش تبدیل به اثری دیدنی در زمینه مستندهای پرتره می‌کند، شخصیت منحصر به فرد راوی اثر و روح بزرگی است که با روایت بخش‌هایی از قصه زندگی خود در این مستند، مخاطبانش را به دنیای دوست‌داشتنی بچه‌های جبهه و جنگ می‌برد. بهزاد پروین‌قدس در این مستند خاطرات جالبی را در ارتباط با سال‌های جنگ و دوران بعد از آن می‌گوید؛ هنرمندی که حالا و پس از عبور از سال‌های جنگ به عنوان یک مستندساز و عکاس روزگار خود را می‌گذراند. اولین اکران مستند «بیر عالم سوز» در روز سوم این جشنواره بود و استقبال قابل توجهی نیز از آن صورت گرفت.
***
2 خبر تازه ازجشنواره فیلم فجر
به گزارش «وطن امروز»، مسعود نجفی، مدیر روابط عمومی سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر در برنامه تلویزیونی «یه روز تازه» درباره انتخاب محل سینمای اهالی رسانه گفت: طبق تأکید آقای داروغه‌زاده که سینمای رسانه‌ها باید در مکانی باشد که مختص فیلم‌دیدن است، به احتمال زیاد امسال هم پردیس ملت میزبان اهالی رسانه خواهد بود. وی تأکید کرد: اگر مقر اصلی جشنواره ملت باشد، مانند سال گذشته پردیس چارسو هم در اختیار جشنواره و میزبان هنرمندان خواهد بود. مدیر روابط عمومی سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر گفت: امسال هم قول می‌دهیم اسامی متقاضیان و دریافت‌کنندگان کارت جشنواره را به صورت عمومی اعلام کنیم. همچنین هاشم میرزاخانی، مدیرعامل موسسه «تصویر شهر» از افزایش ظرفیت پردیس سینمایی «ملت» و بازسازی و تجهیز آن در تمام بخش‌ها تا دهه فجر امسال خبر داد. وی درباره آخرین وضعیت تجهیز پردیس سینمایی ملت به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی میزبانی اصحاب رسانه در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر به مهر گفت: از ابتدای سال ۱۳۹۸ با توجه به وظیفه سازمانی موسسه تصویر شهر مبنی بر توسعه و تجهیز فضا و امکانات نمایشی پردیس‌های تابعه، بررسی‌های به عمل آمده و مشورت‌های گرفته شده از مهندسان، طراحان و معماران داخلی به نحوی که مشکلی در فضاهای باز و گرافیک محیطی این سازه ایجاد نشود، ۷ سالن دیگر به ظرفیت نمایش پردیس اضافه شد که در مجموع ظرفیت پردیس ملت به ۱۸۱۵ صندلی افزایش یافت.
***
معرفی 2 اثر تازه داستانی انتشارات شهرستان ادب
با اینکه مدت زیادی از حضور شهرستان ادب در حوزه نشر نمی‌گذرد اما انتشار کتاب‌های مفید و البته خاص و خواندنی از سوی این موسسه فرهنگی انتشاراتی، موجب جلب توجه علاقه‌مندان کتاب و ادبیات شده است. «مینو رضایی» در یادداشت زیر به معرفی کوتاه 2 کتاب تازه انتشارات شهرستان ادب پرداخته است.
ایران‌شهر/ محمدحسن شهسواری
«... یاد 10 روز پیش افتاد و گریه‌های استوار رکنی در جزیره مینو. 30 نفر از نیروهایش به فرماندهی استوار رکنی در جزیره مستقر بودند. استوار گریه می‌کرد و می‌گفت: «این‌قدر از قانون کشتیرانی مرزی می‌دونم که هر کشتی باید برای عبور از آب مشترک، پرچم هر دو کشور رو بزنه. 2 روزی هست ناوهای عراقی کشتی‌ها را مجبور می‌کنند پرچم ایران رو پایین بیارند. جناب سروان! شما فکر کن جلوی چشمت ناموست رو... تو رو به ناموس فاطمه زهرا، بذارید با 106 شلیک کنم به هر کشتی‌ای که پرچم ایران رو پایین می‌کشه». جملاتی که خواندید، بخشی از جلد یک رمان«ایران‌شهر» است به قلم محمدحسن شهسواری. شهسواری که پیش از این چاپ رمان بسیار موفق و پرفروش «وقتی دلی» را به مؤسسه شهرستان ادب سپرده بود، این‌بار قرارداد یک مجموعه 10 جلدی را با این انتشارات ثبت کرده است. «ایران‌شهر» روایت مقاومت سی و چند روزه خرمشهر است. داستان از 2 روز قبل از حمله عراق یعنی 29 شهریور سال 59 شروع می‌شود و تا پایان چهارم آبان‌ماه همان سال ادامه پیدا می‌کند. شهسواری برای نگارش «ایران‌شهر» حدود 4 سال زمان گذاشته و جزئی‌ترین مدارک و فیلم‌ها و خاطرات مربوط به این مقاومت را جمع‌آوری کرده و با دادن پر و بال داستانی به مستندات، اثرش را به صورت رمانی حماسی در مجموعه «ایران‌شهر» عرضه کرده است.
تحریر دیوانگی/ مهدی زارع
«ترم آخر دانشگاه. خوابگاه پر بود و مجبور بودم با چند نفر از رشته‌های دیگر هم‌اطاق شوم. همیشه همان اوایل شب کسی گرسنه‌اش می‌شد. فرقی نداشت کدام‌مان باشیم. کتاب‌ها را کناری می‌انداختیم و هرکس کاری می‌کرد. بعد از شام دور هم می‌نشستیم و تا نزدیک صبح بازی می‌کردیم. آن شب یکی فال هم گرفت. ورق‌ها را چندتا چندتا چید و بعدش برگرداند و مدام کنارشان گذاشت. دوباره چیدشان. چندباره چیدشان و آخرش هم گفت آرزویم شبیه خیال است. گفت دارم پشت دود خانه می‌سازم. گفت آخرش می‌رسم اما سخت است. چیزهایی شبیه همین جملات گفت... حالم گرفته بود. یکی چیزی گفت... لیوان نیم‌خورده چای را پرتاب کردم و او سرش را دزدید و لیوان به دیوار خورد و همه ساکت شدند و بوی پارچه نم‌دار همه‌جا را گرفت. فردا از آن خانه رفتم. مجبورم کردند». خانه، یکی از المان‌هایی است که مهدی زارع در «تحریر دیوانگی» به شکل‌های مختلف به آن پرداخته است. «تحریر دیوانگی» رمانی 143 صفحه‌ای است از مدرسه رمان مؤسسه شهرستان ادب به قلم نویسنده «اتوبوس پاکستانی». زارع در رمان اجتماعی و آرمانشهرگرایانه [اتوپیایی]اش که لایه‌های عشقی نیز دارد، قصه مردی فلک‌زده را روایت می‌کند که ناگاه صاحب ارثی کلان و غیرمنتظره می‌شود. ارثی که ظاهراً باید پایانی بر ناکامی‌های زنجیروار او باشد اما این تازه آغاز داستان است. داستانی پر از خرده‌روایت‌هایی بکر که گاه تنه به تنه رئالیسم جادویی نیز می‌زنند!
***
100 ناشر در نمایشگاه کتاب دفاع مقدس
رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه از حضور ۱۰۰ ناشر در نمایشگاه کتاب دفاع‌مقدس خبر داد و گفت: حدود ۱۰ هزار و ۹۰۰ عنوان کتاب در طول این نمایشگاه ارائه خواهد شد. به گزارش مهر، احمد حق‌طلب در نشست رسانه‌ای دهمین نمایشگاه ملی کتاب دفاع‌مقدس، انقلاب اسلامی و مقاومت با اشاره به روند برگزاری این نمایشگاه از ۱۰ سال گذشته گفت: دهمین نمایشگاه کتاب دفاع‌مقدس همزمان با کنگره ملی ۱۵۰۰ شهید استان هرمزگان در بندرعباس برگزار می‌شود. امیدواریم این نمایشگاه‌ها کمک کند تا ناشران و مردم استان هرمزگان و بندرعباس بتوانند از مواهب نمایشگاه بهره‌مند شوند. به گفته وی، در طول برگزاری دهمین نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی با حفظ آثار همکاری خواهند داشت. قادر آشنا، مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی نیز در این برنامه اظهار داشت: حمایت از نمایشگاه تخصصی دفاع‌مقدس، کاری ضروری و لازم است. هر چند همین آثار در نمایشگاه‌های دیگر نیز توزیع می‌شوند اما دفاع‌مقدس برگ زرینی از هویت ایرانی است و باید به آن به شکل ویژه‌ای پرداخت. حسین صفری، رئیس شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه ملی کتاب دفاع‌مقدس نیز از اختصاص ۲۰۰ میلیون تومان کارت یارانه‌ای برای این نمایشگاه خبر داد و گفت: ۴۰ میلیون تومان یارانه برای خرید کتاب اختصاص یافته است. برای اقشار مختلف، مراکز و نهادها هم بن‌کارت‌های ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومانی اختصاص یافته است.