حسن روحانی روز گذشته برای انجام یک سفر دوجانبه به دعوت رسمی نخست‌وزیر ژاپن وارد توکیو شد. وی در دیدار با «آبه شینزو» تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره برای برقراری صلح و آرامش در منطقه و جهان با کمک و همکاری کشورهای منطقه و همسایگان تلاش کرده و در همین راستا نامه‌هایی نیز برای سران کشورهای منطقه ارسال شده است. رئیس‌جمهور با قدردانی از حمایت ژاپن از طرح صلح هرمز اظهار داشت: ایران همواره به مسؤولیت خود در تامین امنیت منطقه عمل کرده و معتقدیم امنیت خلیج‌فارس توسط کشورهای بیگانه به‌هم ریخته است. روحانی در ادامه با اشاره به اعمال تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی آمریکا علیه ایران بعد از خروج غیرمتعهدانه این کشور از توافق برجام، اظهار داشت: خروج یکجانبه آمریکا از تفاهمنامه‌های بین‌المللی مثل برجام، امنیت و صلح در جهان را تهدید می‌کند. رئیس‌جمهور با بیان اینکه همه کشورها باید به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متعهد باشند، گفت: تحریم‌های آمریکا نوعی تروریسم اقتصادی تلقی می‌شود و کشورهایی که در راه مقابله با تروریسم فعالیت می‌کنند باید با این کار آمریکا نیز مقابله کنند. وی اظهار داشت: ایران همه تلاش خود را برای حفظ برجام در چارچوب تامین منافع خود انجام داده و خواهد داد و از طرف‌های دیگر در برجام نیز می‌خواهیم به تعهدات خودشان عمل کنند. روحانی افزود: بی‌تردید این اقدام، رمز بقای این تعهد بین‌المللی خواهد بود و کشورها می‌توانند با پایبندی و عمل به تعهدات خود، آمریکا را به اصلاح اشتباهات و بازگشت به مسیر درست و قانونی مجبور کنند. روحانی با تاکید بر اینکه خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های بی‌سابقه اقتصادی علیه ملت ایران به سود هیچ‌کس نبوده است، افزود: بدعهدی آمریکایی‌ها نه‌تنها ضربه به یک توافق بزرگ بین‌المللی بود، بلکه آسیب و ضربه به صلح و روابط سیاسی دوستانه میان کشورهاست. رئیس‌جمهور با بیان اینکه جمهوری اسلامی از هر تلاش و کوششی از سوی کشورها برای حفظ برجام و تامین امنیت و صلح و ثبات در منطقه و جهان استقبال می‌کند، خاطرنشان کرد: به طور طبیعی در چارچوب منافع خود از هیچ‌گونه مذاکره و توافقی در این زمینه رویگردان نیستیم. روحانی همچنین ابراز امیدواری کرد که همه کشورها از جمله ژاپن برای حفظ برجام تلاش خود را انجام دهند. «آبه شینزو» نیز با تاکید بر اینکه ژاپن پیوسته از برجام حمایت کرده و به تلاش‌های خود در این عرصه ادامه می‌دهد، از شروع همکاری کشورش با 3 کشور اروپایی در این زمینه خبر داد.

 

* ادامه واسطه‌گری توکیو

سفر روحانی به توکیو که  برای نخستین‌بار از سال ۲۰۰۰ میلادی صورت می‌گیرد را می‌توان اقدامی دیگر در چارچوب واسطه‌گری ژاپن میان ایران و آمریکا دانست. در همین زمینه دولت ژاپن روز سه‌شنبه با انتشار بیانیه‌ای پیرامون سفر حسن روحانی به توکیو اعلام کرده بود: «ژاپن تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای در همکاری با دیگر کشورها از جمله آمریکا و ایران برای کاهش تنش‌ها در خاورمیانه انجام داده است. آبه شینزو در این دیدار به عنوان بخشی از این تلاش‌های دیپلماتیک موضوعات دوجانبه، مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی را با رئیس‌جمهور ایران مطرح خواهد کرد». یوشیهیدا سوگا، رئیس دفتر نخست‌وزیری ژاپن نیز اعلام کرده بود دیدار روحانی و آبه بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک توکیو برای کمک به کاهش تنش‌ها در خاورمیانه و ایجاد ثبات در منطقه خواهد بود. مهرماه نیز حسن روحانی در دیدار نخست‌وزیر ژاپن که در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد، ضمن اشاره به سفر آبه به تهران، بر پیگیری اجرای هر چه سریع‌تر توافقات این سفر تاکید کرده بود. رئیس‌جمهور همچنین از تلاش‌های دولت ژاپن برای حفظ و تداوم اجرای برجام تشکر و بر حفظ و توسعه روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها و بویژه روابط اقتصادی تاکید کرده بود. هرچند نخست‌وزیر ژاپن درصدد میانجی‌گری و جوش دادن توافق میان ایران و آمریکاست، با این حال با توجه به تجربه دیپلماسی روحانی و همچنین اظهارات چند ماه گذشته وی، روحانی نیز از توافق احتمالی بدش نمی‌آید. بنا بر آنچه دولتی‌ها و رسانه‌های وابسته به دولت می‌گویند ماحصل این توافق برای ایران گشایش اقتصادی است و همین موضوع انگیزه دولت را برای دستیابی به چنین توافقی بیشتر می‌کند. با این حال، آنچه در عمل اتفاق خواهد افتاد تغییر چندانی در وضعیت تحریم‌ها و اقتصاد کشور و حتی مبادلات با دیگر کشورها به‌وجود نخواهد آورد. اگر همان‌طور که برخی رسانه‌ها یا کارشناسان گمانه‌زنی کردند حاصل این توافق انتقال بخشی از پول بلوکه‌شده نفت ایران باشد این ارز مسکن مقطعی است که پس از مصرف آن و اتمام تاثیرش بر اقتصاد کشور شرایط به‌وجود آمده را بدتر از قبل خواهد کرد. راه‌حل عبور از فشار تحریم‌ها نه مسکن‌های مقطعی که اتکا به توانمندی‌های داخلی و تغییرات اساسی در ساختار بودجه است؛ موضوعی که عملکرد روحانی نشان داده وی آن را جدی نمی‌گیرد. روحانی و به تبع آن مردم ایران از پیوند زدن اقتصاد با سیاست خارجی و دلخوش کردن به امتیازات کشورهای غربی در ماجرای برجام گزیده شده‌اند. شرایط امروز اقتصادی ایران نیز نتیجه همان دلخوشی و اعتماد ساده‌لوحانه به غرب و اجرای تعهداتش است. تکرار چنین اشتباهی وضعیت به مراتب بدتری از گذشته را به ‌وجود خواهد آورد. باید فکر درمان ریشه‌ای ساختار اقتصادی و تاثیرپذیری آن از تحولات خارجی کرد. وگرنه توافقات مقطعی برای برون رفت از وضعیت فعلی چندان افاقه نمی‌کند و یادآور همان ضرب‌المثل معروف است که: «فکر نان باش که خربزه آب است». گفتنی است رئیس‌جمهور پس از دیدار با نخست‌وزیر ژاپن در پیامی توئیتری بر استقبال از هرگونه طرحی که افزایش تبادلات اقتصادی را به دنبال داشته باشد تاکید کرد. در حساب رسمی رئیس‌جمهور روحانی در توئیتر آمده است: «ایران از هر طرحی که بتواند موجب افزایش تبادلات اقتصادی بویژه در حوزه انرژی و افزایش صادرات و فروش نفت شود، استقبال می‌کند. در راستای منافع ملی خود از هیچ‌گونه مذاکره و توافقی، روی‌گردان نیستیم». به اعتقاد کارشناسان، این توئیت روحانی آن هم در جریان سفر او به ژاپن به معنای ادامه امیدواری رئیس دولت به مذاکره و توافق با غرب تفسیر خواهد شد.