گاز؛ محور تقابل روسیه و آمریکا در 2020

شعیب بهمن*: انتقال گاز روسیه از اوکراین از زمان شوروی برقرار بوده و اگرچه در زمان فروپاشی شوروی و تغییرات ناشی از آن فراز و نشیبی در انتقال گاز رخ داد اما در دهه‌های اخیر این انتقال روند باثباتی داشته است. اما تهیه بسته توافقی بین 2 کشور برای انتقال گاز طی 5 سال آینده را باید از 3 جنبه مورد بررسی قرار داد. دلیل اول اینکه روسیه در چارچوب سیاست خارجی جدید خود دنبال این است که ارتباط با اوکراین را تقویت کند. این رویکرد هم به دلیل مسائل امنیتی و هم به خاطر جنبه‌های اقتصادی است. به هرحال 2 کشور از تداوم انتقال گاز روسیه به اروپا از طریق این خط لوله منفعت اقتصادی کسب خواهند کرد.

نکته دوم اینکه اروپا دنبال این است با متنوع‌سازی کانال‌های تامین انرژی خود وابستگی به گاز روسیه را کم کند، از این جهت روسیه تلاش دارد با اقدامات اینچنینی خود را بر حفظ سهمش از تامین گاز اروپا مصمم نشان دهد. 

سومین موردی که باید درباره این توافق مدنظر قرار گیرد، مقابله روسیه با سیاست‌های انرژی آمریکا در دولت دونالد ترامپ است. ترامپ صراحتاً از لزوم حضور آمریکا در بازار انرژی اروپا صحبت کرده و دنبال این است تا با استفاده از کشتی‌های غول پیکر، گاز مورد نیاز اروپا را از آمریکا تامین کند. اگرچه ترامپ در راستای تحقق این هدف جدیت زیادی دارد و حتی مسأله تامین انرژی را با این حربه که اروپا نباید وابسته به روسیه باشد به پارامترهای امنیتی گره می‌زند، اما واقعیت امر این است که نه آمریکا و نه اروپا در شرایط کنونی توان ایجاد نظم جدید درباره نظام تامین انرژی (گاز) را ندارند؛ در حال حاضر نه ایالات متحده امکان تامین تعداد مورد نیاز کشتی مناسب برای انتقال امن گاز به اروپا را دارد و نه اروپا بندرهای کافی مجهز به تکنولوژی انتقال گاز از کشتی را در اختیار دارد. از این جهت به نظر می‌رسد توافق روسای جمهور روسیه و اوکراین بر لزوم اجرای موافقتنامه گازی به‌منزله تداوم برتری روسیه در بازار انرژی اتحادیه اروپایی است. 

کارشناس مسائل روسیه*