گزارش «وطن امروز» از سیوهشتمین جشنواره تئاتر فجرکه با حضور گروههای تئاتری داخلی و خارجی برگزار میشود
گروه فرهنگ و هنر: جشنواره تئاتر فجر امسال پیش از آغاز، درگیر حاشیههای گوناگونی شد. فضاسازی گسترده علیه این رویداد هنری که با حمایت شبکههای فارسیزبان خارج از کشور هم همراه شده بود، فضایی را به وجود آورده بود که بسیاری از مخاطبان تصور میکردند در جریان حاشیههای ایجاد شده برای جشنواره فجر، صدها هنرمند تئاتری از حضور در این رویداد انصراف دادهاند! این در حالی بود که بنابر گفتههای شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد امسال قرار است 119 نمایش در این جشنواره روی صحنه بروند و این یعنی ماجرای انصراف از حضور در جشنواره تئاتر فجر به سرنوشتی همچون ماجرای تحریم جشنواره فیلم فجر دچار شد!
* تحریم، تحریم که میگفتن این بود؟!
ماجرا از آنجا آغاز شد که پس از فاجعه دلخراش و جانسوز سقوط هواپیمای مسافری اوکراینی، گروهی از هنرمندان در رشتههای مختلف فرهنگی و هنری مدعی شدند که قصد دارند برای «همراهی با مردم» از حضور در جشنواره تئاتر فجر انصراف دهند. البته برخی از این هنرمندان در شرایطی مدعی انصراف از حضور در جشنواره تئاتر فجر شده بودند که قرار بود در آیندهای نزدیک نمایشهای تازه خود را روی صحنه ببرند و مشخص نبود این چگونه ابراز همدردی است که فقط شرکت نکردن در جشنواره شامل آن میشود.
اتفاقا بسیاری از شبکههای فارسیزبان خارج از کشور نیز با همراهی با انصرافدهندگان به حمایت از این حرکت پرداختند و مانور رسانهای گستردهای در این زمینه دادند اما در نهایت همه این تلاشها به نتیجهای نرسید و بنا بر آنچه بتازگی شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد اعلام کرده 119 نمایش به طور کلی در جشنواره امسال حضور دارند. جالب اینکه همین ماجرا در ارتباط با جشنواره فیلم فجر نیز تکرار شد و با وجود اینکه فضاسازی بسیاری در ارتباط با جشنواره فیلم فجر از سوی برخی چهرهها و رسانههای فارسیزبان خارج از کشور در این زمینه شکل گرفت اما در نهایت فروش اغلب بلیتهای جشنواره فیلم فجر در کمتر از 11 دقیقه پاسخی جالب از سوی «مردم» به این حرکت بود؛ حرکتی که بزرگترین شعارش «همراهی و همدلی با مردم» بود.
* نمایشهای تازهای که راهی فجر 38 شدند
اما در شرایطی که شنیدهها از فشارهای گسترده از سوی برخی هنرمندان برای انصراف گروه دیگر تئاتری از حضور در جشنواره تئاتر فجر امسال حکایت داشت، روز پنجشنبه اسامی آثار جدیدی که در بخشهای مسابقه تئاتر ایران، غیررقابتی، نمایشهای خیابانی، دیگرگونههای اجرایی و رادیوتئاتر سیوهشتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر حضور دارند، اعلام شد. بر اساس آنچه روابط عمومی این دوره از جشنواره منتشر کرده، برخی از این نمایشها پیش از این نیز در جشنواره حضــور داشتند که با تحولات اخیر بخشبندی آنها تغییر کرده است. بر این اساس، 2 نمایش «تنها خرچنگ خانگی لای ملافهها خانه میکند اتللو» به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم پشتکوهی و «شازده احتجاب» به کارگردانی و نویسندگی افشین زمانی در بخش مسابقه تئاتر ایران حضور دارند. همچنین نمایشهای «کوچه مختار بود و ساسان بود و سیمین» به کارگردانی جواد صداقت و الهام ابنی، «سرزمین پدری» به کارگردانی محمد قاسمی، «جایی برای هیچکس» به کارگردانی مهدی تقیزاده، «زندگی با طعم خردل» به کارگردانی سعید نجفیان، «واگیر ندارد» به کارگردانی ساشا کشوادی و «پشت دیوار عمارت» به کارگردانی حمید ابراهیمی عناوین 6 نمایش جدید حاضر در بخش غیررقابتی جشنواره سیوهشتم هستند. رادیوتئاتر «سردار عشق» به نویسندگی امین رهبر و کارگردانی بهرام ابراهیمی از تهران نیز به جمع آثار این بخش اضافه شده است و نمایش«کمیته مشترک» به نویسندگی و کارگردانی میلاد جباریمولانا به عنوان میهمان در بخش دیگرگونههای اجرایی حضور خواهد داشت. علاوه بر این، 6 نمایش به بخش نمایشهای خیابانی این دوره از جشنواره تئاتر فجر اضافه شدند.
* نمایندگان ۲۱ کشور در جشنواره
نکته جالب اینکه با وجود همه خبرسازیهای اخیر در ارتباط با تحریم جشنواره تئاتر فجر از سوی هنرمندان داخلی و ترس هنرمندان خارجی از حضور در ایران به واسطه حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی، امسال این جشنواره به روال هر دوره خود پذیرای چهرههای بینالمللی است. بر این اساس 6 نمایش از کشورهای لهستان، ارمنستان، بلژیک، سوییس و یونان در بخش تئاتر ملل سیوهشتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر اجرا میشوند. همچنین ۲۵ میهمان از ۱۹ کشور شیلی، فنلاند، گرجستان، کرواسی، فرانسه، چین، بلژیک، لیتوانی، روسیه، سوییس، ایتالیا، آذربایجان، تاتارستان، ارمنستان، تاجیکستان، دانمارک، الجزایر، عمان و هلند در پنجمین بازار بینالمللی هنرهای نمایشی ایران که از ۱۳ تا ۱۷ بهمن در تهران برگزار میشود، حضور پیدا میکنند.
* جشنوارهای برای تمام ژانرها
اما پایان غائله حاشیهسازی برای سیوهشتمین جشنواره تئاتر فجر، صحبتهای شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه تلویزیونی «شهر فرنگ» بود. کرمی در این برنامه اطلاعاتی تازه و جالب در ارتباط با جشنواره امسال ارائه کرد که نشان میداد این دوره از جشنواره نیز قرار است با همان پویایی همیشگی به کار خود ادامه دهد. کرمی درباره تنوع بخشهای مختلف جشنواره امسال گفت: برخی از این بخشها گاهی مورد اقبال قرار گرفته و برخی نیز خیر، در مرحله عمل موفق نبودند. با این حال میتوانم بگویم که به لحاظ ژانرهای مختلف، تنوع داریم. او همچنین درباره بخشهای دهگانه جشنواره امسال گفت: بخشی از اتفاقات جشنواره پیش از رخداد 10 روزه اتفاق میافتد، بنابراین ما همه اتفاقات را در این ایام نمیبینیم، مثلا تئاتر استانها یا مسابقات نمایشنامهنویسی و گردهمایی برگزیدگان جشنوارههای تئاتر استانها از این دست هستند. اکنون جشنواره به شکل برآیند اجرای تئاترهای سالانه کشور پیش رفته است اما در گذشته اینطور نبود؛ کارها دیده میشد و در صورت داوری مثبت به جشنواره راه پیدا میکرد، چرا که معیارش ملی بود اما اکنون ما تلاش داریم جشنواره را با رویه بینالمللی پیش ببریم.
* پیشبینی 50 هزار مخاطب برای جشنواره امسال
کرمی درباره مخاطبان نمایشهای جشنواره گفت: حدود 50 هزار مخاطب جذب اجراهای تئاتری در جشنواره میشوند. امروز مخاطبان بیشتر آثاری را دنبال میکنند که در طول سال پرمخاطب و برجسته بودند، البته گاهی این تصور پیش میآید آثاری که از بازی چهرهها بهره بردهاند پرمخاطب هستند اما آمار جشنواره سیوهشتم این تصور را رد میکند. متأسفانه اسپانسرهای کمی به حوزه هنرهای نمایشی و حمایت از جشنواره ورود میکنند. تئاتر اگر حمایت نشود، نمیتواند گسترش یابد. وی درباره بودجه جشنواره نیز گفت: کل بودجه جشنواره حدود 6 میلیارد تومان است که تلاش میکنیم آن را جذب کنیم اما گاهی نمیتوانیم این هدف را عملی کنیم. او با اشاره به اینکه برخی دیگر از مسائل چون اسامی داوران را نیز در نشست خبری اعلام خواهند کرد، گفت: خوشبختانه امسال از 21 کشور دنیا میهمان داریم که در این شرایط برای برقراری تعامل جهانی اتفاق خوبی است، چرا که بخش بازار بینالمللی امسال برگزار خواهد شد و تئاتر ما قابلیت جهانی شدن دارد. تلاش داریم سراغ کمپانیهای بزرگ دنیا برویم تا اعتبار کسب کنیم. با این حال باز هم برخی آثار متناسب با شرایط فرهنگی ما نیست و آثار خارجی طبق پیشنهادات سالانه ارزیابی میشود، بنابراین این بازار خارجی را کوتاهمدت نمیبینیم و برایمان مهم است.