کد خبر: 216722تاریخ: 1398/12/1 00:00
فردا انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری برگزار می‌شود
همه برای ایران سربلند
گام نخست برای تغییر ریل مدیریت کشور
گروه سیاسی: به رسمی سنتی، هر 4 سال یک بار، آغاز اسفند و نزدیک شدن به آخرین برگ‌های تقویم سال مصادف با رسیدن به موسم تغییرات سیاسی شده است تا بهار بهارستان پیش از بهار طبیعت مژده تغییر دهد. ایران در حالی فردا یک بار دیگر انتخاباتی جدید را برای جابه‌جایی وکیلان ملت از سوی موکلانش تجربه می‌کند که حوادث ماه‌های گذشته بیش از هر زمان دیگری لزوم و اهمیت این اتفاق را بر همگان روشن کرده است. از سویی شرایط سخت اقتصادی که در چند سال اخیر به شکلی چشمگیر سفره مردم را نشانه گرفته، باعث تجربه روزهای سخت و وقایع تلخی همچون حوادث آبان‌ماه سال جاری شد و از سوی دیگر عملیات تروریستی دولت آمریکا در به شهادت رساندن سردار قاسم سلیمانی و وداع ده‌ها میلیونی ایرانیان با قهرمان شهیدشان، اهمیت یک اقدام جمعی برای تغییر مسیر مدیریتی کشور و نمایش وحدت ملی در مقابل انظار جهانیان و دشمنان ملت‌مان را برجسته کرده است. تجربه 40 ساله نظام جمهوری اسلامی ایران در برگزاری انتخابات نیز گواهی روشن بر این امر حیاتی است که بخش قابل توجهی از خطرات و تهدیدات با حضور مستقیم و نظرخواهی آحاد مختلف مردم رفع و حتی تبدیل به فرصت‌هایی برای اصلاح رویه جاری کشور و تقویت همبستگی ملی شده است. یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در حالی فردا برگزار خواهد شد که وقوع حوادث مورد اشاره و نیاز کشور به آغاز موج تغییرات و نمایش همبستگی مقابل دخالت‌های متخاصمانه دولت‌های غربی به آن اهمیتی مضاعف بخشیده است، همچنین تعدد گروه‌ها و احزاب سیاسی نیز که برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها با حضور همه‌جانبه‌شان بر اهمیت دوچندان انتخابات پیش رو گواهی دادند، موید این امر است که فراتر از نفس حضور و مشارکت بالای مردمی در انتخابات، ترکیب مجلس آتی تاثیرات غیرقابل انکاری بر روند تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور خواهد گذاشت.
* بایسته‌های یک انتخابات خوب
هرچند با گذشت بیش از یک قرن از تجربه انقلاب مشروطه و 40 سال برگزاری مداوم انتخابات در دوره حکمرانی نظام جمهوری اسلامی، می‌توان پدیده انتخابات و تلاش برای شکل دادن به نهاد پارلمان را پدیده‌ای آشنا و تثبت‌شده در میان همه مردم دانست اما نمی‌توان منکر آن بود که استانداردهای قوه مقننه موجود با آنچه انتظار می‌رود فاصله قابل توجهی دارد. در این زمینه «باور به لزوم مشارکت» را می‌توان نخستین بایسته‌ای دانست که مسیر تغییرات سیاسی را به سمت ایده‌های مطلوب حکمرانی برای مردم هدایت می‌کند؛ باوری که هرچند با درصد مشارکت بالای مردم (از 51 درصد در دوره هشتم تا 71 درصد در دوره پنجم) گویای شکل‌گیری اجماعی پیرامون آن بوده است اما نمی‌توان منکر آن شد که تلاش‌های زیادی در سال‌های اخیر برای تاثیرگذاری بر آن شده است؛ حضور یکپارچه مردم از سلایق گوناگون می‌تواند به‌عنوان پادزهری نسبت به آن عمل کند. ارتقای سطح کیفی «استاندارد انتخابی» مردم را می‌توان دومین بایسته‌ای دانست که کشور را به سمت یک مشارکت مطلوب و اصلاحگر هدایت می‌کند. در این زمینه هرچند عوامل مختلفی همچون سواد سیاسی مردم، عملکرد نظام رسانه‌ای، شرایط اقتصادی و... متغیرهای مهمی محسوب می‌شوند اما نمی‌توان چشم بر فقدان یک نظام حزبی قوی در کشور که توانایی تقویت کنشگری سیاسی مردم را داشته باشد، بست. خبرهای جنجالی که همواره در حاشیه فعالیت برخی کاندیداها در حوزه‌های انتخابیه مختلف منتشر می‌شود یکی از مهم‌ترین شاهد مثال‌ها در این زمینه است که بعضا با موفقیت‌شان در کسب آرای عمومی و حضور در مجلس شورای اسلامی باعث عینیت بخشیدن به رفتارها و گفتارهایی می‌شود که در بلندمدت شأن و اعتبار سیاسی پارلمان را نیز کاهش می‌دهد.
* اثربخشی مثبت سیاسی در سایه اصلاح الگوی مشارکت
اصلاح الگوی مشارکت انتخاباتی مردم از طریق تبیین فعالیت‌های اثربخش یکی از راهگشاترین اقدامات در زمینه اصلاح نظام مدیریتی و قانونگذاری کشور است. تضعیف کلیشه‌های تبلیغاتی که روی امواج قومیتی، وعده‌های غیرقابل تحقق و قطبی‌سازی جامعه استوار شده است و همچنین هدایت مردم به سمت الگو‌های مطلوب‌تر از جمله اعتماد به لیست‌های واجد هویت سیاسی، می‌تواند گامی اولیه اما موثر در زمینه اصلاح الگوی مشارکتی مردم باشد؛ امری که 6 سال قبل نیز رهبر حکیم انقلاب اشاره‌ای ضمنی نسبت به مطلوبیت آن داشتند و پس از انداختن رای خود در صندوق رای فرمودند: «من به ۳۱ نفر برای شــورای شهر رأی دادم. البتــه بعضی از این حضــرات را از نزدیک می‌شــناختم، بعضی را هم نمی‌شــناختم، لکن اعتماد کردم به همین فهرست‌هایی که پیشنهاد می‌کنند و می‌دهنــد». در مزایای اعتماد به کاندیداهای تاییدشده از سوی جریانات شناسنامه‌دار و واجد هویت سیاسی می‌توان به موارد متعددی پرداخت که از جمله کمک این الگو به تجمیع آرا و «تقویت پشتوانه مردمی» منتخبان نهایی در مجلس شورای اسلامی است، به گونه‌ای که هیچ‌گاه یک منتخب با رای حداقلی نمی‌تواند اقتدار نماینده‌ای با رای حداکثری را برای پیگیری حقوق مردم حوزه انتخابیه خود داشته باشد. «پاسخگو کردن منتخبان» از دیگر ظرفیت‌های سیاسی است که در سایه این الگو می‌توان به آن اشاره کرد، به گونه‌ای که انتخاب یک کاندیدای فاقد هویت سیاسی هرچند در مواردی می‌تواند باعث ظهور یک نماینده مستقل و شاخص شود اما به شکل عام فضا را برای روی کار آمدن افرادی باز می‌کند که در صورت عدم پیگیری مطالبات‌شان هیچ گروهی نمی‌تواند پاسخگوی عملکردشان باشد و این راه را باز می‌گذارد تا نماینده‌ای بدون پرداخت هزینه اجتماعی ناکارآمدی‌اش، دوره خود را به پایان برساند. اما در نقطه مقابل زمانی که انتخاب بر مبنای هویت جناحی افراد باشد، آنچه در نهایت رخ می‌دهد به‌مثابه کارنامه گروهی که او را تایید کرده‌اند ثبت می‌شود و می‌تواند باعث تجدیدنظر مردم در انتخابات‌های بعدی شود. در نهایت نزدیک شدن به «بلوغ سیاسی» و تقویت شناخت سیاسی مردم در جریان مواجهه با فضای رقابتی را می‌توان مهم‌ترین حاصل تعمیم یافتن چنین الگویی دانست.
***
انتخابات در همه حوزه‌ها رقابتی است
هتل لاله تهران صبح دیروز میزبان عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان بود تا با حضور در جمع خبرنگاران به سوالات آنها پیرامون مسأله انتخابات پاسخ دهد. او در پاسخ به سوالی درباره عوامل مؤثر بر مشارکت مردم گفت: این سوال در حوزه تخصصی شورای نگهبان نیست و مسؤولان اجرایی باید پاسخ دهند. وی ادامه داد: عوامل مختلفی در مشارکت مردم در انتخابات تأثیرگذار است. مشکلات و عوامل اقتصادی نیز در میزان مشارکت مردم مؤثر است اما پیش‌بینی ما این است که مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی مشارکت خوبی داشته باشند. کدخدایی گفت: میانگین مشارکت در انتخابات در کشور ما پایین‌تر از ۵۰ درصد نبوده است. کدخدایی در واکنش به سوالی مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور اعلام کرده است ۴۴ حوزه انتخاباتی غیررقابتی است، گفت: طبیعتاً شورای نگهبان هیچ‌گاه با نگاه سیاسی صلاحیت‌ها را بررسی نمی‌کند و انتخابات را به عنوان یک شرکت سهامی در نظر نمی‌گیرد تا سهمی را برای گروه‌های سیاسی در نظر گیرد. وی ادامه داد: چشم‌های شورای نگهبان در بررسی صلاحیت افراد کاملاً بسته است و ما فارغ از نگاه سیاسی نسبت به صلاحیت افراد نظر می‌دهیم. سخنگوی شورای نگهبان گفت: گروه‌های سیاسی آمار مختلفی را در این‌باره مطرح کردند که فکر می‌کنم خیلی دقیق نباشد، چرا که بخش زیادی از افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند در گروه مستقلان هستند و به هیچ یک از احزاب و گروه‌های سیاسی وابستگی ندارند و در حوزه‌های مختلف تعداد زیادی هستند که می‌توانند موجب رقابت شوند و ما رقابت را بین همه این گروه‌ها و مستقلان می‌دانیم؛ فکر می‌کنم این گزارش خیلی دقیق نباشد. کدخدایی درباره اینکه آیا رئیس‌جمهور رایزنی و نشستی در این زمینه داشته است، گفت: رئیس‌جمهور بدون توجه به همکاری ما با وزارت کشور مطالبی را مطرح کرد و بعد از آن نامه‌هایی برای ما ارسال شد که بلافاصله پاسخ آن را دادیم.
ردصلاحیت‌ها یکی از موضوعاتی بود که از طرف خبرنگاران مطرح شد که کدخدایی با اشاره به این نکته که دلایل ردصلاحیت افراد طبق قانون به خود داوطلبان اعلام می‌شود و چون این ممنوعیت وجود دارد، شورای نگهبان نمی‌تواند این دلایل را به صورت عمومی اعلام کند، به سخنان علی مطهری واکنش نشان داد و گفت: علی مطهری به‌رغم اینکه درخواستی نداشت اما ما ایشان را به شورای نگهبان دعوت کردیم و مطالب و دلایل مربوط به ایشان را به خودشان اعلام کردیم، آنجا هم دوربین بود و خودشان می‌توانستند مصاحبه کنند و دلایل ردصلاحیت‌شان را اعلام کنند. سوال خبرنگار فرانسوی مبنی بر احتمال کاهش مشارکت انتخاباتی به زیر 50 درصد از دیگر نکات مورد توجه نشست خبری دیروز بود که کدخدایی در جوابی کوتاه به این سوال گفت: اگر مشارکت زیر 50 درصد باشد، تازه می‌شویم مانند کشور فرانسه!