گروه اقتصادی: با وجود فضاسازی‌های انجام شده پس از ورود ایران به لیست سیاه FATF نه‌تنها این اتفاق باعث کاهش سرمایه‌گذاری مردم در آن نشد، بلکه شاهد رکوردهای امیدوار‌کننده جدید در این باره هستیم. 

به گزارش «وطن‌امروز» بورس و بازار سرمایه در ماه‌های اخیر بر سر زبان مردم افتاده است. شاید شما هم افرادی را در دور و اطراف‌تان دیده باشید که بتازگی در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سرمایه‌گذاری‌هایی که جنس آنها با سرمایه‌گذاری‌های متداول پیش از این در این بازار که توسط شخصیت‌های حقوقی و با مبالغ بالا انجام می‌شد، متفاوت است؛ این بار افراد عادی با سرمایه‌های خرد وارد این بازار شده‌اند. یکی از اصلی‌ترین دلایل داغ شدن بحث‌های بورسی طی ماه‌های اخیر نیز اقبال بی‌سابقه مردم به این بازار است تا جایی که 29 بهمن‌ماه رکوردهای بیشترین تقاضای خرید برای سهم‌ عرضه اولیه قرن اخیر شکسته شد. این یعنی پس از مدت‌ها بورس روی خوش به مردم نشان داده و این استقبال با رشدهای بی‌سابقه بورس همراه بوده است تا جایی که برای اولین بار شاخص کل از 460 هزار واحد نیز فراتر رفت.  در این بین تازه‌واردها  برای اینکه متضرر نشوند، باید با آگاهی کامل به این بازار قدم بگذارند. بنابراین رسیدن به فهم درست نسبت به رفتارهای بازار بورس پس از وقایع و مناسبت‌های مختلف، چه داخلی و چه خارجی، بسیار مهم و حائز اهمیت است. یکی از مهم‌ترین نکات برای حضور در بورس، شناخت عکس‌العمل‌های بازار نسبت به وقایع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. همواره بازار بورس نسبت به تحرک‌ و شوک‌های غیرمعقول واکنش‌های منفی و نسبتا شدیدی نشان می‌دهد. یکی از مهم‌ترین پیش‌بینی‌ناپذیری‌ها و عدم قطعیت‌های پیش روی بازار بورس، جلوگیری از اجرای فعالیت اقتصادی از طرف‌های داخلی یا خارجی یا حتی احتمال وقوع یک تنش است. البته همه این نکات در صورتی به وقوع خواهد پیوست که آن عدم قطعیت بر اساس اتفاقات حقیقی و واقعی اقتصاد کشور بیفتد. 

 

* شوک‌های سال 98

مهم‌ترین و بزرگ‌ترین تنش چند سال اخیر با شهادت سپهبد سلیمانی اتفاق افتاد که امکان وقوع هر اتفاقی در منطقه و جهان را بسیار بالا برد و فقط در یک روز شاخص کل بورس بیش از 13/4 درصد ریخت.  بعد از یک هفته نیز نه‌تنها بورس ایران، بلکه بورس‌های کل جهان را  قرمزپوش کرد. از دیگر شوک‌هایی که باعث قرمز شدن شاخص بورس در سال‌های اخیر شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- حمله پهپادی یمن به تاسیسات شرکت نفتی آرامکو که باعث افزایش ناگهانی قیمت نفت و احتمال تنش در منطقه شد و 68/0 درصد شاخص کل را منفی کرد.  

2- حمله داعش به مجلس یکی دیگر از نااطمینانی‌هایی بود که در امنیت کشور خلل ایجاد کرد و باعث منفی شدن بازار بورس شد.

بازار بورس در تمام دنیا به واکنش آنی و بدون معطلی نسبت به اتفاقات مشهور است.

 

* هفته پر تلاطم

هفته گذشته نیز یک اتفاق به ظاهر مهم و بد در اقتصاد ایران رخ داد. پس از 5/3 سال ایران به لیست سیاه FATF  بازگشت. خبری که عملا به معنای آن است که ریسک سرمایه‌گذاری در ایران توسط این سازمان بسیار زیاد است و ایران جزو کشورهای پرریسک برای سرمایه‌گذاری تعیین می‌شود. لیست سیاه FATF باعث خروج سرمایه یا عدم ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران خواهد شد و اثرات بدی را باید روی اقتصاد ایران و بازار بورس داشته باشد اما در واقعیت آنچه رخ داده کاملا متفاوت با این موضوع است. طی سال‌های اخیر نه ‌تنها شرکت‌های خارجی از اقتصاد ایران خارج شده‌اند، بلکه بعد از خروج آمریکا از برجام نیز هیچ سرمایه‌گذاری بزرگی توسط خارجی‌ها در ایران انجام نشده است. در واقع عملا ایران به لیست سیاهی رفت که نتایج آن طی ماه‌های اخیر در اقتصادمان تخلیه شده بود. درست است که بطور رسمی تعلیق شده و وارد لیست سیاه نشده بودیم اما عملا در لیست سیاه قرار داشتیم. 

یکی از مهم‌ترین دلایل اثبات این موضوع، واکنش مسؤولان مرتبط و فعالان بورس به این موضوع و همچنین تحرکات بازار بورس بوده است. رئیس‌جمهوری در نشست خبری اعلام کرد: «در شرایط فعلی کشور، رفتن به لیست سیاه هیچ تاثیری ندارد، چون در حال حاضر هیچ روابط بانکی با خارج از ایران نداریم». در کنار این موضوع عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به عنوان اصلی‌ترین مرجع پاسخگو نسبت به این اتفاق اظهار داشت: «در این دوران سخت تحریم‌های ظالمانه و فشار حداکثری، نظام پولی و مالی کشورمان توانسته است ارتباطات تحریم‌ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا، خارج از چارچوب FATF برقرار کند که تا حد زیادی تهدیدهای ناشی از سنگ‌اندازی و دشمنی آمریکا را مهار کرده است. بانک مرکزی نیز با همراهی سایر بخش‌های اقتصادی، مسیرخود را در جهت بر‌آورده کردن نیازهای تجاری کشور، بدون وقفه انجام خواهد داد». بازار بورس با دقت نسبت به اتفاقات منفی واکنش نشان داده است اما این بار به لیست سیاه رفتن ایران نه‌تنها هیچ واکنش منفی نشان نداد، بلکه در روز اول، شاخص از منفی 12 هزار واحد به مثبت 4 هزار واحد رسید. ابتدای صبح بازار کمی احساسی باز شد اما تنها با گذشت 10 دقیقه نخستین جرقه‌های بازگشت بازار زده شد و طولی نکشید که تا ساعت 10 صبح شاخص کل از منفی 12 هزار به صفر رسید و پس از آن نیز شاخص به 4 هزار مثبت رسید. 

روز دوم هفته اما فروشندگان پر فشار به بازار بازگشتند و شاخص کل بورس رکورد بسیار درخشانی زد. شاخص کل با افزایش 18 هزار واحدی یکی از تاریخی‌ترین رشدهای خود در یک روز را ثبت کرد. عمده سهم‌های بازار نه‌ تنها در صف خرید قرار گرفتند، بلکه تقریبا سهمی که قرمزپوش باشد نیز وجود نداشت. اقبال عمومی مردم و سرمایه‌های خرد به همراه آگاهی‌بخشی مسؤولان و فعالان بازار باعث شد نه‌تنها شاخص منفی نشود که با ورود هوشمندانه نقدینگی سهامداران حقیقی و حقوقی و تداوم پیوستن نقدینگی خرد به بازار، شاهد ورود حجم بالایی از نقدینگی به بورس باشیم. تا آخر هفته نیز شاخص کل مثبت بود به طوری که تعداد سهم‌های منفی بازار بسیار کمتر از سهم‌های مثبت بازار بود. در این بین شرکت‌های دارویی نیز به دلیل افزایش چشمگیر فروش خود به دلیل ورود کرونا یکه‌تاز بازار بودند و شاخص دارویی به نسبت دیگر گروه‌ها افزایش بیشتری داشت.

 

* اگر برنامه اقدام را انجام می‌دادیم چه می‌شد؟

شاخص کل بورس در هفته جاری از نظر حجم، رکورد افزایش شاخص بورس طی یک هفته کاری را در کل تاریخش شکست. این هفته شاخص کل پس از رفتن ایران به لیست سیاه FATF با افزایش بی‌سابقه 51 هزار واحدی در تاریخ خود رکوردشکنی کرد.  در کنار این موضوع بازخوردهای احساسی بازار توسط سهامداران حقیقی بازار کاهش چشمگیری داشته است که نکته مهمی در تحلیل آینده این بازار خواهد بود. در حال حاضر  اجرای تمام بندهای برنامه اقدام (FATF) خطر لو رفتن کانال‌های مالی کشور در شرایط تحریمی را افزایش می‌دهد و عملا دور زدن تحریم‌ها را مختل خواهد کرد. در صورت لو رفتن این کانال‌ها، بورس به شدت واکنش نشان خواهد داد چون عملا با شناسایی این کانال‌های مالی، کانال صادرات کشور نیز دچار مختل خواهد شد و مطمئنا صنایع دارویی و غذایی کشور به شدت از این مهم ضرر خواهند کرد و شاخص این گروه‌ها نیز بشدت نسبت به این اتفاق واکنش نشان خواهد داد.  مردم عادی و شرکت‌های حقوقی بازار بورس بخوبی نسبت به این مهم واکنش نشان دادند و منظور خود را رساندند. تنها در هفته جاری شاخص کل 5881 واحد رشد کرد که در سال جاری بیشترین رشد تاریخ خود را داشته است. در هفته آینده با توجه به پایان سال مالی حقوقی‌ها، ممکن است شاخص کمی اصلاح شود. احتمالا با توجه به واکنش‌ها هفته آینده شاخص حول صفر خواهد بود ولی از اواسط هفته آینده دوباره مثبت خواهد شد.