گروه فرهنگ و هنر: حجت‌الاسلام سیدعماد موسوی، امام جماعت مسجد حضرت رسول(ص) منطقه حصیرآباد اهواز که سال‌ها در تهران زندگی می‌کرده است طی چند سال اخیر برای دغدغه‌هایی که نسبت به رفع مشکلات عدیده مردم محروم منطقه حصیرآباد خوزستان داشته راهی شهر آبا و اجدادی‌اش شده و با فعالیت‌های متفاوت و متنوع فرهنگی و اجتماعی در مسجد حضرت رسول، تعریف جدیدی از رویکرد و کارکرد مسجد در کشور ارائه داده که توجه بسیاری را جلب کرده است. در ادامه گفت‌وگوی حجت‌الاسلام سیدعماد موسوی با «وطن امروز» از نظرتان می‌گذرد.

***

* ابتدا درباره موقعیت جغرافیایی و امکانات منطقه «حصیرآباد» توضیح می‌دهید؟

منطقه حصیرآباد از محله‌های قدیمی و حاشیه‌نشین اهواز است که در بین رزمندگان دوران دفاع‌مقدس به نام «پادگان گلف» شهره است. این منطقه که از تراکم جمعیت بالا و وسعت بسیار با خانه‌های کوچک و خانوارهای زیاد برخوردار است، متاسفانه  بر اثر بی‌تدبیری مسؤولان استانی در سال‌های اخیر کلا به منطقه حاشیه‌ای بدل شده است.

 

* البته انگار بی‌تدبیری مسؤولان برای همه مناطق خوزستان مشکلاتی را در چند سال اخیر ایجاد کرده است؟

استان خوزستان در چند سال اخیر آبستن حوادث مختلفی بوده است. حوادثی چون سیلاب، فاضلاب، گرد و غبار، ریزگردها، انفجار و فوران چاه‌های نفت و همچنین حوادث تروریستی از جمله حوادث و اتفاقاتی است که برای مردم استان دردسرساز شده است. می‌خواهم درباره استانی صحبت کنم که امکانات شهری مناسبی ندارد. در خوشبختانه‌ترین حالت می‌توان گفت امکاناتی که در اهواز است در واقع امکاناتی است که در روستا هم است و فقط تفاوتش با سایر روستاها این است که ساختمان‌های شهر اهواز بلند است.

استان خوزستان در رابطه با داشتن امکانات رفاهی معمولا در اولین‌ها سبقه دارد، مثل اولین چاه نفت، اولین فرودگاه، اولین باشگاه ورزشی و اولین سالن سینما که مختص استان خوزستان بوده است ولی الان متاسفانه شاهد هستیم این استان با منابعی چون نفت، گاز، صنایع پتروشیمی و صنایع فولاد از یک سو و داشتن مرکبات، غلات و بزرگ‌ترین نخلستان‌های خرما از سوی دیگر اصلا وضعیت مناسبی برای زندگی مردم خوزستان ندارد. 

واقعا جای تاسف دارد وقتی زمین‌شناسان اعلام می‌کنند خوزستان دارای بهترین زمین‌های کشاورزی است که در طول سال می‌توان 3 مرتبه در آن کشت کرد و این خاصیت به جز خوزستان فقط در لبنان یافت می‌شود اما متاسفانه مسؤولان خوزستان هیچ تدبیری برای استفاده بهینه از این خصوصیت منحصر‌به‌فرد زمین‌های کشاورزی استان تاکنون نداشته‌اند.

از سوی دیگر دور تا دور استان خوزستان آب شیرین است اما وضعیت آبرسانی به برخی مناطق آن اسفناک است و هزار تاسف که این استان با این همه پتانسیل غنی گفته می‌شود از استان‌های بسیار محروم کشور به حساب می‌آید و بسیاری از مردم در آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند. 

این خط فقر و نحوه زندگی مردم در برخی مناطق خوزستان چنان اوضاع اسفناکی دارد که حتی برخی اهالی رسانه که برای بازدید از وضعیت زندگی مردم در محله حصیرآباد در ایام مصادف با سیل به خوزستان آمده بودند بشدت از لحاظ روحی بهم ریخته بودند.

 

* بازدید اهالی رسانه، چه بازخوردهایی برای حل مشکلات منطقه حصیرآباد تاکنون داشته است؟

متاسفانه انگار یک جریان انحصاری رسانه‌ای در اهواز وجود دارد که اجازه نمی‌دهد  اخباری که به ناتوانی مسؤولان شهری اذعان دارد، براحتی منتشر شود و گزارش‌های اهالی رسانه‌ بر اثر قدرت بالای این جریان در استان خوزستان آنچنان که باید دیده نشده و مشکلات عدیده مردم و ناتوانی مسؤولان شهری همچنان شنیده نشده است.

 

* اما انگار شما تاکنون رویکرد متفاوتی نسبت به مشکلات موجود استان خوزستان داشته‌اید.

بنده معتقدم 2 وظیفه اصلی بر دوش تمام دغدغه‌مندان فعلی جامعه، مخصوصا استان محروم خوزستان است؛ یکی اینکه بدون ترس و با رعایت انصاف مشکلات موجود را بازگو کنند و تشت رسوایی مسؤولانی را که با کم‌‌کاری به مردم خیانت می‌کنند به زمین بیندازد و پیگیر حل مشکلات مردم باشند، دوم آنکه تنها نظاره‌گر و بازگوکننده مشکلات نباشند و خود با توجه به پتانسیل‌ها دست به کار شوند و صرفا معطل فلان مسؤول نباشند و تا جایی که می‌شود به همت مردم کار را پیش ببرند تا از آسیب‌های فراوان مشکلات مردم تا حدودی کاسته شود.  ما در مسجد حضرت رسول(ص) محله حصیرآباد خوزستان سعی کردیم همچنین رویکردی را با کمک اهالی محل پیش ببریم.

 

* که البته این رویکرد شما موجب شده به تعریفی جدید از کارکرد مساجد در میان مردم برسید! 

به نظرم کارکرد مسجد در کشور باید از حالت تک‌بعدی خارج شود و صرفا نباید نگاه‌مان به مسجد این باشد که محلی برای اقامه نماز و واجبات دینی است، بلکه امروز مساجد باید در جهات مختلف فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و اقتصادی برای نیازهای جامعه و اجتماع  فعالیت انجام دهند و کارکردهای مساجد بر اساس نیازها و دغدغه‌های ضروری جامعه و بویژه ساکنان محله بازتعریف شود تا با توجه به حجم بالای جنگ روانی دشمنان اسلام درباره اسلام و تهاجم فرهنگی که جوانان ما را تهدید می‌کند، بتوانیم شاهد اقبال بیشتری از نسل جوان نسبت به حضور در مساجد باشیم.

 

* آنطور که متوجه شدم شما در مسجد سعی می‌کنید بخشی از مشکلات مردم را حل کنید.

ببینید! من سعی کردم الگوی صدر اسلام از زمان پیامبر(ص) را در مسجد محله‌مان پیاده کنم، یعنی همانطور که پیامبر اسلام از مسجد در مدینه برای کارکردهای متفاوتی بهره ‌می‌برد و بخش‌های مختلف مسجد را به اتاق عملیات جنگ، خوابگاه، مراکز حل‌و‌فصل دعاوی و مراکز آموزشی تبدیل کرده بود، ما هم سعی کردیم از همین راه و روش پیامبر اسلام پیروی کنیم.

به عنوان مثال با کمک خیرین حدود 100 خانوار نیازمند تحت پوشش مسجد هستند که با کمک مردم خیر از نظر مادی این خانواده‌ها تحت پوشش مسجد قرار گرفته‌اند و به جرات می‌توان گفت ما در مسجد در حد توان  خودمان کاملا به‌شکل مردمی به دنبال محرومیت‌زدایی هستیم و با اهدای مواردی چون سبد غذا، تامین دارو و درمان و تامین هزینه‌های عمل جراحی به‌دنبال رسیدن به این هدف بزرگ و متعالی هستیم.

 

* آیا این خدمات شما به مردم صرفا شامل ارائه بسته‌های حمایتی است یا برنامه‌های دیگری هم دارید؟

ما برنامه‌های خودمان را صرفا به پرداخت حمایت‌های مادی به نیازمندان محدود نکردیم و سعی کردیم با توجه به ظرفیت‌های موجود خدمات مختلفی را در مسجد به مردم ارائه دهیم که از جمله می‌توان به راه‌اندازی یک فضای ورزشی کوچک در مسجد و کارگاه‌های اشتغال‌زایی اشاره کرد.

درباره جزئیات این اقدامات باید بگویم، وقتی بررسی کردیم و دیدیم هیچ امکانات ورزشی مناسبی برای نوجوانان و جوانان محله وجود ندارد اقدام به خرید تشک‌های کشتی برای احداث باشگاه جمع و جوری در گوشه‌ای از مسجد کردیم و قرار شد از بچه‌ها فقط ماهی 5 هزار تومان دریافت کنیم که آن هم بابت جبران هزینه‌های جاری لوازم باشگاه منظور شده بود اما متاسفانه همین 5 هزار تومان را هم برخی خانواده‌ها درخواست می‌دادند به طور اقساط پرداخت کنند زیرا ما در محله با خانواده‌هایی سروکار داریم که شاید بدون دریافت یارانه‌ها و کمک‌های خیرین، زندگی‌شان به مشکل بخورد.

درباره طرح‌های  اشتغال‌زایی مسجد هم باید گفت، ما در این طرح‌ها به اتفاق‌های معکوس فکر می‌کنیم، به این معنا که با اهدای وام برای اهالی محل ایجاد اشتغال می‌کنیم و محصولات همان مشاغل را با همراهی خیرین، خریداری کرده و بین نیازمندان تقسیم می‌کنیم تا به نوعی چرخه اقتصادی این طرح هیچ‌گاه زمین نخورد.

 

* آیا استفاده از امکانات ورزشی، فرهنگی و تسهیلات شغلی مسجد صرفا مخصوص اهالی ثابت مسجد و بچه‌های پایگاه بسیج مسجد است؟

نه اصلا اینطور نیست، اولویت تخصیص خدمات صرفا بر اساس نیازمندی‌های مردم است و به هیچ وجه کاری نداریم چه کسی برای نماز خواندن به مسجد می‌آید.

 

* مسلما این رویکرد شما یک نوع جذب حداکثری محسوب می‌شود.

 هدف نخست بنده و دوستانم در مسجد حضرت رسول، خدمت‌رسانی به مردم محروم و رنجدیده منطقه است تا به نوعی از کوله‌بار سنگین مشکلات تا حدودی بکاهیم اما بدون شک در پی این رویکرد شاهد اقبال بیشتر و خودجوش جوانان نسبت به حضور مداوم در امور فرهنگی مسجد بوده‌ایم و این روند با اتخاذ چنین رویکردی مسلما ادامه خواهد داشت به طوری که بارها شاهد بودیم جوانانی که اهل سیگار کشیدن بودند خودشان با رفت و آمد خودجوش به مسجد و به طور داوطلبانه سیگار و برخی رفتارهایی که در شأن جوان مومن ایرانی نیست را کنار گذاشتند.

 

* حاج‌آقا موسوی! از این مباحث کمی فاصله بگیریم، همان‌طور که مستحضرید این روزها مردم ایران بشدت درگیر مبارزه با شیوع ویروس کرونا هستند که این اتفاق موجب شده برخی مساجد در راستای جلوگیری از شیوع این ویروس اقدام به بسته شدن مقطعی آن کنند، آیا مسجد فعال و متفاوت شما هم در این مقطع تعطیل شده است؟

ضمن احترام به عزیزانی که این روزها برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، اقدام به بستن مساجد کرده‌اند، باید بگویم مسجد حضرت رسول نه‌تنها این روزها بسته نشده است که حتی فعال‌تر شده‌ایم، البته این فعالیت کاملا هدفمند است.

 

* به نظرتان این بازماندن مساجد  و رفت و آمد مردم موجب شیوع ویروس کرونا نمی‌شود و خطرناک نیست؟

مسلما در این روزها هر چه از اجتماعات دوری کنیم برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا مفید است اما ما آمدیم این تهدید را تبدیل به فرصت کردیم.

 

* کمی بیشتر توضیح می‌دهید؟

اول اینکه به نمازگزاران توصیه شده که طهارت و وضو را در منزل انجام داده و همچنین مهر و جانماز شخصی با خود بیاورند، دوم آنکه پس از اقامه نماز، نکات بهداشتی و ایمنی درباره پیشگیری از کرونا به مردم آموزش داده می‌شود و همچنین بروشورهای مربوط در کنار برخی لوازم بهداشتی روزانه به نمازگزاران اهدا می‌شود، در واقع به بهترین شکل ممکن تهدید ویروس کرونا را به فرصتی برای ارائه آموزش‌های لازم و اهدای برخی لوازم مورد نیاز بهداشتی تبدیل کرده‌ایم.

 به نظرم مسجد باید تحت هر شرایطی خانه امن مردم و پشتیبان مردم باشد و ما سعی کرده‌ایم این روزها هم با برآورده کردن برخی نیازهای ابتدایی مردم در حوزه بهداشت و درمان، این هدف متعالی را به واقعیت تبدیل کنیم.

  پس با این اوصاف مسجد حضرت رسول این روزها به نوعی به سنگری برای مقابله با ویروس کرونا تبدیل شده است.

دقیقا همین‌طور است و من معتقدم هر مسجد می‌تواند با اضافه شدن کاربری‌های بهداشتی و درمانی این روزها به سنگری در جبهه مبارزه با ویروس کرونا تبدیل شود، منتها این امر مستلزم حضور افرادی دغدغه‌مند و آتش به اختیار است که امیدوارم این موج زیبای مسجد حضرت رسول، مساجد سراسر کشور را فرا بگیرد و مساجد بتوانند به عنوان بازویی برای مراکز بهداشت و درمان کشور در کنار مردم خدمت‌رسانی کنند.

 

* آقای موسوی! چگونگی شروع پویش مبارزه با ویروس کرونا در مسجد حضرت رسول را توضیح می‌دهید؟

پس از آنکه بحث شیوع ویروس کرونا در ایران جدی شد، یک حرکت کاملا خودجوش و مردمی در مسجد به راه افتاد و در اولین قدم با کمک‌های مردمی تا امروز موفق شدیم 2 دستگاه پمپ خریداری کنیم و با این دستگاه‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف مسجد را کاملا ضدعفونی کردیم که البته در این راه خیرین عزیز و گمنام در کنار بچه‌های مسجد از هشتم اسفندماه این اقدام جهادی را شروع کردند.

درباره ضدعفونی کردن خانه به خانه محله با این 2 دستگاه پمپ باید بگویم، مواد ضدعفونی‌کننده مورد تایید وزارت بهداشت را در این دستگاه‌ها استفاده می‌کنیم اما مسلما اگر برای ضدعفونی کردن محله دسترسی به الکل داشتیم، شرایط بهتری رقم می‌خورد اما متاسفانه به علت محدودیت‌های موجود و کمیاب بودن الکل نتوانستیم این کار را به سرانجام برسانیم و صرفا با مواد شوینده کار را شروع کرده‌ایم و همچنان ادامه می‌دهیم.

حتی به غیر از کوچه‌ها و خانه‌ها، سراغ برخی خیابان‌های اصلی هم رفتیم و به صورت شبانه‌روزی مشغول ضدعفونی کردن محله هستیم و این کار را در روزهای آتی و تا لحظه آخر از بین رفتن ویروس کرونا ادامه خواهیم داد.

 

* یعنی شما به عنوان متولی مسجد حضرت رسول هیچ کمکی از نهادها و ارگان‌های دولتی در این اقدامات دریافت نمی‌کنید؟

به هیچ وجه! تا این لحظه همه هزینه‌ها به کمک خیرین مردمی تامین شده است و هیچ کمکی از نهادهای شهری و دولتی دریافت نکرده‌ایم؛ نه آنکه تمایل نداشته باشیم که کمکی دریافت کنیم، بلکه به‌رغم پیگیری‌های مستمر بنده، هیچ کمکی هم نمی‌شود.

به عنوان مثال بنده به همراه کسانی که شبانه‌روز مشغول ضدعفونی کردن محله هستیم  و بسیار در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار داریم  حتی نتوانستیم چند عدد ماسک تهیه کنیم و به‌رغم پیگیری‌های شخصی از مسؤولان مرتبط شهری برای دریافت اقلام بهداشتی برای اهالی محل، متاسفانه  هیچ کمکی دریافت نکردیم. در اصل باید گفت حتی جواب تلفن‌های ما را هم نمی‌دهند چه برسد به کمک.

 

* پس مشکلات عدیده‌ای با مسؤولان شهری دارید؟

متاسفامه عملکرد مسؤولان شهری در شرایط بحرانی خوزستان هیچ‌گاه مطلوب نبوده که این موضوع در مواردی چون سیل و گرد و غبار بسیار به اثبات رسیده است و اکنون این اتفاق درباره مقابله با شیوع کرونا هم در حال رخ دادن است و انگار باید کم کم به این رویه عادت کنیم.

البته ناگفته نماند خوزستان از 2 مسأله بزرگ رنج می‌برد؛ یکی کمبود امکانات و منابع مادی است و دیگری به بی‌کفایتی یا بهتر بگویم بی‌مسؤولیتی برخی مسؤولان بازمی‌گردد اما با همه این تفاسیر، به صورت موقت این موارد را نادیده گرفته‌ایم و به خاطر مبارزه ملی با کرونا و  ایجاد یک وحدت همه‌جانبه صرفا بر حل مشکلات مردم متمرکز شده‌ایم و امیدوارم مسؤولان  به خودشان بیایند و بیشتر به مردم فکر کنند.

 

* با این مواردی که شما گفتید، فکر می‌کنم این روزها  بسیاری از مردم برای دریافت کمک‌های بهداشتی به مسجد رجوع می‌کنند؛ آیا شما توانایی ارائه خدمات به همه متقاضیان محله را دارد؟

بله! دقیقا همین‌طور است. روزانه بسیاری از مردم محله برای دریافت اقلامی چون ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده به مسجد رجوع می‌کنند اما متاسفانه به علت کمبود‌هایی که وجود دارد شرمنده مردم می‌شویم. نمی‌خواستم بگویم اما مجبورم مجددا تاکید کنم که کم‌کاری برخی مسؤولان شهری بدجور به مردم آسیب می‌زند. اگر بگویم اغلب مردم خوزستان هیچ اعتمادی به مسؤولان شهری ندارند، بیراه نگفته‌ام.

درباره تهیه ماسک‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده توسط مردم منطقه حصیرآباد باید بگویم یک تفاوت عمده‌ای میان این مردم و مردم برخی شهرهای بزرگ وجود دارد و آن اینکه این مردم بر خلاف عده‌ای، توانایی خرید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده را ندارند که بخواهند به داروخانه‌ها و مراکز بهداشتی برای تهیه ماسک‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده با قیمت‌های نجومی سرک بکشند. 

 

* این روزها بسیاری از مردم با استرس ناشی از شیوع ویروس کرونا مواجهند؛ با توجه به فعالیت‌تان در مسجد، چه توصیه‌ای به مردم و اهالی مسجد دارید؟

تنها توصیه من به اهالی مسجد و مردم محله‌ها این است که صرفا چشم‌انتظار یاری مسؤولان شهری نباشند و خودشان با همدلی و یاری یکدیگر، مساجد را به سنگرها تبدیل کنند و  دست کسانی را که این روزها به خاطر شرایط جامعه از درآمد کمتری برخوردارند بگیرند و بیشتر هوای مستمندان را داشته باشند.