گروه سیاسی: تحولات سوریه با تصمیم حکومت این کشور برای حمله به آخرین پایگاه تروریست‌ها وارد فاز تازه‌ای شده است. ادلب، شهری که در سال‌های اخیر بتدریج تمام گروه‌های تروریستی جنگ سوریه را در خود جای داده بود، اکنون به کانون درگیری‌های نظامی از یک طرف و اختلاف میان کشورهای نشست آستانه تبدیل شده است.

به گزارش «وطن امروز»، از زمان اجرای ابتکار سیاسی 3 کشور ایران، روسیه و ترکیه درباره سوریه که در قالب نشست‌های آستانه ظهور و بروز یافت، ادلب همواره یکی از موارد مناقشه‌برانگیز بود. در حال حاضر بخش‌های عمده‌ای از خاک سوریه از وجود تروریست‌ها و شبه‌نظامیان مسلح متعدد پاک شده است و تروریست‌ها فقط در استان ادلب سوریه باقی‌ مانده‌اند. استان ادلب که در شمال غربی سوریه و در مرز ترکیه واقع شده از سال 2015 تحت کنترل نیروهای مورد حمایت ترکیه است. دولت سوریه این عناصر را از شاخه‌‌های گروه‌های تروریستی می‌داند. این موضوع در جلسات متعدد پوتین، روحانی و اردوغان نیز مورد اشاره قرار گرفته بود. به ‌عنوان مثال شهریورماه سال گذشته در جریان سومین نشست سران 3 کشور که در تهران برگزار شده بود، روحانی در بخشی از سخنان خود تاکید کرده بود: «ضروری است تا ریشه‌کن شدن تمام گروه‌های تروریستی در سوریه بویژه در ادلب، مبارزه با تروریسم ادامه یابد». در چهارمین نشست سران 3 کشور نیز که بهمن‌ماه سال گذشته در شهر سوچی برگزار شده بود، رئیس‌جمهور در سخنان خود اظهار داشت: «روسیه و ترکیه سپتامبر سال گذشته توافق ادلب را امضا کردند و ما نیز از آن حمایت کردیم. بی‌تردید یک هدف اساسی کشورهای ضامن آستانه در این توافق و حمایت از اجرای آن، پرهیز از وقوع بحران فراگیر انسانی در منطقه ادلب بوده است. اما باید روند اجرای این توافق را بررسی و بر اساس آخرین تحولات درباره گام‌های آینده تصمیم‌گیری کنیم. تروریست‌های النصره در زمان انعقاد توافق ادلب حدود 40 درصد از این منطقه را در اختیار داشتند اما آنها پس از توافق نه‌تنها از منطقه غیرنظامی اعلام شده خارج نشدند و بزرگراه‌های حیاتی لاذقیه- حلب و حماه- حلب را که برای عادی شدن زندگی مردم سوریه اهمیت زیادی دارند تخلیه نکردند، بلکه اینک بر 90‌درصد منطقه ادلب تسلط دارند؛ امری که نشانگر آن است که به دلیل تاخیر در اجرای مفاد توافق ادلب، مهار معضلی که می‌توانست در ماه‌های گذشته آسان‌تر انجام شود، اکنون به تلاشی مضاعف نیاز دارد. تروریست‌های النصره نمی‌توانند با تغییر نام به تحریر الشام یا هر نام دیگر و مخفی شدن در بین غیرنظامیان، خود را از هدف مبارزه مشروع و قانونی دولت سوریه و حامیان آن علیه تروریسم مصون بدارند». شهریورماه امسال هم در پایان اجلاس سه‌جانبه آنکارا، روسای‌جمهور 3 کشور در بیانیه پایانی خود ضمن ابراز نگرانی جدی درباره افزایش حضور گروه تروریستی هیأت تحریر الشام در منطقه ادلب، بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبهه النصره و تمام دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح کردند.

در نقطه مقابل اما ترکیه قرار دارد که شهر ادلب را منطقه‌ای حائز اهمیت برای امنیت ملی خود دانسته و عملا پشتیبان تروریست‌های این منطقه است. اردوغان سال گذشته در جریان نشست سران 3 کشور با تاکید بر اینکه ادلب برای امنیت ملی ترکیه مهم است، در این باره گفته بود: با حمله به این شهر مردم جایی برای فرار نخواهند داشت لذا به مرزهای ترکیه هجوم می‌آورند. ما اکنون در ترکیه 5/4 میلیون پناهنده سوری داریم و ظرفیت ما کامل است. رئیس‌جمهوری ترکیه خاطرنشان کرد: ایران و روسیه نگرانی‌های امنیتی ناشی از برخی عناصر در ادلب را دارند که ما آن را درک می‌کنیم اما در منطقه ادلب همه چیز در هم تنیده است و باید زمان را در این مسأله مدنظر قرار داد. ترکیه در این زمینه تلاش می‌کند به نحو مقتضی عمل شود.

 

* حملات ارتش ترکیه به مواضع ایران در سوریه

با همه اینها و همزمان با اقدام ارتش سوریه و متحدانش برای در اختیارگرفتن این منطقه استراتژیک که در چارچوب حاکمیت دولت مرکزی بر تمام نقاط سوریه انجام می‌شود، برخی تحرکات نیروهای مورد حمایت ترکیه مناقشه‌برانگیز شده است. بامداد روز گذشته مرکز مستشاری نظامی ایران در سوریه با اشاره به تداوم حملات توپخانه‌ای ترکیه به مواضع این مرکز، ترکیه را به برخورد عقلانی با موضوع ادلب و بر اساس مصلحت مردم این کشور دعوت کرد. به گزارش شبکه «المیادین»، متن بیانیه مرکز مستشاری ایران درباره تحولات ادلب به شرح زیر است: «از صبح روز گذشته به نیروهای‌مان دستور دادیم نظامیان ترکیه را در ادلب هدف قرار ندهند تا جان آنها حفظ شود. نیروهای ما نیز به‌رغم اینکه آنها را در تیررس داشتند، از هدف قرار دادن‌شان خودداری کردند اما ارتش ترکیه همچنان به گلوله‌باران توپخانه‌ای مواضع و مراکز و پایگاه‌های ما ادامه می‌دهد. مرکز مستشاری نظامی ایران در سوریه نظامیان ترکیه را دعوت به برخورد عقلانی بر اساس مصلحت ملت‌های سوریه و ترکیه می‌کند. باز هم تاکید می‌کنیم فرزندان ملت ترکیه در ارتش آن کشور در منطقه ادلب در تیررس نیروهای نظامی ما هستند و به راحتی می‌توانستیم انتقام بمباران مراکزمان را از آنها بگیریم اما در پاسخ به دستورات صادر شده از فرماند‌هان‌مان خویشتنداری کرده‌ایم. از آنها دعوت می‌کنیم به فرماندهان و رهبران ترکیه برای حفظ آرامش و جلوگیری از ریخته شدن خون نظامیان ترکیه در خاک سوریه فشار وارد آورند. اعلام می‌کنیم به‌رغم شرایط بسیار سخت و طاقت‌فرسای به ‌وجود آمده همچنان در کنار دولت، مردم و ارتش سوریه در میدان مبارزه با تروریسم تا آزادسازی و پاکسازی کامل خاک این کشور قرار داریم و همگان را به تفکر و درک خطرات بزرگی که ادامه دشمنی و حملات علیه سوریه به‌وجود می‌آورد، دعوت می‌کنیم».

 

* رایزنی‌های روحانی با پوتین و اردوغان

به دنبال این تحولات رئیس‌جمهور در تماس تلفنی با روسای‌جمهور روسیه و ترکیه ضمن تاکید بر روند سیاسی برای حل بحران ادلب، بر حفظ دستاوردهای سازوکار آستانه تاکید کرد. رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با رجب‌طیب اردوغان با اشاره به اهمیت بالای حل مسأله ادلب، تاکید کرد: موضوع ادلب با توجه به اجتماع تروریست‌های خطرناک و حفاظت از جان انسان‌های بی‌گناه ساکن در این منطقه بسیار پیچیده است، چرا که از یک طرف باید جان انسان‌ها محفوظ بماند و از طرف دیگر تروریست‌ها باید ریشه‌کن شوند. روحانی با اشاره به اهمیت ویژه همکاری‌های سه‌جانبه ایران، ترکیه و روسیه برای حل مشکل سوریه در راستای تقویت روند آستانه، گفت: همکاری‌های سه‌جانبه در سطوح مختلف اهمیت ویژه‌ای دارد و همانطور که قبلا گفته شده، ایران برای میزبانی دور بعدی این اجلاس سه‌جانبه آمادگی دارد. رئیس‌جمهور روند آستانه را برای امنیت منطقه یک دستاورد بزرگ قلمداد کرد و افزود: قطعا افزایش تنش به سود هیچ‌کس در منطقه نیست و ما باید از طریق گفت‌و‌گو مسائل را حل‌و‌فصل کنیم و نباید اجازه دهیم روند آستانه تضعیف شود. روحانی با طرح پیشنهاد برگزاری اجلاس سه‌جانبه ایران، ترکیه و سوریه، گفت: با توجه به توافق ما بر روی اصولی همچون حفظ تمامیت ارضی سوریه، ریشه‌کن کردن تروریست‌ها، حفظ جان انسان‌های بی‌گناه و حل‌و‌فصل سریع مسأله ادلب، می‌توان در این نشست اختلاف‌نظرها را برطرف کرد.

رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این گفت‌و‌گوی تلفنی با تاثیرگذار خواندن نقش ایران در تحولات سوریه، گفت‌و‌گو‌های سیاسی را تنها راه‌حل مشکل سوریه خواند و خواستار مساعدت و همکاری جمهوری اسلامی ایران در این زمینه شد. رئیس‌‌جمهور ترکیه با تاکید بر تاثیر توافقات سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در چارچوب روند آستانه، گفت: این گفت‌و‌گو‌ها نتایج خوبی به همراه داشته و برای دستیابی به صلح پایدار باید تداوم یابد. اردوغان با اشاره به تحولات اخیر ادامه داد: این وضعیت در ادلب نمی‌تواند ادامه داشته باشد و ما نگران دستاوردهای روند آستانه هستیم.

روحانی همچنین در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به تحولات اخیر در ادلب سوریه و مکالمه تلفنی خود با رئیس‌جمهور ترکیه در این زمینه، گفت: شرایط ادلب نگران‌کننده است و باید هر چه سریع‌تر توافقات روند آستانه عملیاتی شود تا شاهد آرامش و امنیت و همچنین ریشه‌کن شدن تروریسم در این منطقه باشیم. روحانی با تاکید بر اینکه قابل قبول نیست بخشی از کشور سوریه برای سال‌ها در اختیار تروریست‌ها باقی بماند، تصریح کرد: همانطور که بارها تاکید شده، راه‌حل معضل سوریه صرفا سیاسی بوده و از طریق گفت‌و‌گو حل خواهد شد و نباید اجازه دهیم شرایط ادلب به بهانه‌ای برای مداخله و سوء‌استفاده آمریکایی‌ها از موضوع سوریه تبدیل شود. رئیس‌جمهور با اعلام آمادگی برای میزبانی نشست سران 3 کشور ایران، روسیه و ترکیه در تداوم روند آستانه، افزود: در سال‌های اخیر با همکاری ایران، روسیه و سوریه اقدامات بسیار بزرگی در مبارزه با تروریسم انجام شده است که باید آثار و نتایج آن را حفظ کنیم و در زمینه مسأله ادلب کاملا آماده‌ایم در سطوح سیاسی و امنیتی به یک راه‌حل مورد توافق هر 3 کشور برسیم.

ولادیمیر پوتین نیز در این گفت‌وگوی تلفنی توافقات انجام‌شده بر اساس چارچوب روند آستانه را برای حل‌و‌فصل موضوع سوریه بسیار موثر خواند و افزود: ایجاد مناطق کاهش تنش نباید به معنای عدم مبارزه با تروریسم تلقی شود و امیدواریم در آینده هماهنگی‌ها برای حل‌و‌فصل موضوع ادامه یابد. پوتین در ادامه با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی سوریه، گفت: این حق دولت سوریه است که برای مبارزه با تروریست‌ها در سرزمین خود عکس‌العمل نشان دهد. رئیس‌جمهور روسیه با استقبال از اعلام آمادگی ایران برای میزبانی اجلاس آتی سه‌جانبه سران 3 کشور در روند آستانه، ابراز امیدواری کرد با گفت‌و‌گو‌ها اختلافات به‌وجود آمده بسرعت برطرف شود.