حجتالاسلام سیدسعید لواسانی: فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ، وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ، وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا شَکَوْتُ، وَ أَذِقْنِی حَلَاوَهَ الصُّنْعِ فِیمَا سَأَلْتُ، وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً وَ فَرَجاً هَنِیئاً، وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجاً وَحِیّاً
ترجمه: پس بر محمد و خاندانش درود فرست، و اى پروردگار من! به فضل و احسانت درِ گشایش را به رویم بگشاى و به توانایی خود، سلطانِ غم را درهم بشکن و در آنچه زبان به شکایت گشودهام، به نیکی بنگر، و شیرینی احسان را در آنچه درخواست دارم، به من بچشان، و نزد خود رحمت و گشایشی شادیبخش و بیرنج ببخش، و از پیشگاه خود راه رهاییِ سریع را برای من مقرر بدار.
شرح: پس از آنکه در فرازهای پیشین 3 معرفت برای ما حاصل شد؛ اینکه اراده و معیشت خدا بر جهان و زندگی ما حاکم است، هرچه رحمت و نعمت و سختی و نقمت به ما میرسد، از او است و جز او هم توان دفع و رفع سختیها و دشواریها را ندارد و اینکه جز او هیچِ هیچ است و در عالَم وجود کارهای نیست، تا توان رفع و دفع مشکل ما را داشته باشد و اینکه من هم هیچ هستم و در برابر حوادث و رویدادهای پیش آمده دست بسته و ناتوانم؛ این فراز درخواست گشایش و رهایی را از خدای تعالی شروع میکند تا پروردگار عالم دشواریها و بلاها و سختیها را برطرف فرماید و این معرفت چهارم است. این فراز دعا را با صلوات شروع میکند تا به برکت پیامبر خدا و خاندان وی صلیالله علیه و علیهم اجمعین دعا مستجاب شود: «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ»
توسل به پیامبر اعظم و خاندان پاک ایشان سلامالله علیه روش دعایی خاندان نبوت است، چنانکه حضرت صدیقه طاهره سلامالله علیها اینگونه گشایش از خدا برای خود و مردان و زنان مومن میخواهند:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجِی وَ فَرِّجْ عَنْ کُلِ مَهْمُومٍ وَ مَغمُومٍ وَ مَدیُونٍ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَات» [الصحیفه الفاطمیه الجامعه: 42]
«خدایا! بر محمد و خاندان پاک او درود فرست و در گشایش کار آنها شتاب بفرما؛ و در گشایش کار من و گشایش هر اندوهگینی، غمزدهای و بدهکاری شتاب فرما».
«وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ» پروردگار من! به فضلت درِِ گشایش را به روی من بگشای. خطاب را با «یَا رَبِّ» آورد تا به اسم «رب» خدای سبحان و ربوبیت خدای متعال پناهنده شود، همچنین از فضل و احسان خدا گشایش را برای خود درخواست کرد.
«وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ» و به توانایی خود سلطان اندوه را درهم بشکن. اندوه را به پادشاهی تشبیه فرموده که بر دل ما هجوم آورده و آن را تسخیر کرده است و فقط توانایی و قدرت خداست که این سلطان تصرفگر را درهم میشکند.
«وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا شَکَوْتُ» در آنچه از آن زبان به شکوه گشودم، با نیکی و حُسن نظر بنگر. منظور آن است که به شکایت من با کمال اعتنا توجه و آن را برطرف فرما. آری! مومن فقط شکایت خود را به خدا میگوید: «قالَ إِنَّما أَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی إِلَى اللَّهِ» [یوسف: 86] «[یعقوب] گفت: من شکایت غم و اندوه خود را فقط نزد خدا میبرم» و از او راه نجات میخواهد.
«وَ أَذِقْنِی حَلَاوَهَ الصُّنْعِ فِیمَا سَأَلْتُ» و شیرینی احسان را در آنچه درخواست دارم، به من بچشان. سختی و تلخی آن را تنها احسان تو است که شیرین میکند و ذائقه تلخ مرا تنها شیرینی رحمت و احسان تو است که شیرین میکند.
«وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً وَ فَرَجاً هَنِیئاً» و از نزد خود مرا رحمت و گشایشی شادیبخش ببخش که زحمت و سختی از من دور شود و آسایش جای آن را بگیرد. با سرازیر شدن رحمت خدا، همه سختیها و رویدادهای ناگوار و تلخ برطرف میشود و گشایش شادیبخش جای آن را میگیرد. «وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجاً وَحِیّاً» و از پیشگاه خود راه برونرفت سریع برای من قرار بده.
ما اگر بخواهیم از کرونا و امثال آن آسوده شویم، راهش را باید خدای تعالی پیش پای ما قرار دهد تا دانشمندان ما به لطف و فضل الهی بتوانند راه مقابله سریع و کمهزینه با آن را پیدا کنند و ملت، بلکه جهان را از آن آسوده کنند.
پس ما اگر بخواهیم در بحرانها و ناملایمات خدمت درخوری بکنیم، راهش پناهآوردن به خداست که ما هیچ هستیم و از خود چیزی نداریم، مگر لطف و احسان و فضل و رحمت خدا ما را در آغوش کشد و واسطه فیض الهی شویم. آنوقت میدانیم که علم و خدمت ما از جانب او است، و به خودمان مغرور نمیشویم.
این فراز، معرفت ما را به کمال میرساند که حالا که خدا بینیاز محض است و ما فقر محض، فقط باید به او پناه برد و از مقام ربوبیت او خواست گرفتاریها را از ما برطرف فرماید و تهدید را به فرصت تبدیل کند. بنای ما بر اختصار است، اگرنه ارتباط واژگان در دعا بهگونهای است که باید در عبارات دقت کرد که از خوانندگان میخواهم خودشان به این امر توجه کنند تا معرفت عزیزان به ارتباط امور و اشیا با هم زیاد شود.