گروه اقتصادی: با وجود اهمیت تعطیلی همگانی در زمان شیوع ویروس کرونا‏‌‏‌، شواهد گویای آن است که توان تحمل هزینه‌های این تعطیلی طبق آمارهای اقتصادی امری سخت و تا حدودی غیرممکن است. این ناتوانی 2 عامل اصلی دارد؛ عامل اول، قرار دادن تمام ظرفیت‌های کشور در دیپلماسی خارجی که با شکست این تفکر در عرصه سیاست، اساسا هیچ گفتمانی در اقتصاد شکل نگرفت و شرایط کنونی کارنامه 7 سال حضور این دولت در کشور است. دومین عامل، نحوه مدیریت روزهای اخیر توسط دولت است، اقداماتی که به صورت قطره‌چکانی و با بی‌سلیقگی خاصی در حال انجام است.  به گزارش «وطن امروز»، هر روز بر تلفات ویروس کرونا افزوده می‌شود و متخصصان پزشکی راه‌حل مقابله با این بیماری را کاهش حداکثری تعاملات اجتماعی غیرضروری می‌دانند. اما رئیس‌جمهور اعلام کرده است مشاغل از شنبه آتی در استان‌های دیگر غیر از تهران شروع به کار کنند. باید توجه داشت که حال اقتصاد ایران خوب نیست. تحریم‌های خارجی از یک سو و ناکارآمدی‌های مدیریتی و اشکالات ساختاری از سوی دیگر، اقتصاد و صنعت کشور را تحت فشار قرار داده است. به تازگی مرکز آمار ایران گزارش فصلی اقتصاد ایران در پاییز ١٣٩٨ را منتشر کرده است که  مختصات مشخصی را برای معضلات اصلی اقتصاد کشورمان  نشان می‌دهد. بر این اساس، در فصل پاییز ١٣٩٨ محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ١٣٩٠ رقم ١٦٥٤١٩٣ میلیارد ریال بوده که رشد آن نسبت به مدت مشابه سال قبل، 7/1- درصد بوده است. در این فصل رشد اقتصادی بدون نفت به 9/0 درصد رسید که رقمی ناامید کننده است.  شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی کل کشور (بر مبنای سال ١٣٩٥) رقم 8/188 بوده که درصد تغییرات 12 ماه منتهی به آذرماه ١٣٩٨ نسبت به دوره مشابه قبل (نرخ تورم) 0/40 درصد بوده که دومین رقم تورم بالا پس از دهه 70 است. نرخ بیکاری جمعیت ١٠ ساله و بیشتر 6/10 درصد بوده است که نسبت به فصل تابستان ١٣٩٨ معادل 2/0 درصد افزایش داشته است. حجم نقدینگی کل کشور در پایان آذرماه 1/22623 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به پایان سال ١٣٩٧ رشد 2/20 درصدی داشته است. در فصل پاییز ١٣٩٨ حجم صادرات غیرنفتی و واردات گمرکی به ترتیب ١١١٨٨ و ١٠٤١٤ میلیون دلار بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل، به ترتیب 9/0 درصد و 6/7درصد رشد داشته است. اساسا بی‌سلیقگی و عدم مدیریت بحران با تدبیری‌ها عجین شده است؛ فرقی هم ندارد بخواهند بنزین را گران کنند، برای امدادرسانی سیل بروند یا سبد کالا را بین مردم تقسیم کنند. با وجود اینکه اولین اخبار ورود کرونا به کشورمان در انتهای بهمن‌ماه توسط مراجع رسمی منتشر شد اما دولت بعد از نزدیک به 30 روز اولین تصمیمات را برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کسب‌وکارهای متضرر گرفت.  این تعلل در حالی بود که دولت اساسا در روزهای اولیه شیوع این بیماری قصدی برای پذیرش بحرانی بودن اوضاع بهداشتی و ایضا اقتصادی نداشت. با فاکتور گرفتن تصمیمات اتخاذ شده درباره کارفرماها و صاحبان مشاغل در حوزه تصمیمات اقتصادی دولت پس از کرونا، بسته‌های دولت برای دهک‌های پایین درآمدی را می‌توان به 2 بخش تقسیم کرد:

اول: حمایت از خانوارهای کم‌درآمد در 2 بخش اعطای بسته کمک بلاعوض و تسهیلات، به این صورت که کمک بلاعوض برای حدود 3 میلیون نفر در 4 مرحله شامل اسفندماه سال 98 و 3 ماهه اول سال 99 از مبلغ 200 تا 600 هزار تومان و پرداخت تسهیلات یک تا 2 میلیون تومانی بر حسب بعد خانوار به حدود 4 میلیون سرپرست خانوار کم‌درآمد با تشخیص وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با نرخ سود 12 درصد که 4 درصد آن باید توسط گیرنده پرداخت شود. 

دوم: حمایت از کسب‌و‌‌کارهایی که بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند، شامل رانندگان تاکسی، دستفروشان و کارگران روزمزد که در این بسته برای 4 میلیون خانوار کارت خریدهای یک تا 2 میلیون تومانی طراحی شده که باید در اقساطی 27 ماهه از محل دریافت یارانه نقدی و معیشتی برداشت ‌شود. 

مسأله اینجاست که دولت در همین شرایط هم منتظر است اوضاع از این هم وخیم‌تر شود تا بسته‌های حمایتی را که خودش تصویب کرده پرداخت کند. شاهد این ادعا هم اینکه با وجود گذشت 3 هفته از تصویب بسته‌های یاد شده تنها یک بار کمک 200 تا 600 هزارتومانی پرداخت شده است. 

مسلما مردم و بویژه مخاطبان بسته‌های حمایتی با شرایط کنونی هیچگونه اعتمادی به چنین دولتی ندارند. دولت در این روزهای کرونایی چند قطره باقیمانده از سرمایه اجتماعی خود را هم از دست داد، مردم با این باور که نمی‌توانند به بسته‌های حمایتی اعتماد کنند و با توجه به تجربه چند سال اخیر، ترجیح می‌دهند پنجه در پنجه مرگ برای معیشت خود به خیابان‌ها بیایند. 2 تفکر در حال حاضر در کشور وجود دارد؛ اول اینکه تعداد روزهای تعطیلی کسب‌وکارها ادامه داشته باشد و دولت هزینه‌های احتمالی آنها را پرداخت کند و تفکر دیگر اینکه مشاغل، دست و پا شکسته شروع به کار کنند که مطمئناً نتیجه آن افزایش تلفات خواهد بود. آمارهای اقتصادی نشان می‌دهد تا پیش از بحران کرونا هم دولت به اهداف مندرج در سندهای توسعه دست پیدا نکرده است و از سوی دیگر منابع ارزی پس از کاهش قیمت نفت و تحریم‌های ظالمانه کاهش چشم‌گیری داشته و با این دست‌فرمان  نباید انتظاری از دولت برای افزایش حمایت‌ها داشت و بزرگ‌ترین امیدواری فقط این است که دولت به همین وعده‌هایی که داده است عمل کند. از سوی دیگر نخبگان و مراکز پژوهشی، اقداماتی مانند ایجاد «کارهای اجتماعی» برای قشر آسیب‌پذیر یا استفاده از ظرفیت منابع آزادشده ناشی از عدم در نظر گرفتن سهمیه سوخت نوروز و عدم تخصیص ارز ترجیحی جهت واردات را توصیه می‌کنند که  متأسفانه تاکنون دولت سراغ آنها نرفته که می‌تواند گشایشی مقطعی در شرایط کنونی ایجاد کند.

***

گروه اجتماعی: دولت با وجود هشدارها و مخالفت نظام سلامت، به بازگشایی کسب‌و‌کارها و مشاغل در روزهای کرونایی اصرار دارد.

به گزارش «وطن‌امروز»، حسن روحانی دیروز به صراحت اعلام کرد مشاغل در استان‌ها از 23 فروردین بازگشایی می‌شوند و مشاغل استان تهران نیز از 30 فروردین اجازه دارند فعال شوند. این در حالی است که وزیر بهداشت در نامه هفته گذشته خود به روحانی صراحتا هشدار داده بود نظام سلامت با شکستن طرح فاصله‌گذاری اجتماعی آسیب می‌بیند اما روحانی در پاسخ به یکی از نامه‌های سعید نمکی تاکید کرده فعالیت‌های اقتصادی بعد از 20 فروردین باید آغاز شود. در نامه‌ای که 14 فروردین توسط محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی خطاب به وزیر بهداشت نگاشته شده، آمده است: «نامه جنابعالی با موضوع نکاتی درباره تدوین دستورالعمل مرتبط با فاصله‌گذاری هوشمند درباره اصناف به استحضار ریاست‌ محترم جمهوری رسید، پی‌نوشت فرمودند: مراکز تولیدی همگی باید با پروتکل فعال باشند. کسب‌و‌کارها بعد از 20/1/1399 باید با پروتکل فعال شوند. همه پروتکل‌ها تا فردا مشخص و ابلاغ شود، چون همه فعالیت‌های اقتصادی بعد از 20/1/1399 باید آغاز شود».

یک مورد دیگر که روز گذشته اختلاف سلیقه و ناهماهنگی را در دولت آشکار کرد، تکذیب تلویحی اظهارات روحانی توسط سخنگوی وزارت بهداشت بود. رئیس‌جمهور دیروز در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا گفت: «فعالیت مدارس تا  ۳۰ فروردین تعطیل است، البته برخی استان‌های سفید مثل بوشهر و هرمزگان اختیار دارند که خودشان تصمیم بگیرند». چند ساعت بعد از این اظهارات، سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد هیچ استانی وضعیت سفید ندارد. کیانوش جهانپور در این باره گفت: هیچ استانی در وضعیت سفید از نظر ابتلا به کرونا نیست. ممکن است بین وضعیت زرد و قرمز تفاوت‌هایی در استان‌ها وجود داشته باشد. نه تنها در ایران، بلکه در هیچ جای جهان هم نمی‌شود چنین چیزی را در حال حاضر اعلام کرد. البته در بوشهر در چند روز اخیر موارد مرگ‌و‌میر بر اثر ابتلا به کرونا گزارش نشده است اما همچنان موارد ابتلا وجود دارد.

جهانپور حتی درباره نامه واعظی به وزارت بهداشت مبنی بر بازگشایی و آغاز فعالیت مشاغل هم گفت: اطلاعی از نامه خاصی ندارم. آنچه باید عملیاتی شود مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا پس از تایید رئیس‌جمهور است. شرایط تا بیست‌و‌سوم به قوت خود باقی است و بعد از آن برخی مشاغل می‌توانند بازگشایی داشته باشند. این روند مرحله‌ای و تدریجی است و شاخص آن هم مصوبات ستاد ملی مقابله با کروناست. در ادارات دولتی حضور یک‌سوم کارکنان در نظر گرفته شده بود که اکنون به صورت دو‌سوم در نظر گرفته شده است و آن یک‌سومی که حضور پیدا نمی‌کنند، باید از موارد دارای بیماری‌های زمینه‌ای باشند. ممکن است نامه‌های زیادی رد و بدل شود که لزومی برای انتشار آنها وجود ندارد. این موارد هیچ کدام قابل انتشار نیست و قرار هم نیست منتشر شود و اصلا مصوبه ستاد نیست. ستاد ملی مقابله با کرونا مصوباتی دارد و آنچه امروز مصوب شده با تایید رئیس‌جمهوری ابلاغ خواهد شد.  

آنچه در این میان مشخص است اینکه وزارت بهداشت بارها و بارها هشدار داده طرح فاصله‌گذاری اجتماعی باید ادامه پیدا کند اما دولت معتقد است با توجه به تحریم‌ها و ضعیف بودن پایه‌های اقتصادی، چاره‌ای جز آغاز به کار کسب‌و‌کارها وجود ندارد؛ البته دولت اعلام می‌کند آغاز فعالیت مشاغل باید با رعایت پروتکل ستاد ملی مبارزه با کرونا باشد اما نمی‌توان اختلاف سلیقه وزارت بهداشتی‌ها با دیگر بخش‌های دولت را نادیده گرفت. البته روحانی دیروز اعلام کرد: بین وزارتخانه‌ها و بویژه بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی اختلاف وجود ندارد. گوشه‌ای کسی پیدا می‌شود و چیزهایی به رسانه‌های خارج از کشور می‌دهد، آنها هم موضوع را بزرگ می‌کنند.

 

* روحانی چه گفت؟

آغاز فعالیت کسب‌و‌کارها از 23 فروردین مهم‌ترین خبر روحانی بود؛ چیزی که نظام سلامت را نگران کرده است و در این بین ترافیک شهرهای بزرگ در روزهای شنبه و یکشنبه نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از جامعه با آغاز فعالیت کسب‌و‌کارها مشکل ندارند. 

روحانی با بیان اینکه کسب‌و‌کارهای کم‌ریسک از ۲۳ فروردین در استان‌ها می‌توانند فعالیت خود را با مراعات پروتکل‌های بهداشت و درمان آغاز کنند، گفت: کسب‌و‌کارهای پرریسک تا انتهای فروردین فعالیت ندارند. استان تهران از ۳۰ فروردین فعالیت خود را شروع می‌کند. آزادی تردد بین استان‌ها تا ۳۰ فروردین ممنوع است. خودروهای شخصی فعالیت‌شان در داخل استان‌ها آزاد است و هیچ‌وقت ممنوع نبوده است. استان‌های تهران و البرز هم یک استان تلقی شده‌اند.

وی افزود: آزادی تردد بین استان‌ها از ۳۰ فروردین شروع خواهد شد و تا ۳۰ فروردین همچنان ممنوع است. بازگشایی فعالیت‌ها در جامعه به صورت پلکانی و تدریجی آغاز می‌شود. ما هم نسبت به فعالیت اقتصادی در استان‌ها و استان تهران و هم نسبت به سایر فعالیت‌ها در کشور به صورت پلکانی و تدریجی تصمیم گرفتیم.

رئیس‌جمهور افزود: ادارات دولتی اکنون نیز فعال هستند و همه مشغول فعالیتند، البته از ۲۳ فروردین‌ماه فعالیت ادارات به این صورت خواهد بود که دو‌سوم سرکار حاضر می‌شوند و یک سوم از کارکنان مجازند سرکار نروند و بخش‌های مختلف درباره حضور یک‌سومی کارکنان به صورت گردشی تصمیم‌گیری کنند که یک سوم کمتر در محل کار حضور پیدا کنند، مگر جاهایی که ضرورت داشته باشد بیش از دو‌سوم فعالیت بکنند.

وی بیان داشت: البته افرادی که سن بالاتری یا بیماری‌های زمینه‌ای دارند در اولویت یک‌سومی قرار بگیرند. ساعات کاری اداری هم از ۷ صبح الی ۱۴ خواهد بود و در آستانه ماه مبارک رمضان هم هستیم و این ساعت بهتری برای فعالیت در ادارات است.

رئیس‌جمهور اضافه کرد: قبل از ماه رمضان ناهار و نماز جماعت برگزار نمی‌شود و این ساعت کار پیوسته تا ۲ بعد ازظهر در نظر گرفته شده است و کارکنان بعد از آن به منزل بروند و در ماه رمضان اگر شرایط همین گونه باشد، باز هم نماز جماعت برگزار نمی‌شود. وی در مورد فعالیت بخش آموزش کشور اظهار داشت: فعلا تصمیم بر این است که در بخش آموزش به استثنای آموزش تکمیلی در دانشگاه که می‌گویند از ۳۰ فروردین آموزش‌های تکمیلی ما حضوری خواهد بود- بویژه بخش دکترا و بعد هم ممکن است در بخش دیگر- در بخش کارشناسی و همچنین آموزش و پرورش، فعلا تصمیم این است که تا ۳۰ فروردین فعالیت آموزشی آنها در مدارس تعطیل باشد و از فضای مجازی استفاده کنند. روحانی در این باره گفت: فعلا تصمیم بر این است که در بخش آموزش به استثنای آموزش تکمیلی (مخصوصا دکترا) که از ۳۰ فروردین حضوری خواهد بود، مدارس و مقطع کارشناسی دانشگاه‌ها تا ۳۰‌ فروردین همچنان تعطیل باشد. اینکه برای ۳۰ فروردین به بعد چه می‌شود، در جلسات بعدی تصمیم‌گیری می‌شود. فعالیت مدارس تا  ۳۰ فروردین تعطیل است. البته برخی استان‌های سفید مثل بوشهر و هرمزگان اختیار دارند که خودشان تصمیم بگیرند.

رئیس‌جمهور تاکید کرد: حضور فرد مبتلا در محل کار تخلف است و کسی که می‌داند مبتلاست و آزمایش او مثبت شده است نباید سر کار برود یا رئیس او بگوید باید به سر کار بیاید و اشکال ندارد؛ این موضوع کاملا روشن است حضور کسی که مبتلا به بیماری کروناست در جامعه و سرکار و اجتماعات ممنوع و جرم است و باید خود را قرنطینه کند که همه جامعه باید توجه داشته باشند.

 

***